Ίσως βιώνουμε έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο, ο οποίος είναι τελείως διαφορετικός από εκείνον που μεταπολεμικά καθόρισε τις διεθνείς σχέσεις. Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος είναι κατά κύριο λόγο οικονομικός, με την Κίνα να αποτελεί το μεγάλο ερωτηματικό και νέο πεδίο ανταγωνισμών τον λεγόμενο Παγκόσμιο Νότο (Global South).
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Στα τέλη του 20ου αιώνα, και αφού ο ψυχρός πόλεμος Δύσης – πρώην ΕΣΣΔ ήταν παρελθόν, το κύριο ζήτημα για όλα τα κράτη, ήταν το πως θα διαχειριστούν μια ισχυρή Κίνα. Ξαφνικά το τελευταίο διάστημα, ένα νέο πολύπλοκο ερώτημα έχει αρχίσει να απασχολεί τον πλανήτη και τη διεθνή οικονομία. Το ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από μια αδύναμη Κίνα.
Αυτή τη στιγμή, με δεδομένο ότι ο νέος Ψυχρός Πόλεμος είναι οικονομικός, το ερώτημα αυτό κυριαρχεί και προβληματίζει το σύνολο των αγορών, αλλά και τη χάραξη πολιτικής διεθνώς.
Η σημερινή επιβράδυνση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας αποτελεί τη χειρότερη επίδοση της χώρας από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ. Και η ικανότητα του χρηματοπιστωτικού της συστήματος να αντιμετωπίσει ένα κύμα χρεοκοπιών τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Για την ίδια την Κίνα, η κατάσταση είναι αρκετά πολύπλοκη, με προκλήσεις και ευκαιρίες. Μειωμένοι ρυθμοί ανάπτυξης συνεπάγονται μειωμένες κινεζικές επενδύσεις σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας της χώρας και σε FDIs στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων και χρηματοδοτήσεων στα κράτη του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου, που όμως με τη σειρά τους αποτελούν τη σημαντικότερη πηγή πρώτων υλών για την κινεζική βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας. Παράλληλα, η νέα πραγματικότητα στην κινεζική οικονομία σημαίνει λιγότερες εξαγωγές της Δύσης προς την Κίνα και μειωμένη παρουσία των δυτικών εταιρειών στην κινεζική αγορά.
Όλοι περιμένουν να δουν τι κινήσεις θα κάνει το οικονομικό επιτελείο στο Πεκίνο για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Παρόμοια ανησυχία με τη σημερινή υπήρχε και το 2015. Ο τότε διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs, Λόιντ Μπλανκφέιν, κατηγόρησε το Πεκίνο για “τρομερά ατημέλητη”, παρέμβαση στις αγορές και η τότε πρόεδρος της FED, Τζάνετ Γέλεν, ακύρωσε την αύξηση των επιτοκίων λόγω της αναταραχής που σχετίζονταν με την Κίνα. Σήμερα, η Υπουργός Οικονομικών, πλέον, της Αμερικής, Τζάνετ Γέλεν, αποκαλεί την Κίνα “παράγοντα κινδύνου”.
Σήμερα η Γέλεν δεν ανησυχεί για πιθανές επιπτώσεις στην Αμερικανική οικονομία και ισχυρίζεται πως οι μειωμένοι ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας θα έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στους Ασιατικούς γείτονες της Κίνας.
Η νέα αυτή συνθήκη στο διεθνές σύστημα δημιουργεί προβληματισμό και για τις σημαντικές οικονομίες του Παγκόσμιου Νότου, όπως είναι για παράδειγμα η οικονομία της Βραζιλίας, της Νοτίου Αφρικής, της Αργεντινής και άλλων κομβικών χωρών. Ενδεχομένως δεν θα δούμε έναν νέο ψυχρό πόλεμο δια αντιπροσώπων σε οικονομικό επίπεδο, μεταξύ Δύσης και Κίνας. Μάλιστα, μια ικανή διπλωματία από την πλευρά των οικονομιών του Παγκόσμιου Νότου να φέρει τα μέγιστα δυνατά οφέλη, με την προϋπόθεση ότι θα προκύψουν κέρδη από έναν ισορροπημένο πλέον ανταγωνισμό ξένων επενδύσεων (FDIs) από Κίνα και Δύση στις χώρες τους.
Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και Κίνα, όσο επώδυνα και αν βιώνουν τις προβληματικές συνθήκες που υπάρχουν στις οικονομίες τους, δεν έχουν την πολυτέλεια να κάνουν πίσω στα επενδυτικά τους σχέδια και στον οικονομικό ανταγωνισμό στο πεδίο του Παγκόσμιου Νότου. Εκεί, στον Παγκόσμιο Νότο, βρίσκεται το κέντρο βάρους της γεω-οικονομικής τους επιβίωσης και κυριαρχίας. Εκεί βρίσκονται τα μεγαλύτερα αποθέματα λίθιου, νικέλιου, κοβάλτιου και άλλων, πολύτιμων πρώτων υλών για το μέλλον της ενέργειας, της υπερυψηλής τεχνολογίας και των στρατιωτικών εξοπλισμών.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
