Η κατάρρευση τραπεζών στις ΗΠΑ, που έχει οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε μια νέα περιπέτεια, είναι ακόμα μια τρανή απόδειξη ότι ζούμε σε ένα διεθνές σύστημα που το πολιτικό προσωπικό και οι ηγεσίες που κυβερνούν σε αυτό που αποκαλούμε Δύση, μετά από κάθε έγκλημα, μετά από κάθε κρίση, ζητά απλά μια συγγνώμη, δηλώνει ότι φταίει η προηγούμενη κυβέρνηση, παίρνει μέτρα και στο τέλος ο λογαριασμός επιστρέφει στον απλό πολίτη.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Το Αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών και η Federal Reserve παρενέβησαν το βράδυ της Κυριακής για να περιορίσουν την οικονομική ζημιά από την κατάρρευση της Silicon Valley Bank, εγγυώμενοι ακόμη και ανασφάλιστες καταθέσεις και προσφέροντας δάνεια σε άλλες τράπεζες, ώστε να μην χρειάζεται να υποστούν ζημίες στα περιουσιακά τους στοιχεία σταθερού εισοδήματος.
Παρά τις αλλεπάλληλες περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για μια de facto διάσωση του τραπεζικού συστήματος των ΗΠΑ, και ας έλεγαν οι ρυθμιστικές αρχές και οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης του κ. Μπάιντεν, ότι η οικονομία είναι ισχυρή και δεν υπήρχε λόγος ανησυχίας.
Η δυσάρεστη αλήθεια, την οποία το πολιτικό σύστημα στην Ουάσιγκτον δεν θα παραδεχτεί ποτέ, είναι ότι η αποτυχία της SVB αποτελεί το τίμημα πάρα πολλών ετών, νομισματικών και ρυθμιστικών λαθών.
Η Γουόλ Στριτ και η Σίλικον Βάλεϊ ήταν σε πλήρη πανικό το Σαββατοκύριακο απαιτώντας από το Υπουργείο Οικονομικών και την FED να παρέμβουν για να σώσουν την παρτίδα.
Η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων FDIC, έκλεισε την SVB και η καθαρότερη λύση θα ήταν ο οργανισμός να βρει έναν ιδιώτη αγοραστή για την τράπεζα. Αυτό ήταν η πρώτη κίνηση στους περισσότερους προηγούμενους οικονομικούς πανικούς. Παρόλα αυτά αγοραστής δεν έχει βρεθεί ακόμη, κάτι το οποίο έγινε με την θυγατρική της Τράπεζας στη Μεγάλη Βρετανία, όπου την αγόρασε η HSBC για 1 Λίρα Αγγλίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα στελέχη της SVB έκαναν λάθη και θα τα πληρώσουν, αλλά το κρίσιμο ερώτημα είναι γιατί δεν υπήρχε έλεγχος από τις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες. Όπως επίσης δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός ότι ενθαρρύνθηκαν από το εύκολο χρήμα και την εσφαλμένη ρύθμιση, με ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας.
Καθώς η FED πλημμύριζε τον κόσμο με ρευστότητα σε δολάρια, τα χρήματα έρεαν σε νεοσύστατες επιχειρήσεις που ήταν η πελατειακή βάση της SVB. Οι καταθέσεις της τράπεζας εκτινάχθηκαν στα ύψη, πολύ πάνω από αυτά που θα μπορούσε να δανείσει με ασφάλεια.
Σε έναν κόσμο σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, η SVB τοποθέτησε τα χρήματα σε περιουσιακά στοιχεία σταθερού εισοδήματος μακράς διάρκειας αναζητώντας υψηλότερη απόδοση. Οι ρυθμιστικές αρχές μετά την κρίση του 2008 είχαν θεωρήσει αυτά τα κρατικά ομόλογα και τους τίτλους που εξασφαλίζονταν με ενυπόθηκα δάνεια σχεδόν χωρίς κίνδυνο για τους σκοπούς της μέτρησης του τραπεζικού κεφαλαίου. Εάν οι ρυθμιστικές αρχές λένε ότι είναι χωρίς κίνδυνο, οι τράπεζες και οι καταθέτες το πιστεύουν και παίρνουν ρίσκα.
Αλλά αυτοί οι τίτλοι μειώθηκαν σε αξία καθώς η FED υποτιμώντας το πρόβλημα του πληθωρισμού, ξεκίνησε την επιθετική πολιτική αύξησης των επιτοκίων, για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό που βοήθησε να προκαλέσει. Η SVB είχε τεράστιες κεφαλαιακές ζημίες αν αναγκαζόταν να ρευστοποιήσει τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία πριν από τη λήξη τους. Αυτό ακριβώς συνέβη καθώς οι πελάτες SVB απέσυραν τις καταθέσεις τους.
Η FED, το Υπουργείο Οικονομικών και ο Αμερικανός Πρόεδρος, θα προσπαθήσουν να κατηγορήσουν τους τραπεζίτες, αλλά είναι εξίσου αν όχι πιο ένοχοι. Πόσο μάλλον που ο κίνδυνος στις τράπεζες δείχνει ξεκάθαρα να μην περιορίζεται στην SVB.
Η FDIC είχε δημιουργήσει μια οντότητα για την προστασία των ασφαλισμένων καταθετών της SVB μέχρι το νόμιμο όριο των 250.000 δολαρίων. Αλλά περίπου το 85% έως 90% των καταθέσεων της SVB είναι ανασφάλιστες. Η ανησυχία ότι οι καταθέτες σε άλλες τράπεζες θα έφευγαν, οδήγησε σε στροφή 360 μοιρών, αφού αρχικά η Αμερικανίδα Υπουργός Οικονομικών, Τζάνετ Γιέλεν, δήλωσε την Κυριακή ότι δεν θα υπάρξει «διάσωση» για την SVB και τελικά οι ομοσπονδιακές αρχές δήλωσαν ότι θα εγγυηθούν ακόμη και ανασφάλιστες καταθέσεις στην SVB καθώς και στην Signature Bank στη Νέα Υόρκη.
Πρόκειται για μια μνημειώδη πολιτική παράδοση, που ουσιαστικά αποδέχεται ότι ο ρυθμιστικός μηχανισμός που ιδρύθηκε το 2010 απέτυχε. Ποιος όμως είναι υπεύθυνος για την αποτυχία, τα τραπεζικά στελέχη και οι καταθέτες; Σίγουρα όχι. Η ευθύνη βαρύνει τις κυβερνήσεις και το Κογκρέσο. Αυτοί διαμορφώνουν και θεσμοθετούν τους κανόνες που επικρατούν.
Ο κ. Μπάιντεν, βγήκε χθες και κόμπαζε για τη διάσωση που κατά τα άλλα δεν είναι διάσωση. Ενώ κυβερνά για πάνω από δυο χρόνια, κατηγόρησε την προηγούμενη κυβέρνηση για την κρίση, ξεχνώντας επίσης ότι το Κόμμα του, οι Δημοκρατικοί, είχαν την πλειοψηφία και στα δύο νομοθετικά σώματα Βουλή και Γερουσία, μέχρι το Δεκέμβρη.
Είπε ότι τα στελέχη των τραπεζών που κατέρρευσαν θα ελεγχθούν και θα τιμωρηθούν. Ο ίδιος, η κυβέρνησή του και η πλειοψηφία των Δημοκρατικών στο Κογκρέσο τι έκανε για δυο και πλέον χρόνια. Γιατί δεν τους έλεγχε.
Ο πρόεδρος της FED, Τζερόμ Πάουελ, χαρακτήριζε τις ενδείξεις για πρόβλημα με τον πληθωρισμό παροδικές και έλεγε ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Όταν ο πληθωρισμός κτύπησε κόκκινο, μας είπε mea culpa, και ξεκίνησε μια επιθετική πολιτική αύξησης των επιτοκίων για να τον τιθασεύσει. Στο ίδιο μήκος κύματος η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ. Αποτέλεσμα το μαγαζί να σπάσει, οι δανειολήπτες, οι καταθέτες, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να την πληρώσουν, και τώρα FED και EKT, να βρίσκονται μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης, με την απειλή ανάμεσα σε σοβαρή κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού και στασιμοπληθωρισμό, εάν τελικά βάλουν φρένο στην αύξηση των επιτοκίων, να είναι σοβαρή πιθανότητα.
Τελικά, μιλάμε για ένα πολιτικό προσωπικό που ζητά συγγνώμη μετά την καταστροφή, ρίχνει τη ευθύνη στο προσωπικό και στον προηγούμενο, και δίνει συγχαρητήρια για αμφιβόλου επιτυχίας μέτρα κατόπιν εορτής.
Δεν είναι απλά ανεπαρκές, αλλά καταστροφικό και λίαν επικίνδυνο.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
