Οι ΗΠΑ πρόκειται να ενταχθούν εκ νέου στον Εκπαιδευτικό, Επιστημονικό και Πολιτιστικό Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) τον ερχόμενο Ιούλιο, σχεδόν έξι χρόνια αφότου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεσμεύτηκε να αποσύρει τη χώρα από τον οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την προστασία των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς σε όλο τον κόσμο.
Η Audrey Azoulay, γενική διευθύντρια της UNESCO, ανακοίνωσε τα νέα σε συνεδρίαση εκπροσώπων των 193 κρατών μελών του οργανισμού και η ομιλία της έγινε δεκτή με χειροκροτήματα. Οι ΗΠΑ θα επανενταχθούν «με βάση ένα συγκεκριμένο σχέδιο χρηματοδότησης», είπε ο Azoulay, το οποίο θα υποβληθεί τώρα στη Γενική Διάσκεψη των κρατών μελών της UNESCO για έγκρισή τους. Ως εκ τούτου, η επαναφορά θα εξαρτηθεί από μια ψηφοφορία που έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί τον επόμενο μήνα.
Ο Ρίτσαρντ Βέρμα, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα διαχείρισης και πόρων, υπέβαλε επιστολή την περασμένη εβδομάδα στην Αζουλέ, επισημοποιώντας το σχέδιο της κυβέρνησης των ΗΠΑ για επανένταξη. Η επιστολή χαιρετίζει τον τρόπο με τον οποίο η UNESCO «εκσυγχρονίζει τη διαχείρισή της και μείωσε τις πολιτικές εντάσεις», δήλωσε εκπρόσωπος της γενικής διευθύντριας. Η επιστροφή, ήταν ένας μακροχρόνιος στόχος για την κυβέρνηση του Προέδρου Μπάιντεν, καθώς επιδιώκει να ξαναχτίσει συμμαχίες με διεθνείς οργανισμούς.
Οι ΗΠΑ σηματοδότησαν την πρόθεσή τους να αποσύρουν τη συμμετοχή τους στον διεθνή οργανισμό το 2017, κυρίως λόγω των πολιτικών εντάσεων που σχετίζονται με τη συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.
Όμως, μετά την ανάληψη της εξουσίας τον Ιανουάριο του 2021, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανησυχούσε ότι, απουσία των ΗΠΑ, η κινεζική κυβέρνηση ασκούσε αδικαιολόγητη και αυξανόμενη επιρροή στην πολιτική ατζέντα της UNESCO.
Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, η Κίνα αύξησε τις συνεισφορές της σε περίπου 65 εκατομμύρια δολάρια, όπως σημειώνεται από την Theartnewspaper.com. Με αυτό τον τρόπο έγινε το κράτος με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στον ετήσιο προϋπολογισμό του οργανισμού. Τον Μάρτιο του 2018, η UNESCO διόρισε τον Xing Qu, έναν Κινέζο διπλωμάτη, ως αναπληρωτή γενικό διευθυντή της. Έκτοτε, 56 μνημεία κινεζικής κληρονομιάς προστατεύονται από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς, καθιστώντας την Κίνα το δεύτερο πιο προστατευμένο έθνος στον κόσμο, μετά την Ιταλία. Η Κίνα έχει επίσης μπλοκάρει με συνέπεια τις προσπάθειες της Ταϊβάν να γίνει μέλος της UNESCO.
Η επανένταξη στην Unesco θα χαιρετιστεί από τον Μπάιντεν ως μια σκληρή πολιτική και διπλωματική νίκη. Τον Δεκέμβριο του 2022, η κυβέρνησή του κατάφερε να περάσει ένα νομοσχέδιο για τις ομοσπονδιακές δαπάνες 1,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από το αμερικανικό Κογκρέσο, με δικομματική υποστήριξη. Το νομοσχέδιο ανέφερε ρητά για την επιδίωξη επιστροφής των ΗΠΑ προκειμένου η χώρα να «αντιπαρατεθεί στην κινεζική επιρροή».
Το νομοσχέδιο όρισε ποσό άνω των 600 εκατομμυρίων δολαρίων που οι ΗΠΑ θα πληρώσουν με καθυστέρηση. Οι ΗΠΑ διέκοψαν τη χρηματοδότησή τους τα χρόνια πριν από την πλήρη απόσυρσή τους το 2017. Η πλήρης εξόφληση των αναδρομικών εισφορών- συνδρομών επιτρέπει πλέον στις ΗΠΑ να επιστρέψουν ως πλήρες μέλος χωρίς καθυστέρηση.
Το οικονομικό όφελος είναι μεγάλο για την UNESCO, η οποία έχει ετήσιο προϋπολογισμό λειτουργίας 534 εκατομμυρίων δολαρίων. Πριν από την απόσυρσή τους, οι ΗΠΑ συνεισέφεραν περίπου 80 εκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Οι σχέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης με την UNESCO δοκιμάστηκαν τον Οκτώβριο του 2011, όταν τα μέλη του οργανισμού ψήφισαν για την αποδοχή της Παλαιστίνης ως πλήρες μέλος. Η Παλαιστίνη είναι παρατηρήτρια στα Ηνωμένα Έθνη, αλλά δεν αναγνωρίζεται επίσημα από ορισμένες μεγάλες χώρες στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Η αναγνώριση του κράτους, ήταν μια απόκλιση από την απαίτηση του ΟΗΕ να παραμείνει ουδέτερος σε όλες τις παγκόσμιες συγκρούσεις.
Τον Οκτώβριο του 2017, η κυβέρνηση Τραμπ έκανε ένα ακόμα βήμα ανακοινώνοντας την απόφαση πλήρους αποχώρησης, κάτι που έγινε επίσημα τον Ιανουάριο του 2019. Το Ισραήλ επίσης αποχώρησε την ίδια στιγμή. Ο Πρόεδρος Τραμπ είπε ότι η UNESCO πρόδωσε μια «αντι-ισραηλινή ατμόσφαιρα» υποστηρίζοντας ότι η πολιτικοποίηση του οργανισμού σήμαινε πως είχε αποκλίνει σημαντικά από την βασική αποστολή της για την προώθηση της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της επιστημονικής έρευνας.
Έκτοτε πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις με την ισραηλινή κυβέρνηση, η οποία, τον Φεβρουάριο του 2022, δήλωσε ότι δεν θα ήταν αντίθετη στην επιστροφή των ΗΠΑ στην UNESCO.
Στον συγκεκριμένο οργανισμό, όπως και σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, οι συμμαχίες παίζουν τους δικούς τους ρόλους. Όπως έχει γράψει στην εφημερίδα The Art τον Δεκέμβριο του 2022, η Anna Somers Cocks κάποιες δραστηριότητες απειλούσαν ορισμένα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς.
«Η UNESCO έχει παρεκκλίνει από τις αρχές που διέπουν τη Σύμβαση Παγκόσμιας Κληρονομιάς του 1972 για την προστασία των τοποθεσιών [πολιτιστικής κληρονομιάς] ως κοινό αγαθό», έγραψε η Somers Cocks. «Τα κράτη μέλη έχουν σταδιακά μετατρέψει την τεχνική και επαγγελματική προσέγγιση σε πολιτική, με συμμαχίες και μυστικές συμφωνίες για να γίνουν δεκτές τοποθεσίες στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς και να αποφευχθούν κυρώσεις σε περίπτωση κακής διαχείρισης ενός χώρου».
Η κυβέρνηση Τραμπ υποστήριξε επίσης ότι οι ΗΠΑ επωμίζονται ένα δυσανάλογο βάρος όσον αφορά τη χρηματοδότηση της UNESCO, ζητώντας μεγαλύτερη οικονομική ευθύνη και διαφάνεια.
«Οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις, που ξεκίνησαν από το 2018, έχουν κάνει την UNESCO πιο αποτελεσματική και οικονομικά υγιή», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Azoulay.
Η Azoulay εξελέγη γενική διευθύντρια τον Νοέμβριο του 2017. Έκτοτε ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων μεσολάβησης με την κυβέρνηση των ΗΠΑ «που κατέστησαν δυνατή τη μείωση των πολιτικών εντάσεων και την επίτευξη συναίνεσης για τα πιο ευαίσθητα θέματα, όπως η Μέση Ανατολή», είπε ο εκπρόσωπος .
