Πώς συγκροτούνται άραγε οι μύθοι; Αυτό που χαρακτηρίζει κάποιους ανθρώπους όσο ζουν αλλά και μετά τον θάνατό τους; Με όσα κάνουν, όσα λένε, αλλά, όπως λέει η πείρα, και με όσα μένουν πίσω τους χωρίς να έχουν ειπωθεί φωναχτά στον καιρό τους. Δεν μπορεί να φανταστεί κάποιος πώς θα είναι οι μυθικοί άνθρωποι που θα γίνουν τέτοιοι στους ψηφιακούς καιρούς, ήδη όμως έχει φανεί πως οι μύθοι μένουν για όσα καταγράφονται και για τις ιστορίες που τους συνοδεύουν.
Έπειτα από 40 χρόνια στη δημοσιογραφία, ο Φώτης Απέργης αποθησαυρίζει άγνωστες ιστορίες και εξομολογήσεις τέτοιων μυθικών ανθρώπων από την Ελλάδα αλλά και από άλλες χώρες. Ιστορίες και εξομολογήσεις διάσημων καλλιτεχνών, που φανερώνουν ότι η παραγωγή της τέχνης είχε κάποτε μεγαλύτερη σημασία από την τέχνη της παραγωγής. «Γίνεται παρεξήγηση και δίνουν την εξήγηση» είναι ο τίτλος που διάλεξαν με τον εκδοτικό οίκο «Αγκυρα» για το υπέροχο αυτό νέο βιβλίο του, που πραγματικά μαγεύει.
Στις σελίδες του, αφήνει πολλές καταθέσεις ψυχής. Όπως λέει και το οπισθόφυλλο του βιβλίου, «αφηγείται πώς μοιράστηκε μια σχεδόν μεταφυσική εμπειρία με τον Μίκη Θεοδωράκη στο μνήμα του Πάμπλο Νερούδα στη Χιλή. Πώς συνάντησε τον Τζέιμς Μπράουν λίγο μετά την αποφυλάκισή του, αλλά και τον Άκη Πάνου ενώ ήταν υπόδικος στις Φυλακές Κομοτηνής. Συνομιλεί με δεκάδες μουσικούς, αποστάζει την ουσία της εμπειρίας τους, τους εκμαιεύει περιστατικά και βιώματα που τους καθόρισαν.
Ο Μάνος Χατζιδάκις θυμάται τις ιερόδουλες που τον έκρυψαν στη δίνη του Εμφυλίου του 1945, όταν ήταν νεαρός επονίτης. Ο Μικ Τζάγκερ μιλά για την επεισοδιακή συναυλία των Rolling Stones στην Αθήνα το 1967. Ο Πολ Μακ Κάρτνεϊ ανακαλεί εφηβικές ιστορίες που μοιράστηκε με τον Τζον Λένον. Η Μαντόνα εξομολογείται τον μεγαλύτερο εφιάλτη της. Η Ζιλιέτ Γκρεκό δίνει τον δικό της ορισμό του ερωτισμού. Ο Λούτσιο Ντάλα εξιστορεί πώς ηχογράφησε τον Μαρτσέλο Μαστρογιάννι να κάνει ραπ. Η Φλέρυ Νταντωνάκη αποκαλύπτει τους φόβους της μπροστά στο κοινό. Και ο Έρικ Κλάπτον, πώς αντιμετώπισε τον θάνατο του τετράχρονου γιου του.
Διαβάστε τις φαρμακερές ατάκες που αντάλλαξαν ο Ιάννης Ξενάκης και ο Πιερ Μπουλέζ σε δύο συνεντεύξεις τους με μία ημέρα διαφορά. Πώς ο Διονύσης Σαββόπουλος ηχογράφησε παράνομα, λίγο μετά το πραξικόπημα του 1967, κάποια από τα “Νέγρικα” του Μάνου Λοΐζου. Πώς ο Λέοναρντ Μπέρνστάϊν τραγούδησε τη “Γερακίνα” σε πρόβα ορχήστρας. Πώς, εντέλει, προσήλθε ο καθένας τους στη μουσική και πώς τη βίωσε, σαν υπαρξιακό αποτύπωμα, αινιγματικό γρίφο, ενδόμυχη συνομιλία, πηγαίο ξεχείλισμα, πεδίο πειραματισμών.»
Ο Φώτης Απέργης έχει στέρεο και αστείρευτο ταλέντο στο γράψιμο. Το αποδεικνύει η δημοσιογραφική δουλειά του επί τέσσερις δεκαετίες, οι επιτυχίες που αν δεν ήταν τόσο σεμνός, θα είχαν «εξαργυρωθεί» οπωσδήποτε. Δεν το επεδίωξε ποτέ. Είναι κι αυτό μέρος του χαρακτήρα του.
Εχει, ταυτοχρόνως, και σπουδαίο ταλέντο στην αφήγηση ιστοριών και συμβάντων. Αυτό το απολαμβάνουν οι ακροατές του με τις ραδιοφωνικές εκπομπές του, κυρίως όμως το χαίρονται ιδιαίτερα όσοι τον συναναστρέφονται, και κρέμονται από τα χείλη του. Ευτυχώς, κατά καιρούς αποφασίζει να μοιραστεί και με το κοινό κάποια από όσα έζησε (ας θυμηθούμε «Τα μαγειρευτά της Κάκιας» για την ιστορική ταβέρνα «Λεωνίδας» στο Λυγουριό Επιδαύρου) δίνοντάς, έτσι, στον αναγνώστη τη χαρά να διαβάσει τα κείμενά του, βγαλμένα μέσα από το εύστροφο μυαλό, το κριτικό του βλέμμα και την παιγνιώδη, εξαιρετική του πένα.
Στους καιρούς που ζούμε, είναι πολύ σημαντικό να διαβάζουμε τέτοια κείμενα. Κείμενα με μοναδικές συνεντεύξεις- αλλά στην εφημερίδα είναι όλα εφήμερα- και συναρπαστικές ιστορίες. Που δίνουν το «στίγμα» των δημιουργών, την καρδιά και το μυαλό τους, την πίστη και τις απιστίες τους, τη σκέψη τους, την ψυχή τους. Δεν έχουμε πια τέτοια κείμενα, δεν έχουμε πια τέτοια επικοινωνία. Γι’ αυτό και είναι άκρως σημαντικό να τα διαβάζουμε με προσήλωση.
Ο Φώτης Απέργης διάλεξε γι’ αυτό το βιβλίο μερικές από τις σημαντικότερες συνεντεύξεις που πήρε τα τελευταία σαράντα χρόνια για την Ελευθεροτυπία, το Δεύτερο Πρόγραμμα, το Kosmos και άλλες εφημερίδες και ραδιοσταθμούς, από προσωπικότητες της μουσικής που δύσκολα μπορείς να τις συναντήσεις, ή που είναι αδύνατον να τις συναντήσεις πια. «Στον ψηφιακό κόσμο, οι περισσότερες από τις συζητήσεις αυτές δεν έχουν καταγραφεί» έχει σημειώσει ο ίδιος. «Το ίδιο και οι ιστορίες που τις συνοδεύουν. Σήμερα που ταλαντευόμαστε ανάμεσα στη συλλογική μας μνήμη και στη συλλογική μας αμνησία, πιστεύω ότι φανερώνουν πολλά για το τι σηματοδοτούσε η μουσική για σημαντικούς Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες, όπως και για χιλιάδες άλλους ανθρώπους, σε μιαν άλλη εποχή».
«Ο Φώτης Απέργης αφηγείται αληθινές ιστορίες με την αξιοπιστία ενός ντοκουμέντου, αλλά και με τη γλαφυρότητα ενός μυθιστορήματος», γράφει η Χάρις Αλεξίου τιμώντας τον δημοσιογράφο με τον πρόλογό της. «Ήρωές του», συνεχίζει, «πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες που μοιάζουν σαν να έχουν ζήσει άπειρες ζωές, ίσως γιατί τις μοιράστηκαν μαζί μας.
Τα τραγούδια τους αντέχουν για πάντα, oι στίχοι και οι μουσικές τους ζουν στα χείλη μας και στην ψυχή μας. Πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί πώς είναι στ’ αλήθεια αυτοί οι άνθρωποι…»
Όπως τονίζει η Χάρις Αλεξίου, «ο συγγραφέας πλησιάζει με ενδιαφέρον κάθε τι αυθεντικό, είτε προέρχεται από το λαϊκό τραγούδι είτε από την κλασική μουσική, και συζητά με τις προσωπικότητες που το δημιουργούν. Γνωρίζει τι και πώς να ρωτά, γνωρίζει πώς να αναδεικνύει ό,τι αληθινό εκφράζει ο συνομιλητής του, ώστε να το συστήσει στον αναγνώστη του. Σ’ αυτή τη συλλογή «εξηγήσεων και εξομολογήσεων», παράλληλα με το έργο των αξιοσημείωτων ανθρώπων με τους οποίους ο Φώτης Απέργης συνομιλεί, διακρίνουμε και κάτι από την ιδιοσυγκρασία τους. Και όχι μόνον αυτό. Εδώ, φωτίζεται και το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα της εποχής στην οποία έχει δοθεί κάθε συνέντευξη. Καθώς, μάλιστα, οι εποχές αλλάζουν, επισημαίνονται με εύστοχες νύξεις και εκείνα που μεταβάλλονται γύρω μας και μέσα μας, δίχως, πάντως, να ωραιοποιείται το παρελθόν. Έτσι, η καταγραφή των συναντήσεων με τους καλλιτέχνες που έχουν επιλεγεί, μεταμορφώνεται σε μαρτυρία πολιτισμού».
Ο Φώτης Απέργης, διευθυντής σήμερα των μουσικών σταθμών της ΕΡΤ, άρχισε να γράφει το βιβλίο γιατί πολλοί που άκουγαν επί χρόνια τις αφηγήσεις του από σπουδαίους καλλιτέχνες, τον παρακινούσαν. Ετσι προέκυψε αυτό το θαυμαστό ανάγνωσμα των 400 σελίδων, που ρουφιέται με τη μία. Ο συγγραφέας με χάρη και κομψότητα ξετυλίγει τις αναμνήσεις και τις απόψεις του, χωρίς τίποτα που να βαραίνει τις σελίδες- κι ας γράφει για πολύ σοβαρά πράγματα, όπως βεβαίως και για εύθυμα. Παίρνοντας τον αναγνώστη μαζί του από την πρώτη φράση έως την τελευταία. Και αφήνοντας πίσω την αύρα ανθρώπων που έζησαν και μεγαλούργησαν σε καιρούς δύσκολους- γι’ αυτό, άλλωστε και ο συγγραφέας τους βρήκε σημαντικούς.
Το βιβλίο του Φώτη Απέργη «Γίνεται παρεξήγηση και δίνουν την εξήγηση» (με πρόλογο της Χάρης Αλεξίου) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγκυρα.
