Τα αγόρια φοράνε μεταχειρισμένα κράνη και τα όπλα τους δεν μπορούν να σκοτώσουν, αλλά ο πόλεμος που παίζουν σε ένα χωράφι στην Ουκρανία για εκείνα είναι αληθινός και έχει επιπτώσεις.
Έχει περάσει περισσότερο από ένας χρόνος από τη ρωσική εισβολή και ο πόλεμος έχει ενταχθεί στο παιχνίδι των παιδιών και στις απόψεις τους που θα τους ακολουθούν για πάντα.
“Μου αρέσει πολύ να παίζω πόλεμο. Θέλω όταν μεγαλώσω να γίνω ένας πραγματικός ήρωας πολέμου”, λέει ο 10χρονος Μαξίμ Μούντρακ, φορώντας στολή παραλλαγής σε παιδικό μέγεθος, ένα κράνος τεράστιο για το κεφάλι του και κρατώντας ένα πλαστικό όπλο.
Ο πατέρας του Μαξίμ, ο οποίος δεν ήταν στον στρατό, σκοτώθηκε κοντά στο Κίεβο τις πρώτες ημέρες του πολέμου καθώς πήγαινε να παραδώσει προμήθειες στους εθελοντές που πολεμούσαν κατά της Ρωσίας, λέει η οικογένειά του.
Η γιαγιά του αγοριού εξηγεί ότι ο μικρός άρχισε να ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για τον πόλεμο μετά την εισβολή και τον χαμό του πατέρα του, του 40χρονου Ολέκσι Μούντρακ, στις 4 Μαρτίου του 2022.
“Επηρεάστηκε πάρα πολύ από τον θάνατο του πατέρα του. Ο Μαξίμ τον σκέφτεται διαρκώς. Πηγαίνει στο κοιμητήριο και κλαίει”, λέει η 72χρονη Βαλεντίνα Μούντρακ.
Ο Μαξίμ θεωρεί ότι αν γίνει στρατιώτης θα διατηρήσει έτσι ζωντανή την μνήμη του πατέρα του και έχει ξεκάθαρη άποψη για το ποιός ευθύνεται για τον πόλεμο που του πήρε μακριά τον πατέρα του.
“Αντιμετωπίζω τους Ρώσους σαν τους χειρότερους εχθρούς μου”, λέει ο Μαξίμ που μένει μαζί με την γιαγιά του κοντά στο Κίεβο, στην Στογιάνκα.
“Είναι κακοί”
Ο πόλεμος έχει προκαλέσει ολοκληρωτική καταστροφή και πόνο στους Ουκρανούς και για τα παιδιά σημαίνει απώλεια αγαπημένων ανθρώπων, έκθεση στη φρίκη, απομάκρυνση από το σχολείο και το σπίτι τους.
Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, περισσότερα από 500 παιδιά έχουν σκοτωθεί από την αρχή της εισβολής.
Η ψυχολόγος Κατερίνα Γκόλτσμπεργκ εξηγεί ότι τα παιδιά πάντα παίζουν πόλεμο σε καταστάσεις συγκρούσεων και ότι αυτό είναι τόσο η αντανάκλαση όσο και ο τρόπος επεξεργασίας των εμπειριών τους.
Και ενώ όλα τα παιδιά στην Ουκρανία έχουν με κάποιο τρόπο επηρεαστεί από τον πόλεμο, δεν είναι σαφές αν αυτές οι εμπειρίες τους θα μετατραπούν σε ένα ψυχικό τραύμα διαρκείας.
“Ο πόλεμος μας αλλάζει. Αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει και κάτι άλλο, όπως η εξέλιξη του μετατραυματικού στρες, όταν ένας άνθρωπος έχει βιώσει τραυματικά γεγονότα…γίνεται πιο δυνατός”, λέει η ίδια.
Οι συγκρούσεις στο πολεμικό μέτωπο έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά παίζουν.
Η Λέσια Σβεβτσένκο λέει ότι η οκτάχρονη κόρη της Ντάνα έκανε συνήθως την ίδια ερώτηση στα παιδιά που συναντούσε εκτός σπιτιού: “Πως σε λένε; Πάμε να παίξουμε”.
Αλλά σε μια οικογενειακή εκδρομή σε παραλία στη Βουλγαρία, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, η Λέσια αιφνιδιάστηκε όταν συνειδητοποίησε ότι η κόρη της ρωτάει από που είναι τα παιδιά με τα οποία θα μπορούσε να παίξει.
Όταν τα παιδιά απαντούσαν “από τη Ρωσία”, η Ντάνα γύριζε την πλάτη της και έφευγε.
“Απλώς νομίζω ότι δεν θέλω να τους μιλήσω, αυτό είναι όλο. Πιθανόν επειδή νομίζω ότι όλοι οι Ρώσοι είναι κάπως, επειδή στα μάτια μου είναι κακοί”, λέει η Ντάνα.
Η μητέρα της, μια 49χρονη οδοντίατρος, εξηγεί ότι δεν της έχει υποδείξει η ίδια αυτή τη συμπεριφορά, αλλά αντίθετα έχει πει στα παιδιά της ότι δεν πρέπει να μισούν όλους τους Ρώσους.
Ωστόσο, η Ντάνα έχει τραυματιστεί ψυχικά από τον πόλεμο–οι βομβαρδισμοί την έχουν κάνει να φοβάται τους δυνατούς θορύβους και διστάζει να φύγει από το πολεμικό καταφύγιο, όπου αισθάνεται προστατευμένη.
Η μητέρα της Ντάνα προτίθεται να αντιμετωπίσει καλή τη πίστει τους Ρώσους που είναι ξεκάθαροι στην αντίθεσή τους προς την κατάληψη ουκρανικών εδαφών στην Κριμαία και στην ανατολική περιφέρεια του Ντονμπάς.
“Αν κάποιος πει ότι αυτό είναι ‘πολύ αμφιλεγόμενο ζήτημα’, τότε δεν θα του μιλήσω. Δεν υπάρχει γκρι σε αυτό, μόνο μαύρο και άσπρο. Δεχτήκαμε επίθεση”, λέει.
“Θέλω εκδίκηση”
Άλλοι γονείς θεωρούν ότι είναι καθήκον τους να διδάξουν τα παιδιά τους μια άλλη εικόνα της Ρωσίας: Η Ιρίνα Κοβαλένκο έχει πει στα παιδιά της από τότε που εισέβαλαν οι ρωσικές δυνάμεις στην πατρίδα τους ότι οι Ρώσοι ευθύνονται συλλογικά για τον πόλεμο και ότι εκείνοι που είναι καλοί θα πρέπει να το αποδείξουν.
Η εξάχρονη κόρη της Σοφία το περιγράφει: “Η μητέρα μου μου είπε ότι ρίχνουν βόμβες στην Ουκρανία από τη Ρωσία. Η μαμά είπε ακόμη ότι ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι πολύ κακός. Και ότι όταν ήταν παιδί χτυπούσε τις γάτες και τους σκύλους. Και τώρα που μεγάλωσε κάνει τα ίδια στους ανθρώπους”.
Η Κοβαλένκο, μια 33χρονη νοσηλεύτρια, θεωρεί τα λόγια της προς τα παιδιά της προειδοποίηση.
“Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πρέπει να γνωρίζουν ποιος είναι ο γείτονάς μας. Η Ουκρανία θα έχει πάντα ένα σύνορο, τη Ρωσία, που θα είναι πάντα ο γείτονάς μας”, λέει.
Ένα από τα άλλα αγόρια που παίζει πόλεμο με τον Μαξίμ είναι ακόμη πιο φανατισμένο.
“Θέλω πολύ να πάρω με κάποιον τρόπο εκδίκηση για τους στρατιώτες που σκοτώθηκαν στον πόλεμο. Θέλω να κάνω στους Ρώσους ό,τι έκαναν σε εμάς”, λέει ο 13χρονος Αντρίι Σιρόκιχ, που φοράει στολή παραλλαγής και μια αυτοσχέδια πανοπλία.
Ονειρεύεται να γίνει στρατιώτης και λέει ότι δεν τον ενδιαφέρει καθόλου το σχολείο, εκτός αν εκεί μαθαίνει στρατιωτικές τακτικές.
