Την έλεγαν Μαρίκα Νίνου και ήταν η μεγαλύτερη λαϊκή τραγουδίστρια που πέρασε ποτέ από την Ελλάδα. Αν και έζησε μόνο 35 χρόνια, η ζωή της άξιζε για δέκα ζωές- γεμάτη μουσική, πάθος και πίκρες, πολλές πίκρες. «Μα αγαπήθηκα πολύ! » όπως τη βάζει η Κατερίνα Τσιρίδου να λέει στο βιβλίο που έγραψε μαζί με τον Τάσο Κακλαμάνη, γι’ αυτό το υπέρλαμπρο αστέρι που κάηκε στην κορύφωση της νιότης της. Το βιβλίο ΜΑΡΙΚΑ ΝΙΝΟΥ – ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΑΤΑΜΙΑΝ «Σαν άστρο εβασίλεψα», Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ. Συγγραφείς: Κατερίνα Τσιρίδου και Τάσος Κακλαμάνης, με την πολύτιμη βοήθεια της Ευαγγελίας Αγαπητού.
Η Κατερίνα Τσιρίδου, τη βάζει να συστήνεται με αυτά τα λόγια: «Με λένε Μαρίκα Νίνου. Και τα έκανα όλα! Παντρεύτηκα, έγινα μάνα, έθαψα τους δικούς μου…, μα πιο πολύ τραγούδησα! Έγινα πρώτο όνομα, με σέβονταν και με θαύμαζαν όλοι.
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Η φωνή μου έγινε το όπλο μου, το μαχαίρι που έκοβε και άνοιγε δρόμο. Κόπιασα όμως, παιδεύτηκα. Δούλεψα πολύ! Κόντρα στην εποχή που μας ήθελε, εμάς τις γυναίκες, σπίτι και νοικοκυριό. Εγώ έλαμψα! Μπήκα δίπλα στα μεγάλα ονόματα. Τσιτσάνης, Χιώτης, Μητσάκης, Παπαϊωάννου. Και τι δεν τραγούδησα! Μέχρι και Χατζιδάκι! Επιβίωσα από τη γενοκτονία των Αρμενίων, γνώρισα τον ξεριζωμό, την προσφυγιά και τον πόλεμο. Έφτασα μέχρι την Αμερική!
Με λένε Μαρίκα Νίνου, το καλλιτεχνικό μου! Γιατί, κανονικά, λέγομαι Αταμιάν, Ευαγγελία-Βανουί Αταμιάν. Αρμένισσα. Ταξίδεψα, ερωτεύτηκα, την έφαγα τη ζωή με το κουτάλι! Ό,τι πρόλαβα, δηλαδή…
Με λένε Μαρίκα Νίνου. Είμαι τραγουδίστρια, έζησα μόλις τριάντα πέντε χρόνια, μα αξίζουν δυο ζωές.»
Στο βιβλίο αυτό ‒ιστορικό ντοκουμέντο και λεύκωμα‒ παρουσιάζεται η ζωή της Μαρίκας Νίνου, της μεγάλης λαϊκής τραγουδίστριας. Η ιστορία της Αρμένισσας Ευαγγελίας-Βανουί Αταμιάν, της κατά κόσμον Μαρίκας Νίνου, είναι εν πολλοίς άγνωστη, αδημοσίευτη και σε μεγάλο βαθμό διαστρεβλωμένη.
Μέσα από τις αφηγήσεις περισσότερων από εκατόν πενήντα ανθρώπων που τη γνώρισαν (Αρμένιοι, Μικρασιάτες, Κοκκινιώτες, Αιγαλεώτες, συγγενείς, γείτονες, φίλοι, συνεργάτες, μουσικοί τραγουδιστές, στιχουργοί, θεατράνθρωποι, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι) συγκροτείται ψηφίδα- ψηφίδα η συγκλονιστική ζωή της: οι δοκιμασίες, ο αγώνας για επιβίωση μέσα από την Τέχνη, η καταξίωση, ο έρωτας, η οικογένεια, το τραγικό πρόωρο τέλος της…
Η άνοδος και η πτώση του καλλιτεχνικού άστρου της δημιούργησε τον Θρύλο της Μαρίκας Νίνου, μιας σπουδαίας φωνής και ενός ωραίου και ταλαντούχου ανθρώπου, αγωνιστή, με φοβερό πείσμα για ζωή ενάντια στη σκληρή μοίρα. Το άστρο της τρεμοσβήνει και ακροβατεί κυριολεκτικά ανάμεσα στην επιβίωση και τον χαμό, για να αναγεννηθεί μέσα από τη στάχτη της κρίσης του Μεσοπολέμου, να σηκωθεί λάμποντας ψηλά στο μουσικό στερέωμα και να καταλήξει στη μοιραία πτώση, τη μέρα που έγινε Φως και… Σαν άστρο εβασίλεψε…
Η έκδοση οργανώνεται σε δύο μέρη: στο Α΄ Μέρος η Κατερίνα Τσιρίδου «δίνει τον λόγο» στη Μαρίκα Νίνου, η οποία σε α΄ πρόσωπο αφηγείται τη ζωή της.
Στο Β΄ Μέρος ο Τάσος Κακλαμάνης ανασυγκροτεί τη ζωή της με βάση μαρτυρίες, φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα.
Η έκδοση περιλαμβάνει πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό και πλαισιώνεται με την παρουσίαση του συνόλου της δισκογραφίας της Νίνου μαζί με τις ετικέτες των δίσκων της.
Ανά ενότητα, τα περιεχόμενα έχουν ως εξής:
Κεφάλαιο 1ο:
Ο ξεριζωμός της οικογένειας Αταμιάν από το Σίς της Αρμενικής Κιλικίας, η περιπλάνηση του πλοίου των προσφύγων στο πέλαγο, η γέννηση της μικρής Ευαγγελίας στο κατάστρωμα, η αποβίβαση της οικογένειας και η εγκατάσταση στη Σμύρνη, η βάφτιση της μικρής Ευαγγελίας, η φωτιά της Σμύρνης, η σφαγή του πατέρα της, η διαφυγή της υπόλοιπης οικογένειας με καράβι προς τον Πειραιά.
Κεφάλαιο 2ο:
Η προσφυγική Κοκκινιά του μεσοπολέμου, τα Αρμένικα, το αρμένικο σχολείο της Ευαγγελίας, τα μαθήματα μαντολίνου, η ψαλτική , η παιδική εργασία της, οι μουσικές της επιρροές απο τα Ρεμπετο-Σμυρναίικα στέκια της Κοκκινιάς, ο γάμος της και η γέννηση του γιού της, ο χωρισμός της και η επιστροφή στο πατρικό της
Κεφάλαιο 3ο:
Η οικογένεια Αταμιάν στα χρόνια της Κατοχής, η γνωριμία της Ευαγγελίας με τον Νίκο-Νίνο-Νικολαϊδη, το «Ντούο Νίνο» και «2 ½ Νίνο» στα θεατρικά μπουλούκια της επαρχίας, η επιστροφή με την Απελευθέρωση, η εγκατάσταση στο Αιγάλεω και τα ακροβατικά σε θέατρα του Αιγάλεω, της Κοκκινιάς, του Πειραιά και της Αθήνας. Η καθημερινή ζωή της Ευαγγελίας, μέσα απο ανέκδοτες μαρτυρίες γειτόνων της στο Αιγάλεω.
Κεφάλαιο 4ο:
Τα πρώτα πάλκα που τραγούδησε, η γνωριμία της με τους μεγάλους λαϊκούς συνθέτες ,το Μανώλη Χιώτη, το Γιάννη Παπαιωάννου, το Βασίλη Τσιτσάνη κ.α. , η σχέση της με τη Ρόζα Εσκανάζυ, την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, την Ευαγγελία Μαργαρώνη, η αρχή της δισκογραφικής της καριέρας, ο γάμος της με το Νίνο στο Αιγάλεω.
Κεφάλαιο 5ο:
Το θρυλικό δίδυμο Τσιτσάνης-Νίνου στα μεγάλα λαϊκά πάλκα, τη δισκογραφία, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, τις εφημερίδες και τα περιοδικά καθώς και ιστορίες γέννησης τραγουδιστικών επιτυχιών τους.
Κεφάλαιο 6ο:
Τα ταξίδια της Νίνου στην Αμερική, η δισκογραφία και τα μαγαζιά που τραγούδησε εκεί, τα ανέκδοτα γράμματα από την Αμερική προς την οικογένειά της, η Νίνου σε άρθρα-αφιερώματα στον Κήρυκα της Νέας Υόρκης, η αρρώστεια της και η δύσκολη επιστροφή της στην Ελλάδα
Κεφάλαιο 7ο:
Οι τελευταίοι μήνες της , οι τελευταίες ηχογραφήσεις, οι τελευταίες νύχτες στο πάλκο και το τραγικό τέλος της μέσα από αφηγήσεις συγγενών, συνεργατών και γειτόνων.
Κεφάλαιο 8ο:
Επίμετρο, στη μνήμη της για τη ζωή, το χαρακτήρα και το ανυπέρβλητο ταλέντο της.
Παράρτημα:
Περιλαμβάνει πλήρη και αναλυτική δισκογραφία της και ΟΛΕΣ τις ετικέτες των δίσκων της από τις 78 και 45 στροφές.
Ο τίτλος προκύπτει από μια ιστορία της θρυλικής σχέσης που έζησε με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Οι δυο τους συναντήθηκαν το 1949. Ο Τσιτσάνης βάζει «φωτιά» στις αθηναϊκές νύχτες τραγουδώντας μαζί με την αξέχαστη Σωτηρία Μπέλλου στου «Τζίμη του Χονδρού» στην Αχαρνών. Η Νίνου τραγουδούσε στο κέντρο «Φλόριδα» της λεωφόρου Αλεξάνδρας στο πλευρό του Στελλάκη Περιπινιάδη και του Μιχάλη Γενίτσαρη.
Ένα βράδυ ο Τσιτσάνης, που έχει ακούσει πολλά για εκείνη, πηγαίνει στο κέντρο όπου τραγουδούσε. Λίγο αργότερα, μια παρέα φιλοβασιλικών στήνει «τσαμπουκά» στη Μπέλλου και της ζητά να πει το τραγούδι «Τ΄αητού ο γιος». Η Μπέλλου αρνείται (στη χώρα έχουμε εμφύλιο), γίνεται μεγάλος καυγάς στο μαγαζί και το κλίμα δεν σηκώνει πλέον την Μπέλλου. Ετσι, ο Τσιτσάνης συνεργάζεται με τη Νίνου, η οποία φεύγει από τον Περπινιάδη.
«Της είπα να πάει να δουλέψει με τον Τσιτσάνη, όπου όχι μόνο θα έπαιρνε καλό μεροκάματο, αλλά θα την βοηθούσε και ο Βασίλης, που ήταν καλός συνθέτης. Ο Τσιτσάνης την πήρε έτοιμη από μένα στα μυστικά της δουλειάς και στην τεχνική, αλλά με την κατάλληλη προετοιμασία και με το καλό υλικό που της ετοίμασε δημιούργησε τη μεγάλη Μαρίκα Νίνου, που όλοι μας γνωρίσαμε» γράφει ο Περπινιάδης.
Το δίδυμο εκτοξεύεται στο καλλιτεχνικό στερέωμα και σύντομα ξεκινά ανάμεσά τους μια παράνομη σχέση- είναι και οι δύο παντρεμένοι με παιδιά. Λέγεται πως ο Τσιτσάνης, της είχε πει εξαρχής ότι δεν θα διαλύσει την οικογένειά του. Μέχρι το 1953, ο έρωτας έχει θαμπώσει και το ζευγάρι καυγαδίζει μονίμως. Για μεγάλα διαστήματα δεν μιλιούνται, αν και εμφανίζονται μαζί στου «Τζίμη του χονδρού».
Όταν η Νίνου αρρωσταίνει, εκείνος την πηγαίνει στους καλύτερους γιατρούς, χωρίς αποτέλεσμα. Κάποιοι από αυτούς της συστήνουν θεραπεία στην Αμερική και εκείνη προτείνει στον Τσιτσάνη να πάνε μαζί ώστε να συνδυάσουν την θεραπεία μαζί με μια περιοδεία. Αυτό δεν θα γίνει και ο έρωτάς τους σβήνει για πάντα.
Λίγο πριν φύγει η Νίνου για την Αμερική ο Τσιτσάνης της ζητάει να ηχογραφήσει ένα τραγούδι. Εκείνη πηγαίνει στο στούντιο χωρίς να γνωρίζει τους στίχους. Πρόκειται για το περίφημο «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», φεύγει για λίγο, επιστρέφει και το ηχογραφεί με τη μία.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Αφού δε γίνεται μαζί να ζήσουμε
κι αφού μας πήρε πια η κατηφόρα,
καλύτερα από τώρα να χωρίσουμε.
Αφού δε γίνεται μαζί να ζήσουμε.
Λίγο καιρό αργότερα η Νίνου έφυγε για τις ΗΠΑ, πλην όλα πάνε χειρότερα. Επέστρεψε στην Ελλάδα πολύ άρρωστη και πέθανε λίγους μήνες μετά, στις 23 Φεβρουαρίου του 1957, σε ηλικία μόλις 35 ετών. Ο Τσιτσάνης δεν πήγε στην κηδεία της.
Είχε συναντήσει την Νίνου μόνο μία φορά από τότε που εκείνη επέστρεψε στην Ελλάδα. Την επισκέφθηκε στο σπίτι της στο Αιγάλεω τα Χριστούγεννα του 1956. Όταν εκείνη τον είδε του είπε: «Σαν άστρο εβασίλεψα…»!
Αυτά τα λόγια ο Τσιτσάνης τα έβαλε στους στίχους ενός τραγουδιού που έγραψε για εκείνην και το τραγούδησε η Καίτη Γκρέυ. Ήταν το δικό του αντίο, η δική του συγγνώμη στην Μαρίκα Νίνου.
«Κυριακή σε γνώρισα
Κυριακή σε χάνω
θέλω να είναι Κυριακή
κι αυτή που θα πεθάνω
Σαν άστρο εβασίλεψες
και χάθηκες χαρά μου
κι απ’ τον καημό μου τον βαρύ
έγινε μαύρη η Κυριακή
και σπάραξε η καρδιά μου»
Ο Βασίλης Τσιτσάνης πέθανε στις 18 Ιανουαρίου 1984, ανήμερα των γενεθλίων του. Ηταν Τετάρτη…
