Δεν ξέρουμε επακριβώς τα συστατικά των αρχαίων αρωμάτων, μάθαμε, ωστόσο, πως οι αρχαίες Ρωμαίες φορούσαν πατσουλί. Οπου πατσουλί, παρεξηγημένο, ένα φυτό από την Ινδία, με επιστημονική ονομασία Pogostemon cablin. Είναι θαμνώδες φυτό της οικογένειας των Χειλανθών, ενδημικό των τροπικών περιοχών της Ασίας, το οποίο σύμφωνα με την βοτανική λαογραφία έχει πολλά οφέλη για την υγεία.
Το πατσουλί, επιστημονική στην Ιαπωνία και τη Μαλαισία, χρησιμοποιείται ως αντίδοτο για τσιμπήματα από δηλητηριώδη φίδια, ενώ η κινεζική ιατρική συνιστά το βότανο για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλων, του κρυολογήματος, της ναυτίας, της διάρροιας, και του κοιλιακού πόνου.
Στο Πανεπιστήμιο της Κόρντοβα, ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον χημικό José Rafael Ruiz Arrebola ανέλυσε το περιεχόμενο ενός αγγείου 2.000 ετών που ανακτήθηκε από ένα μαυσωλείο στη ρωμαϊκή πόλη Carmo της νότιας Ισπανίας. Το μαυσωλείο περιείχε τα λείψανα έξι ατόμων σε έξι τεφροδόχους, εκ των οποίων η μία ήταν από γυαλί. Τα λείψανα μιας γυναίκας που πέθανε μεταξύ 30 και 40 ετών βρέθηκαν σε αυτή τη γυάλινη τεφροδόχο, μαζί με ίχνη μιας υφασμάτινης τσάντας που περιείχε φιάλη από πέτρινο κρύσταλλο σφραγισμένη με πέτρα και πίσσα και τρεις χάντρες κεχριμπαριού. Το καλά διατηρημένο υλικό μέσα στη φιάλη εξετάστηκε με χρήση ακτίνων Χ, αέρια χρωματογραφία και φασματομετρία μάζας. Η μελέτη έδειξε ότι η βάση της αλοιφής είχε κατασκευαστεί από φυτικό λάδι, ίσως ελαιόλαδο, ενώ το άρωμα προερχόταν από το Pogostemon cablin, αυτό που όπως είπαμε ονομάζεται κοινώς πατσουλί. Το αιθέριο έλαιο Πατσουλί εξάγεται μέσω της απόσταξης με ατμό των αποξηραμένων φύλλων του φυτού και έχει σκούρο πορτοκαλί χρώμα, και γλυκό, πικάντικο και εξωτικό άρωμα.
Γερμανία και Καμερούν
Όχι δεκάδες, ούτε εκατοντάδες. Χιλιάδες, και μάλιστα 40.000 αντικείμενα διαθέτουν τα γερμανικά μουσεία με προέλευση από το Καμερούν. Είναι περισσότερα από ολόκληρη τη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που παρουσίασαν την Πέμπτη ο Bénédicte Savoy, καθηγητής στο Technische Universität στο Βερολίνο, και ο Albert Gouaffo, καθηγητής στο το Πανεπιστήμιο του Dschang στο Καμερούν.
«Ο αριθμός είναι τεράστιος», είπε ο Savoy. «Δεν υπάρχει χώρα που να έχει περισσότερα αντικείμενα από την κληρονομιά του Καμερούν — σίγουρα ούτε και το Καμερούν».
Οι κρατικές συλλογές στην πρωτεύουσα του Καμερούν Γιαουντέ περιλαμβάνουν περίπου 6.000 αντικείμενα. Τα περισσότερα από τα 40.000 αντικείμενα στα γερμανικά μουσεία βρίσκονται σε αποθήκες και δεν εκτίθενται, είπε ο Savoy, προσθέτοντας ότι αυτός ο τεράστιος αριθμός εξαιρεί, για παράδειγμα, αντικείμενα σε μουσεία φυσικής ιστορίας, αρχαιολογικά ευρήματα σε μουσεία προϊστορίας ή οποιαδήποτε αντικείμενα σε ιδιωτικές συλλογές.
Το Καμερούν ήταν γερμανική αποικία κατά τον 19ο αιώνα και μέχρι τον Α παγκόσμιο πόλεμο, οπότε η περιοχή μοιράστηκε μεταξύ Γάλλων και Βρετανών. Για περισσότερα από 30 χρόνια γερμανικής κυριαρχίας, τα αποικιακά στρατεύματα πραγματοποίησαν τουλάχιστον 180 «τιμωρητικές αποστολές» ερημώνοντας χωριά και αγροκτήματα και λεηλατώντας ή καταστρέφοντας την πολιτιστική κληρονομιά.
Η αρχαία Ιερουσαλήμ υπέφερε
Δεν αποστείρωναν το νερό που έπιναν, ούτε και τα μαγειρικά σκεύη, έτσι υπέφεραν από δυσεντερία. Σύμφωνα με μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, ίχνη του μονοκύτταρου παρασίτου Giardia duodenalis έχουν εντοπιστεί σε δύο τουαλέτες 2.600 ετών, στην Ιερουσαλήμ. Οι τουαλέτες αποτελούνταν από πέτρινα καθίσματα και βρίσκονταν πάνω από βόθρους, σε σπίτια πλουσίων,
Το μικρόβιο μπορεί να προκαλέσει διάρροια, κράμπες, πυρετό και θάνατο. Η αρχική μικροσκοπική εξέταση του εδάφους που ελήφθη από τις τουαλέτες εντόπισε την παρουσία στρογγυλού σκουληκιού και άλλων πιθανών εντερικών παρασίτων. Ο Piers Mitchell του Πανεπιστημίου του Cambridge και οι συνεργάτες του συνέχισαν την αναζήτηση στοιχείων για παράσιτα στα αρχαία κόπρανα μέσω της χρήσης μιας βιομοριακής τεχνικής που ονομάζεται “ELISA”, η οποία χρησιμοποιεί αντισώματα για να ανιχνεύσει την παρουσία μονοκύτταρων οργανισμών.
Το μικρόβιο εξαπλώνεται μέσω μολυσμένου νερού και μερικές φορές από μύγες. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πιθανώς ήταν διαδεδομένο σε όλη την αρχαία πόλη.
Πίσσα σημίδας από τους Νεάντερταλ
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Eberhard Karls του Tübingen και συνεργάτες στη Γερμανία εξέτασαν προσεκτικότερα την πίσσα σημύδας που χρησιμοποιήθηκε για την τοποθέτηση εργαλείων του Νεάντερταλ και βρήκαν μια πολύ πιο περίπλοκη τεχνική για τη δημιουργία της κόλλας από ό,τι είχε θεωρηθεί προηγουμένως.
Στην εργασία τους, «Η μέθοδος παραγωγής της πίσσας σημύδας καταγράφει αθροιστική κουλτούρα στους Νεάντερταλ», που δημοσιεύτηκε στο Archaeological and Anthropological Sciences , η ομάδα συνέκρινε διαφορετικές μεθόδους δημιουργίας πίσσας σημύδας με τα χημικά υπολείμματα που βρέθηκαν σε αρχαία εργαλεία του Νεάντερταλ.
Ένα από τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης νοημοσύνης είναι η ικανότητα να συνθέτει ουσίες και υλικά που δεν βρίσκονται στη φύση. Η χρήση εργαλείων αποτελούσε κάποτε μέρος αυτής της σκέψης, αλλά δεδομένου ότι πολλά ζώα έχουν ανακαλυφθεί να μεταβάλλουν και να χειρίζονται υλικά για να χρησιμοποιηθούν ως εργαλεία, το κριτήριο χρησιμοποιείται λιγότερο.
Η κατασκευή συνθετικών υλικών παραμένει μια σημαντική πτυχή του γνωστικού μας πλεονεκτήματος έναντι άλλων ζώων, καθώς απαιτεί συνειδητή σκέψη, σχεδιασμό και κατανόηση των ενεργειών μας για τη μετατροπή των πρώτων υλών μέσω μιας μαθημένης διαδικασίας.
Η μελέτη του Tübingen δείχνει ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν είναι μόνοι σε αυτήν την ικανότητα και δεν ήταν οι πρώτοι που έφτασαν σε αυτό το διανοητικό ορόσημο. Η πίσσα σημύδας που χρησιμοποιούν οι Νεάντερταλ προηγείται κάθε γνωστής προσαρμογής από τους σύγχρονους ανθρώπους κατά 100.000 χρόνια. Το κολλώδες υλικό χρησιμοποιήθηκε ως συγκολλητικό υπόστρωμα για τη σύνδεση πέτρας με κόκαλο και ξύλο σε εργαλεία και όπλα, με το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι είναι ανθεκτικό στο νερό και ανθεκτικό στην οργανική αποσύνθεση.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι εκείνοι που έφτιαξαν τη γερμανική πίσσα από σημύδα, χρησιμοποίησαν όχι την πιο εύκολη αλλά την πιο αποτελεσματική μέθοδο με μια σταδιακή διαδικασία υπόγειας θέρμανσης περιορισμένης σε οξυγόνο απόσταξης για την εξαγωγή της συνθετικής κόλλας.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, «Αυτός ο βαθμός πολυπλοκότητας είναι απίθανο να έχει εφευρεθεί αυθόρμητα». Υποσημειώνουν ότι η τεχνική θα είχε ξεκινήσει με απλούστερες μεθόδους και θα είχε εξελιχθεί στην πιο σύνθετη διαδικασία μέσω πειραματισμού. Η πειραματική αρχαιολογία έπαιξε ρόλο στη μελέτη και τα συμπεράσματα.
Επικίνδυνα λίθινα εργαλεία
Οι Νεάντερταλ αλλά και οι Homo Sapiens- Sapiens έφτιαχναν ως γνωστόν εργαλεία από πέτρα. Χρησιμοποιούσαν τον πυριτόλιθο προσπαθώντας να φτιάξουν την τέλεια αιχμή βέλους ή κάτι σαν μαχαίρι. Νέα έρευνα υποδηλώνει ότι το χτύπημα με πυριτόλιθο είναι επικίνδυνο. Μάλιστα, για τους πρώτους ανθρώπους που δεν είχαν τις σύγχρονες ανέσεις των νοσοκομείων, των αντιβιοτικών, του αποστειρωμένου νερού και των επίδεσμων, ένα πιο σοβαρό κόψιμο θα μπορούσε να μολυνθεί και να είναι απειλητικό για τη ζωή.
«Τα τραύματα από το χτύπημα ήταν ένας κίνδυνος που ήταν διατεθειμένοι να αναλάβουν οι παλαιότεροι άνθρωποι», δήλωσε ο Metin I. Eren, Ph.D., αναπληρωτής καθηγητής και διευθυντής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ.
Ο καθηγητής με συναδέλφους του από διάφορες ειδικότητες ξεκίνησαν την ανάλογη μελέτη πριν από 10 χρόνια. Βρήκαν ότι ακόμα και οι πλέον έμπειροι κινδυνεύουν να τραυματιστούν κατά την κατεργασία πυριτόλιθου και αυτό συμβαίνει από την εμφάνιση των ανθρωπίδων, πάνω από 3 εκατομμύρια χρόνια.
«Αυτή η μελέτη τονίζει πόσο σημαντικά θα ήταν τα λίθινα εργαλεία για τους λαούς του παρελθόντος», λέει ο Έρεν. “Κυριολεκτικά θα κινδύνευαν τη ζωή και τα άκρα τους για να κατασκευάσουν πέτρινα εργαλεία. Αλλά παρά το κόστος τραυματισμού, οι παλιοί άνθρωποι κατασκεύαζαν πέτρινα εργαλεία ούτως ή άλλως – τα οφέλη που παρείχαν πρέπει να ήταν τεράστια.»
