Βιώνουμε μια κατάσταση στα όρια. Φωτιές σε όλη την Ελλάδα και τεράστιες θερμοκρασίες. Καταστροφή όχι μόνο δασών και περιουσιών αλλά και ψυχικός τραυματισμός. Αυτές οι ψυχικές παρενέργειες από την ακραία θερμοκρασία οφείλουν να τονιστούν μιας και η υγεία μας είναι και σωματική αλλά και ψυχική.
Της Σύλιας Θεοδοσοπούλου *
Αρχικά, να γίνει αναφορά σε Αμερικανική μελέτη, με δείγμα άνω των δύο εκατομμυρίων ανθρώπων, η οποία έδειξε αυξημένο ποσοστό επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων κατά την διάρκεια ακραίου καύσωνα (Robert Bright, M.D., 2023). Κύριος λόγος ήταν οι ανησυχίες των ατόμων σχετικά με την ψυχική τους υγεία σε περιόδους υψηλής ζέστης. Η συγκεκριμένη έρευνα έδειξε συχνότερες επισκέψεις που αφορούσαν κατάχρηση ουσιών, άγχος, επεισόδια αυτοτραυματισμού και διαταραχές της διάθεσης ως απόρροια της υψηλής θερμοκρασίας,
Ο πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Dr. Joshua Morganstein,(2023) δήλωσε πως η υψηλή θερμότητα έχει συσχετιστεί με αυξημένα ποσοστά βίας, είτε αυτή αφορά μεμονωμένα άτομα είτε ομάδες ατόμων. Επιπλέον, προσέθεσε πως ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η επιρροή ενός επεισοδίου πολύ υψηλής θερμοκρασίας ξεπερνά σε χρόνο το ίδιο το επεισόδιο και εμφανίζεται ή παραμένει σε ύστερη περίοδο. Ακόμα έκανε λόγο για αύξηση του ποσοστού αυτοκτονιών σε περιόδους υπερθέρμανσης.
Ωστόσο, οφείλει κανείς να αναφέρει την κοινή παρενέργεια της υψηλής θερμοκρασίας που είναι η ευερεθιστότητα. Η τελευταία προκύπτει από την γενικότερη σωματική δυσφορία του ατόμου αλλά και την συνεχή εφίδρωση. Ακόμα, ενδέχεται να υπάρχουν διαταραχές του ύπνου που προκαλούνται από την υψηλή θερμότητα. Η εργασία στην ζέστη είναι ένας ακόμα παράγοντας που αν προσδεθεί στον μη ποιοτικό ύπνο μπορεί να δημιουργήσει άγχος και στρες. Πολύ συνηθισμένος επίσης είναι και ο έντονος θυμός.
Αναφορικά στα παιδιά οι έρευνες των αρνητικών επιπτώσεων της υψηλής θερμοκρασίας είναι ακόμα στα σπάργανα. Είναι γνωστό όμως πως τα παιδιά είναι ευάλωτα σε μια ποικιλία επιπτώσεων στην υγεία που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Παραδείγματος χάριν ο καρκίνος του δέρματος ή οι ψυχικές διαταραχές είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες παρενέργειες της αλλαγής του κλίματος στα παιδιά. Τα τελευταία τόσο λόγω της νεαρή ηλικίας, της περιορισμένης εμπειρίας που αυτή επιφέρει, της ελλιπής εκπαίδευσης όσο και της έκθεσης στη βία κ.τ.λ είναι ευάλωτα στον κίνδυνο και άμεσων και έμμεσων παρενεργειών της ακραίας θερμοκρασίας. Παραδείγματος χάριν, οι έντονες αντιδράσεις, οι οποίες απορρέουν από την ακραία θερμότητα , ενός γονιού ή σημαντικού προσώπου για το παιδί μπορεί να έχουν τραυματικά αποτελέσματα για την ψυχική υγεία του νεαρού ατόμου.
Κλείνοντας με ορισμένες προτάσεις για την αποφυγή αρνητικών ψυχικών συνεπειών από την ακραία θερμοκρασία να επισημάνω:
- Η κατανάλωση νερού βοηθά στην καταπολέμηση του αισθήματος άγχους (άγχος ασφυξίας και άλλα).
- Η κατανόηση της σχέσης μεταξύ του αισθήματος άγχους και της ακραίας ζέστης μπορεί να βοηθήσει στην αίσθηση λιγότερου άγχους. Για παράδειγμα μπορούμε να επιδιώξουμε να αναγνωρίσουμε τα δυσάρεστα συμπτώματα όπως ο ιδρώτας ή την αίσθηση αυξημένων παλμών ως τη φυσική αντίδραση του σώματός στη ζέστη, αντί να πιστεύουμε ότι βιώνουμε άγχος ή ότι βιώνουμε κρίση πανικού.
- Αποφύγετε το αλκοόλ. Πέραν από την σύνδεση του αλκοόλ με τα ψυχικά νοσήματα, το αλκοόλ αφυδατώνει το σώμα, επομένως ο συνδυασμός του αλκοόλ με τη ζέστη μπορεί να ενισχύσει τα συμπτώματα θερμικής εξάντλησης και να οδηγήσει σε περαιτέρω συμπτώματα πανικού και άγχους.
Να προσέχετε τους εαυτούς σας, όσους/ όσες αγαπάτε και να μείνετε ασφαλείς.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association. (2020). How extreme weather events affect mental health.
Hansen, A., Bi, P., Nitschke, M., Ryan, P., Pisaniello, D., & Tucker, G. (2008). The effect of heat waves on mental health in a temperate Australian city. Environmental health perspectives, 116(10), 1369-1375.
Helldén, D., Andersson, C., Nilsson, M., Ebi, K. L., Friberg, P., & Alfvén, T. (2021). Climate change and child health: a scoping review and an expanded conceptual framework. The Lancet Planetary Health, 5(3), e164-e175.
Mayo Clinic News Network. Name super/CG: Robert Bright, M.D. / Psychiatry / Mayo Clinic
Rother, H. A., Hayward, R. A., Paulson, J. A., Etzel, R. A., Shelton, M., & Theron, L. C. (2022). Impact of extreme weather events on Sub-Saharan African child and adolescent mental health: The implications of a systematic review of sparse research findings✰. The Journal of Climate Change and Health, 5, 100087.
Sliwa, J. (2017). Climate Change’s Toll on Mental Health. American Psychological Association, March, 29.
Wertis, M. L., Sugg, M., Runkle, J., & Rao, Y. (2023). Extreme Heat and Mental Health-Related Outcomes in Adolescent Populations: A Machine Learning Approach. Authorea Preprints.
* Η Σύλια Θεοδοσοπούλου -Παιδοψυχολόγος (MSc, BSc) – Πανεπιστημιακή Υπότροφος University College London (UCL)
