Ποτέ δεν έχει μασήσει τα λόγια του και πάντοτε μιλά μετά λόγου γνώσεως. Τι είπε ο Γιώργος Μπαμπινιώτης στην ΕΡΤ για την παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας; «Αν κινδυνεύει, κινδυνεύει από εμάς τους ίδιους τους Έλληνες…» Μας ξενίζει αυτό; Αν και δεν θα έπρεπε, ας δούμε αναλυτικά τις απόψεις που εξέφρασε.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας (9 Φεβρουαρίου), ο κορυφαίος γλωσσολόγος φιλοξενήθηκε στο πλατό της εκπομπής «Στούντιο 4» της ΕΡΤ. Όπως εξήγησε ο κ. Μπαμπινιώτης η μέρα αυτή επιλέχθηκε καθώς σαν σήμερα πέθανε ο Διονύσιος Σολωμός. Για την ακρίβεια δεν είναι παγκόσμια ημέρα καθώς δεν έχει περάσει από τον ΟΗΕ αλλά σε όλον τον πλανήτη οι Έλληνες και οι ελληνομαθείς γιορτάζουν τα Ελληνικά αυτή την μέρα.
«Είναι μια γιορτή του ευρωπαϊκού πολιτισμού» ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Όταν δεν μου βγαίνει γλωσσικά αυτό που αισθάνομαι, κάτι δεν πηγαίνει καλά μέσα μας, βγαίνει μια επιθετικότητα, ένας αρνητισμός» ανέφερε για την σημασία να μαθαίνουμε την γλώσσα.
Κινδυνεύει η ελληνική γλώσσα; «Αν κινδυνεύει, κινδυνεύει από εμάς τους ίδιους, τους Έλληνες. Είμαστε προικισμένοι να έχουμε μία γλώσσα τόσο καλλιεργημένη, κι εμείς δεν έχουμε μια άλλη γλώσσα. Το ξεχωριστό στην ελληνική γλώσσα είναι ότι έχει μία συνέχεια 40 αιώνων. Δεν σημαίνει αυτό ότι δεν άλλαξε η γλώσσα. Σε καμία άλλη γλώσσα δεν συμβαίνει αυτό, να πάρω τον Ξενοφώντα και να καταλαβαίνω πάνω κάτω τι λέει. Δεν μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτό το προνόμιο ώστε να έχουμε μια καλύτερη ποιότητα στον λόγο μας; Είναι ανάγκη να κυνηγάμε την ξένη λέξη;»
Να αγιάσει το στόμα σας σεβαστέ κύριε καθηγητά μου. Οσες φορές και να το γράψουμε εμείς οι ταπεινοί, κάποιος θα βρεθεί να μας κάνει παρατήρηση, γιατί το λέμε αυτό. Ε, λοιπόν, ο κ. Μπαμπινιώτης μας το λέει με τον καλύτερο τρόπο: «Είναι ανάγκη να κυνηγάμε την ξένη λέξη;»
Και θα συνεχίσω τις ερωτήσεις, επί του θέματος: είναι πιο εύκολο να μας έρθει η ξένη λέξη στο μυαλό από την ελληνική; Προφανώς και δεν είναι. Τότε γιατί το κάνουμε; Από σουσουδισμό θα σας πω. Εδώ και χρόνια ορισμένοι κλάδοι έχουν υιοθετήσει λέξεις όπως project και event, ενώ υπάρχουν οι ελληνικότατες πρόγραμμα και εκδήλωση ή
budget αν και υπάρχει ο προϋπολογισμός. Αμα τους μεταφράσεις την επίμαχη λέξη, είμαι σίγουρη πως λένε από μέσα τους ότι είσαι τουλάχιστον οπισθοδρομική.
Σουσουδισμός, σας το λέω με βεβαιότητα.
Για τη σημασία του σχολείου ο κ. Μπαμπινιώτης τόνισε: «Έχουμε τα Ελληνόπουλα στο σχολείο 14 χρόνια. Έχουμε ασκήσει αυτά τα παιδιά, τα έχουμε κάνει να αγαπήσουν αυτή την γλώσσα, να καταλάβουν ότι είναι μια συστοιχία με το μυαλό τους; Και ότι η γλώσσα δεν είναι εργαλείο αλλά αξία. Κατακλύζουμε τα παιδιά με όγκους πληροφοριών που δεν γίνεται ποτέ γνώση και μας στερεί και την δυνατότητα αυτού που λέμε “αγωγή”, δηλαδή να αγάγουμε τα παιδιά σε αξίες, κανόνες. Το σχολείο δεν κάνει τον ρόλο του. Γι ‘ αυτό βγήκα αυτόν τον καιρό και μιλάω για αυτή την “συμφορά” που είναι οι εισαγωγικές εξετάσεις και να ξαναβρούμε το Λύκειο, την καλύτερη περίοδο της ζωής των παιδιών».
«Μήπως έχουμε σιγά σιγά περάσει στον κόσμο της ήσσονος προσπαθείας;» είπε χαρακτηριστικά.
«Είναι παιδεία αυτό; Είναι μόρφωση; Έχουμε επιτύχει την μόρφωση ή την παρα-μόρφωση; Πρέπει να φύγει αυτό το άγχος από την ελληνική οικογένεια» είπε χαρακτηριστικά για τις Πανελλήνιες. «Θα βρω τον καλύτερο ή αυτόν που απομνημονεύει καλύτερα; Υπάρχουν τρωτά σε αυτό το σύστημα πέρα από το ότι είναι ψυχοφθόρο και πανάκριβο. Είναι άδικο, απάνθρωπο και αναξιόπιστο» συμπλήρωσε.
Μιλώντας για την γλώσσα εξήγησε γιατί χρησιμοποιούμε τόσες πολλές αγγλικές λέξεις στην καθομιλουμένη.
«Τα Αγγλικά έχουν πολλές μονοσύλλαβες λέξεις και “τραβάνε” περισσότερο. Οι ελληνικές λέξεις έχουν διαφάνεια, το είχε πει ο Ελύτης, μπορείς να δεις την ιστορία πίσω από την λέξη». Ο καθηγητής μίλησε για την «αξιοπρέπεια της ορθογραφίας» και εξήγησε ότι ο τρόπος που γράφεται μία λέξη έχει να κάνει με την σημασία και την ιστορία της.
«Αν απλοποιήσουμε την γραφή χάνουμε την ιστορία της λέξης», σχολίασε τις προσπάθειες να απλοποιηθεί η γραφή των ελληνικών λέξεων. Μιλώντας δε για το αν κλίνουμε αλλά και πώς γράφουμε τα ξένα ονόματα, έφερε ως παράδειγμα την Μαίρη (που την είδε γραμμένη ως Μέρι) και είπε χαρακτηριστικά: – Θα σας παρακαλέσω να σεβαστούμε το «why», το «y» γιατί είναι το ελληνικό ιγκρέκ – . «Η γλώσσα είναι αξία, δεν είναι μήνυμα και μας αφορά όλους και αυτό θέλω να περάσω σήμερα» κατέληξε ο καθηγητής. «Έχω προσωποδίκτυο όπου με τιμούν ακολουθούντες και ακολουθούσες, δεν έχω ακόλουθους, δεν είμαι βασιλιάς» είπε χαρακτηριστικά για το «Facebook». Mάλιστα εξήγησε ότι ο σωστός όρος στα Ελληνικά για τον «influencer» είναι επιδραστής και όχι επιδραστικός.
Τώρα θα μου πείτε και που τα λέει; Αλλά θα σας απαντήσω πως ένας τόσο σπουδαίος και τόσο αφοσιωμένος επιστήμονας διδάσκει όταν μιλάει, ακόμα και εκτός αίθουσας. Εσείς αν θέλετε, να μη βλέπετε τέτοιες εκπομπές, να βλέπετε ελαφρές. Αλλά μετά να μη παραπονιέστε, ούτε να σας τσαντίζουν όσοι σας διορθώνουν.
Πρώτο – πρώτο σήμερα, ένα σχόλιο για το τι γίνεται όταν ανακατεύουμε τα ελληνικά με τα αγγλικά στο μυαλό μας και γίνονται (αραβικά) κουλουβάχατα. «Στο κάτω κάτω της ημέρας» λέει ο φέρελπις πολιτικός. Εμείς, πάλι, ξέρουμε το «στο κάτω κάτω της γραφής» και το «στο τέλος της ημέρας». Το τελευταίο αποτελεί μετάφραση από την αγγλική. Στο κάτω- κάτω της ημέρας είναι χειρότερο από το αγγλικό, isn’t it;
«Είσαι μαμά κουκουβάγιας;» ρωτούν την ηθοποιό. Βεβαίως και δεν γεννούν οι άνθρωποι κουκουβάγιες, συνήθως, δε, ούτε υιοθετούν. Είσαι μαμά κουκουβάγια είναι το σωστό. Πρέπει όμως να ξέρεις την σχετική παροιμία για να το πεις σωστά.
Α πα πα λαϊκάντζα…
«Να δουν τι θα γίνει ενόψιν» πέταξε η άλλη. Κοπέλα μου, εν όψει, άντε και ενόψει σε μια λέξη, εν συν δοτική. Όχι συν αιτιατική. (τι κάθομαι και λέω τώρα).
«Σχετικά με τις υιοθετήσεις» λέει η Φαίη. Καλή μου, φιλολογία έχεις σπουδάσει, έστω και ιταλική, έχε στο μυαλό σου τις λεπτές αποχρώσεις της γλώσσας. Άλλο υιοθέτηση (η ενέργεια του υιοθετώ, συνήθ. σε μτφ. χρήση, η αποδοχή, έγκριση και εφαρμογή μιας ξένης ιδέας, πρότασης, ενέργειας κτλ), άλλο υιοθεσία (ανθρώπου, ζώου κλπ).
Ρεπόρτερ του ΑΛΦΑ: «Οι αστυνομικοί βρήκαν τον δράστη όρθιο σε πλήρη… α π ο σ ύ ν θ ε σ η! Οι αστυνομικοί δεν μπορούσαν να βγάλουν άκρη από αυτά που τους έλεγε». Ορθιος ο κακομοίρης, διότι δεν ήταν νεκρός σε αποσύνθεση, ζωντανός ήταν σε πλήρη ακμή και… σύνθεση και είχε μπερδευτεί. Το πολύ να πούμε «αποσύνδεση» και αυτό καταχρηστικά.
«Ο ΣΥΡΙΖΑ καταπολέμησε την εκδήλωση» λέει το Εφάκι. Αποκλείεται, λέω μέσα μου, δεν άκουσα καλά. «Την καταπολέμησε» επιμένει. Πάρε ένα λεμονάκι μυρωδάτο της εβδομάδας Εφάκι, να πορεύεσαι.
Μάλλον βέβαια θα έπρεπε να το δώσω στη Μαρία Μπεκατώρου που σε ένα τηλεπαιχνίδι γνώσεων λέει συχνά πυκνά: «δια της ατόπου». Μα δεν υπάρχει κανένας σε ένα τόσο μεγάλο κανάλι να της πεί ότι είναι λάθος, λάθος, λάθος, λάθος; «δια της εις άτοπον απαγωγής» είναι το σωστό. Ανοίγουμε και διαβάζουμε κανένα λεξικό. Λέμε τώρα…
Γράφει φίλος μου στο Facebook: «Μπαμπάτσικια, ξανθιά “δημοσιογράφος-αναλύτρια” στην εκπομπή της Καινούργιου, σε συζήτηση για τον θάνατο Αμερικανού ηθοποιού: Οι αυτοβιογραφίες στην Ελλάδα γράφονται μετά θάνατον».
Η ζωή εδώ τελειώνει σβήνει το καντήλι μου…
