Ο υποψήφιος για την Προεδρία των ΗΠΑ και πρώην Πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ είναι γνωστός για τις αντιφατικές και «αντισυμβατικές» τοποθετήσεις του αλλά και τις υπεραπλουστευμένες προσεγγίσεις του στα πολύπλοκα και αλληλεξαρτώμενα θέματα των διεθνών σχέσεων! Ακόμα και για αυτά που εκλαμβάνονται σε όλα τα κέντρα εξουσίας στην Ουάσιγκτον ως γεωπολιτικά δεδομένα τα οποία και δεν αμφισβητούνται όπως είναι το ΝΑΤΟ και το σταθερό δίκτυο συμμαχιών και στρατηγικών σχέσεων που έχει η Αμερική με συγκεκριμένες χώρες. Γνωστή η απαξίωση του στην αξία του ΝΑΤΟ, το οποίο βέβαια έχει αυτουπονομευτεί για άλλους λόγους αλλά και οι κορώνες του για τις χώρες που δεν «πληρώνουν την …συνδρομή» τους στην Συμμαχία, εννοώντας αυτές των οποίων οι αμυντικές δαπάνες δεν είναι υψηλές!
Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου *
Πριν ακόμα καταθέσει και επίσημα την υποψηφιότητα του, πριν λίγες ημέρες ο Τραμπ ξεπέρασε τον εαυτό του με μία πρωτοφανή δήλωση στην Νότια Καρολίνα ότι θα «ενθαρρύνει τη Ρωσία να κάνει ότι στον …διάολο θέλει, εναντίον ευρωπαϊκών κρατών, τα οποία δεν καλύπτουν τις οφειλές τους (σημ. Δεν υφίσταται ζήτημα… οφειλών) απέναντι στη Συμμαχία! Αυτό ταρακούνησε έντονα τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και έγινε …καλοδεχούμενο στο Κρεμλίνο! Βέβαια ο Τραμπ είναι ο …Τραμπ. Του αρέσει να προκαλεί για να διεγείρει το θυμικό των οπαδών του, αλλά δημιουργείται σοβαρός προβληματισμός για ενδεχόμενες δομικές αλλαγές στην αμερικανική προσέγγιση παγκόσμια ασφάλειας ιδιαίτερα στην Ευρωατλαντική σε περίπτωση που εκλεγεί και εφόσον επικρατήσει του κατεστημένου ασφαλείας των ΗΠΑ.
Η απέχθεια που έχει ο Τραμπ για τις συμμαχίες είναι γνωστή και διέπεται από μία εμπορική – επιχειρηματική αντίληψη για την εξωτερική πολιτική, δίνοντας προτεραιότητα στις διμερείς σχέσεις και για αυτό πρόθεση του είναι να απαξιώσει το ΝΑΤΟ αλλά και άλλες στρατηγικές σχέσεις με χώρες όπως η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία. Ουδέποτε Αμερικανός Πρόεδρος μετά το 1949 (Βορειοατλαντικό Σύμφωνο) είχε αμφισβητήσει την στρατηγική αντίληψη ότι τα Αμερικανικά συμφέροντα στην Ευρωατλαντική Περιφέρεια ταυτίζονται και διασφαλίζονται με το ΝΑΤΟ! Ας μην ξεχνάμε ότι η μοναδική φορά που στην 75χρονη πορεία του ΝΑΤΟ έγινε επίκληση του άρθρου 5 (συλλογική ασφάλεια) ήταν για να συνδράμει στην ασφάλεια των ΗΠΑ μετά την 11η Σεπτεμβρίου όπως επίσης ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι ήταν και συνεχίζουν να είναι οι πιο σημαντικοί εταίροι της Αμερικής στον αγώνα για την παγκόσμια ασφάλεια.
Είτε λόγω προσωπικής εμμονής είτε διότι έχει σκοπό να εκμεταλλευτεί πολιτικά το αφήγημα ότι Αμερική γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και υποτίμησης κάτι που μόνον ο Τραμπ θα το διορθώσει, με τις δηλώσεις περί οφειλών και συνδρομών παραπλανεί με μισές αλήθειες και μισά ψέματα την αμερικανική κοινή γνώμη αλλά και κάποιους κύκλους που στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ελλάδα τον… δοξάζουν! Κατ’ αρχήν ήταν διαχρονική απαίτηση της Ουάσιγκτον και όχι της δικής του προεδρίας η απαίτηση να αναλάβουν οι Ευρωπαίοι Σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ περισσότερες ευθύνες και συνεπώς πρόσθετες οικονομικές υποχρεώσεις στις αμυντικές δαπάνες τους μία θέση δίκαιη από πολλές πλευρές! Καταγράφηκε ως σύσταση για πρώτη φορά στην Διάσκεψη Κορυφής (Summit) στην Ρίγα της Λετονίας το 2006 επί Μπους, ενώ έγινε πλέον δέσμευση στην αντίστοιχη της Ουαλίας επί Ομπάμα οι αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών να φθάσουν τουλάχιστον (benchmark) στο 2% του ΑΕΠ με χρονικό όριο το 2024.
Ναι μεν οι ΗΠΑ με καθαρά δική τους απόφαση συμβάλουν στα έξοδα λειτουργίας των υπηρεσιών του ΝΑΤΟ σε ποσοστό 70% αλλά οι χώρες είναι αυτές που με τις εθνικές αμυντικές τους δαπάνες δομούν ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις με δυνατότητες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τις βασικές αποστολές της Συμμαχίας. Ούτε συνδρομές ούτε οφειλές είναι αυτές.
Για να πούμε την άβολη αλήθεια τα ευρωπαϊκά κράτη χωρίς τις ΗΠΑ έχουν σημαντικό πρόβλημα σχετικά με την συλλογική άμυνα τους. Όσο όμως το ΝΑΤΟ και οι Ευρωπαίοι Σύμμαχοι χρειάζονται την Αμερική άλλο τόσο και η Αμερική χρειάζεται το ΝΑΤΟ το οποίο την βοηθάει και την στηρίζει στον ρόλο της ως η μοναδική υπερδύναμη. Η συζήτηση για το 2% είναι μάλλον χωρίς ουσία και δεν μπορεί να συγκριθεί με το πάνω από 3 % των ΗΠΑ, που είναι μία πλανητική δύναμη και το 85% περίπου από αυτές δεν σχετίζονται με το ΝΑΤΟ για να λέμε τα πράγματα όπως είναι μιας και ο πρώην και νυν… υποψήφιος Πρόεδρος παραλείπει είτε από άγνοια είτε από σκοπιμότητα να το αναφέρει.
Ενώ η τελευταία μεγάλη αντίπαλος του Τραμπ για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων, πρώην πρεσβευτής του ΟΗΕ Νίκι Χέιλι δήλωσε στους δημοσιογράφους προχθές ότι ήταν «συγκλονισμένη» από το σχόλιο του Τραμπ και αναρωτήθηκε «γιατί τάσσεται ενάντια στους «συμμάχους μας που ήταν μαζί μας μετά την 11η Σεπτεμβρίου» οι περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι υποβάθμισαν ή υπερασπίστηκαν τις δηλώσεις Τραμπ. Ο Τζον Μπόλτον, πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του πρώην Προέδρου και τώρα δριμύς επικριτής του είπε ότι πιστεύει ότι ο Τραμπ θα προσπαθήσει σχεδόν σίγουρα να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ εάν κερδίσει μια δεύτερη θητεία!
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ ο οποίος σχεδόν πάντα είναι αόριστος στις δηλώσεις του από τα πολλά «στρογγυλέματα», σε σχετική δήλωση του ήταν εξόχως επικριτικός «Οποιαδήποτε πρόταση ότι οι σύμμαχοι δεν θα υπερασπιστούν ο ένας τον άλλον υπονομεύει όλη την ασφάλειά μας, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, και θέτει Αμερικανούς και Ευρωπαίους στρατιώτες σε αυξημένο κίνδυνο»! Ο δε Πρόεδρος Μπάιντεν, επεσήμανε ότι η ρήτρα προστασίας του ΝΑΤΟ (εννοώντας το Άρθρο 5 που αναφέρεται στην συλλογική ασφάλεια) «διατηρεί τις αμερικανικές οικογένειες ασφαλείς» και «κάθε άτομο που αμφισβητεί τη διάρκεια αυτού του όρκου αποτελεί κίνδυνο για την ασφάλειά μας».
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι οι δηλώσεις Τραμπ για το ΝΑΤΟ και τα περί «συνδρομών και οφειλών» προκάλεσαν αναντίρρητα αναταραχή. Η ζημιά έχει ήδη γίνει και στην δεδομένη χρονική συγκυρία είναι ο Πούτιν για τον οποίο ο Τραμπ αισθάνεται ανεξήγητα «κοντά», που επωφελείται από όλη αυτή την συζήτηση. Πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι παρά την αντιφατική ρητορική του όπως έκανε και στην πρώτη του θητεία σε περίπτωση εκλογής δεν θα υπονομεύσει το ΝΑΤΟ αλλά πρώην Σύμβουλος του πιστεύει ότι θα προχωρήσει στις απειλές του τουλάχιστον σε ένα μέρος αυτών.
* Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Αντιστράτηγος ε.α. και Γεωστρατηγικός Αναλυτής
