Καθώς αλλάζουμε χρονιές ταυτόχρονα αλλάζουμε συχνά θεωρίες και πρακτικές σε όλους τους κλάδους. Κάτι που τονίζεται συχνά τον τελευταίο καιρό είναι η σπουδαιότητα των συναισθημάτων. Για να μην υπάρξει παρανόηση πάντα ήταν σημαντικό κεφάλαιο τα συναισθήματα σε όλες τις ηλικίες όμως δεν ήταν πάντα επιτρεπτά ή υποδήλωναν αδυναμία.
Της Μίκας Πανάγου *
Από μικρή ηλικία μαθαίναμε ότι δεν είναι σωστό να κλαις, δεν είναι καλό να θυμώνεις, δεν είναι ωραίο να μιλάς άσχημα, με λίγα λόγια δεν μπορείς να έχεις συναισθήματα αρνητικά γιατί ταυτόχρονα είσαι κακό παιδί. Αυτό που λείπει συχνά ακόμα και στις μέρες μας είναι η διερεύνηση του γιατί ένα παιδί, ένας έφηβος, ένας ενήλικας έχει κάποιο συναίσθημα. Προχωράμε αυτόματα στην παρατήρηση, για παράδειγμα σταματά να κλαις, σταματά να φωνάζεις γιατί θα σε βάλω τιμωρία. Κανείς δεν ξυπνάει και ενεργοποιεί αυτόματα τα συναισθήματα του. Είναι λοιπόν απαραίτητο να συζητάμε το γεγονός ή την σειρά γεγονότων που δημιούργησαν ένα συναίσθημα. Θα είναι αρκετά βοηθητικό να αποφευχθούν και ατάκες που απλώς κουβαλάμε από γενιά σε γενιά, που μας έλεγαν οι γονείς μας και συνήθως μας θύμωσαν περισσότερο, ενώ τώρα τις λέμε στα δικά μας παιδιά. Είναι επίσης χρήσιμο να μην επιδιώκουμε διάλογο την ώρα της κρίσης του παιδιού/εφήβου/ενήλικα. Αφήνουμε να ηρεμήσει και μετά ξεκινάμε διάλογο.
Πίσω από κάθε αντίδραση, συμπεριφορά, υπάρχει πάντα μια εξήγηση. Συχνά οι γονείς νιώθουν ότι το παιδί τους έχει αλλάξει, έχει παρασυρθεί από άλλους, όμως στην πραγματικότητα ή πίεζε τον αληθινό του εαυτό ή υπάρχουν μπερδεμένα πράγματα στο μυαλό του και δεν ξέρει τι να επιλέξει. Ο διάλογος χτίζεται από μικρή ηλικία και είναι ένα σημαντικό εργαλείο για ότι και να αφορά την οικογένεια, την παρέα μας, την δουλειά μας. Όλα αυτά εφαρμόζονται παντού, όλοι όσοι ανήκουν σε ομάδες καλούνται τόσο μα εκφράσουν τα συναισθήματα τους, όσο και να τα διαχειριστούν με τους υπόλοιπους. Μπορεί να διαχωρίζουμε τα καλά και κακά συναισθήματα όμως αυτό δεν τα κάνει απαγορευτικά. Είναι φυσιολογικό ο καθένας μας να θυμώσει, να να απογοητευτεί, να χαρεί, να αγαπήσει, να στενοχωρηθεί. Το μην σε δω να κλαις, μην νευριάζεις, αυτόματα καταπιέζει την προσωπικότητα του άλλου. Αποδεχόμαστε αυτό που νιώθει κάποιος χωρίς να το κρύβουμε επειδή δυσκολευόμαστε οι ίδιοι να το βιώσουμε.
Σημαντικό βέβαια είναι να μιλάμε για τα συναισθήματα και όταν εμφανίζονται να τα εντοπίζουμε. Είναι δημιουργικό και ανακουφιστικό να ρωτάμε ποτέ ένιωσε κάποιος ευτυχία, αγάπη, λύπη, θυμό κλπ. Ταυτόχρονα μπορούμε να ανακαλύψουμε τρόπους που τα βιώνεις και τα αντιμετωπίζεις όταν εμφανίζονται.
Η τελειότητα, που συνήθως δεν υπάρχει, συχνά μας οδηγεί στο να ζούμε καταπιέστηκα, να ζούμε καταστάσεις μισές για να μην οδηγηθούμε σε επίπονα συναισθήματα, υποκρινόμαστε ότι είμαστε δυνατοί πάντα, ενώ θέλουμε να κλάψουμε. Φοβόμαστε να γελάσουμε μην μας βγει σε ξινό μετά. Φοβόμαστε να μιλήσουμε για ευτυχία γιατί ίσως και να μην μας αξίζει ή είναι κάτι άπιαστο για εμάς. Δεν λέμε όχι ποτέ για να μην μας θεωρήσουν κακούς και έτσι πιεζόμαστε και τόσα πολλά στριμωγμένα όνειρα, στόχοι, μέρη που θα θέλαμε να διεκδικήσουμε αλλά θα μας πετάξουν στα βαθιά εκεί που νιώθεις και δεν σφίγγεις τα δόντια να χαμογελάσεις ενώ δεν θες και να συνεχίσεις να είσαι παιδί ενώ μεγάλωσες.
Σε μια επόμενη φορά δώσε χώρο σε εσένα και το συναίσθημα σου, δώσε χώρο και χρόνο σε κάποιον που νιώθει και μετά μοιραστείτε το. Το μοίρασμα είναι η ανάγκη μας και όχι η κριτική και αξιολόγηση αυτού που αισθανθήκαμε. Ίσως η αίσθηση της ομιλίας τελευταία να έχει παρά χρησιμοποιηθεί και είναι καιρός να δουλέψουμε την ακοή μας.
* Η Μίκα Πανάγου είναι κοινωνική λειτουργός με εκπαίδευση στη συστημική οικογενειακή θεραπεία
