Το Κόσοβο, όπου το ευρώ είναι το επίσημο νόμισμα, θέλει να απαγορεύσει από σήμερα τις συναλλαγές σε σερβικό δηνάριο, διακινδυνεύοντας μια νέα κρίση με τη Σερβία και νέες επιπλήξεις από τους Δυτικούς, οι οποίοι βλέπουν στην ενέργεια αυτή μια αχρείαστη πρόκληση.
Σύμφωνα με τη νέα κανονιστική ρύθμιση, η οποία πρόκειται να τεθεί σε ισχύ την 1η Φεβρουαρίου τα μεσάνυχτα, «το μοναδικό νόμισμα που γίνεται δεκτό στο Κόσοβο για τις πληρωμές σε μετρητά ή για τις συναλλαγές είναι το ευρώ».
Στο τέλος του πολέμου το 1999, το Κόσοβο, τότε σερβική επαρχία, είχε επιλέξει το γερμανικό μάρκο ως νόμισμα, καθώς το γιουγκοσλαβικό δηνάριο εξαφανιζόταν. Το 2002, όταν το ευρώ άρχισε να χρησιμοποιείται στη Γερμανία, το Κόσοβο το έκανε ντε φάκτο νόμισμά του, χωρίς ωστόσο να υπάρχει κάποια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση.
Το σερβικό δηνάριο εξακολουθούσε πάντως να χρησιμοποιείται στις ζώνες με σερβική πλειονότητα. Η απαγόρευσή του υπάρχει κίνδυνος να αναζωπυρώσει τις εντάσεις σ’ αυτές τις πόλεις και τα χωριά, όπου πολλοί είναι αυτοί που εργάζονται ή είχαν εργασθεί για σερβικούς θεσμούς με μισθούς ή συντάξεις που καταβάλλονται σε δηνάρια.
Χθες, Τρίτη, το βράδυ, τράπεζες του βόρειου Κοσόβου άρχιζαν να κατεβάζουν ρολά και στους δρόμους επικρατούσε σύγχυση.
Για την Αλεξάντρα Γιοβάνοβιτς, 37 ετών, το κλείσιμο των τραπεζών σημαίνει μεγαλύτερα δρομολόγια για να πάει στη Σερβία για τις τραπεζικές συναλλαγές της. «Δεν είναι φυσιολογικό», λέει κουρασμένη αυτή η κάτοικος της Μιτρόβιτσα. «Τίποτα δεν είναι φυσιολογικό».
«Έχω την εντύπωση πως όλοι παίζουν μαζί μας», λέει ο Ζόραν Ίλιτς, ένας άλλος κάτοικος της Μιτρόβιτσα. «Δεν μας λέει κανένας τίποτα … Έχω απαυδήσει με την πολιτική».
Το Βελιγράδι, το οποίο ουδέποτε αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Κοσόβου που ανακηρύχθηκε το 2008, υποστηρίζει εκεί, μέσω θέσεων εργασίας ή οικονομικών αρωγών, τη σερβική κοινότητα που υπολογίζεται σε 120.000 ανθρώπους. Στον προϋπολογισμό της Σερβίας προβλέπονται κάθε χρόνο περίπου 120 εκατομμύρια ευρώ για το Κόσοβο.
– Σαμποτάζ; –
Για τον σέρβο δημοσιογράφο και πολιτικό σχολιαστή Μπόσκο Γιάκσιτς, οι Σέρβοι του Κοσόβου είναι αυτοί «που θα υποφέρουν περισσότερο».
«Αυτό δείχνει, κατ’ εμέ, ότι ο (κοσοβάρος πρωθυπουργός) Αλμπίν Κούρτι θέλει να σαμποτάρει τη διαπραγματευτική διαδικασία, που έμοιαζε να βρίσκεται σε καλό δρόμο», εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Οι διπλωματικές και πολιτικές συνέπειες (μιας τέτοιας απόφασης) θα είναι πολύ πιο σοβαρές από τις νομισματικές συνέπειες».
Δυτικές κυβέρνησεις έχουν εξάλλου ήδη επικρίνει την απόφαση της Πρίστινας και προειδοποιήσει για μια νέα αύξηση της έντασης.
«Ανησυχούμε για τον αντίκτυπο της ρύθμισης ιδιαίτερα στα σχολεία και τα νοσοκομεία, για τα οποία καμιά εναλλακτική διαδικασία δεν φαίνεται προς το παρόν βιώσιμη», έγραψαν το Σάββατο οι πρεσβευτές της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών σε κοινή ανακοίνωσή τους.
«Η ρύθμιση θα έχει επίσης άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή της συντριπτικής πλειονότητας των Σέρβων του Κοσόβου που λαμβάνουν καταθέσεις και οικονομική βοήθεια προερχόμενες από τη Σερβία», προσθέτουν οι πρεσβευτές και απευθύνουν έκκληση για «αναστολή της έναρξης της ισχύος της ρύθμισης ώστε να επιτραπεί να υπάρξει μια αρκετά μακρά μεταβατική περίοδος και σαφής και αποτελεσματική δημόσια επικοινωνία».
Όμως κανένας στην Πρίστινα δεν δίνει την εντύπωση πως θέλει να κάνει πίσω, σημειώνει το Γαλλικό Πρακτορείο. Οι κοσοβάρικες αρχές παρουσίασαν αυτή τη νέα ρύθμιση ως μέσο μάχης κατά της διαφθοράς, του ξεπλύματος χρημάτων και των παραχαρακτών.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπεσνίκ Μπισλίμι εξήγησε πως θα επιτρέψει να μπει ένα τέλος στις ανεξέλεγκτες ροές χρημάτων από τη Σερβία και υποστήριξε πως «το χρήμα συνεχίζει να περνάει τα σύνορα μέσα σε ταξιδιωτικά σακκίδια και μετά να διανέμεται από μη καταγεγραμμένα και χωρίς άδεια γραφεία».
Η σερβική κυβέρνηση βλέπει από την πλευρά της αποκλειστικά μια πρόκληση που είναι πιθανόν να προκαλέσει τον εκτροχιασμό «για τα καλά» των διαπραγματεύσεων που έχουν στόχο την εξομάλυνση των σχέσεων ανάμεσα στο Βελιγράδι και το Κόσοβο.
Το 2023 είχε ήδη σηματοδοτηθεί από κορυφώσεις των εντάσεων ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο. Την άνοιξη, η εκλογή αλβανών δημάρχων με συμμετοχή 3% στις ζώνες όπου κατοικούν Σέρβοι είχε οδηγήσει σε διαδηλώσεις κατά τις οποίες τραυματίσθηκαν στρατιώτες του ΝΑΤΟ. Το Σεπτέμβριο, ο θάνατος ενός κοσοβάρου αστυνομικού και η ανακάλυψη μιας υπερεξοπλισμένης ένοπλης ομάδας Σέρβων είχε δημιουργήσει για άλλη μια φορά φόβους για βίαιη κλιμάκωση.
