Εξήντα αρχαιότητες, που είχαν λεηλατηθεί από τοποθεσίες σε όλη την Ιταλία – συμπεριλαμβανομένης μιας τοιχογραφίας από το Herculaneum και μιας μαρμάρινης κεφαλής της Αθηνάς – επιστράφηκαν σε τελετή στη Ρώμη. Τα αντικείμενα, μερικά από τα οποία είχαν εκτεθεί στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης ενώ άλλα είχαν αγοραστεί από τον δισεκατομμυριούχο συλλέκτη Μάικλ Στάινχαρντ, είχαν παραδοθεί από Αμερικανούς αξιωματούχους στους Ιταλούς συναδέλφους τους στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2022.
Αποτιμήθηκαν συλλογικά σε περισσότερα από 20 εκατομμύρια δολάρια και επαναπατρίστηκαν χάρη σε μια διεθνή έρευνα για παράνομη διακίνηση που ηγήθηκε η Εισαγγελία του Μανχάταν και η μονάδα πολιτιστικής κληρονομιάς των Carabinieri, της εθνικής αστυνομίας της Ιταλίας.
Ολοκληρώσαμε μια σημαντική επιχείρηση χάρη στην πολύτιμη ιταλοαμερικανική συνεργασία», δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου ο Vincenzo Molinese, διοικητής της μονάδας πολιτιστικής κληρονομιάς των Carabinieri. «Η συνεργασία μεταξύ των δικαστικών αρχών των δύο χωρών μας επέτρεψε να επιτύχουμε ένα αποτέλεσμα ιστορικής σημασίας. Για εμάς τους Ιταλούς, η αξία αυτών των έργων τέχνης, που είναι η αξία της ιστορικής και πολιτιστικής μας ταυτότητας, είναι ανυπολόγιστη».
Η ανάκτηση των αντικειμένων, σε ορισμένες περιπτώσεις, υποβοηθήθηκε από εκτενή φωτογραφική τεκμηρίωση των αρχαιολογικών χώρων στην Ιταλία που ήταν γνωστό ότι είχαν λεηλατηθεί. Αντιστοιχίζοντας αντικείμενα με τις τοποθεσίες από τις οποίες είχαν ληφθεί, οι αρχές μπορούσαν να προσδιορίσουν ότι είχαν ανασκαφεί και εξαχθεί παράνομα.
Ανάμεσα σε όσα επαναπατρίστηκαν, περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένα κεραμικά πιάτα και αμφορείς, κοσμήματα, χάλκινη προτομή, πολλά μεταλλικά κράνη, μαρμάρινα γλυπτά και άλλα. Μερικά από αυτά ήταν μεταξύ των 180 κλεμμένων αντικειμένων που ο Στάινχαρντ παρέδωσε στις αρχές στα τέλη του 2021. Τα αρχαιότερα είναι του 1ου αι. π.Χ.
Τα 60 αντικείμενα συγκαταλέγονται στα περισσότερα από 250 που επιστράφηκαν στην Ιταλία από τις ΗΠΑ τον τελευταίο χρόνο. Οι εισαγγελείς στη Νέα Υόρκη κατέσχεσαν τα αντικείμενα από ιδιωτικές συλλογές, οίκους δημοπρασιών ή μουσεία, αν και για τις τελευταίες επιστροφές δεν διευκρίνισαν τις ακριβείς τοποθεσίες λόγω των συνεχιζόμενων ερευνών για άλλα κλεμμένα έργα.
Ο εισαγγελέας του Μανχάταν Μάθιου Μπογδάνος, ελληνικής καταγωγής, είπε ότι η ομάδα του έχει πραγματοποιήσει 75 επιδρομές που αφορούσαν την ανακάλυψη 500 «ανεκτίμητων» ιταλικών αρχαιοτήτων. «Και μπορέσαμε να το κάνουμε αυτό χωρίς να χρειάζεται να βασιστούμε σε συνθήκες ή μνημόνια κατανόησης», σημείωσε.
Η Ιταλία υπέβαλε για πρώτη φορά αίτημα στις ΗΠΑ για την επιστροφή της τοιχογραφίας Herculaneum, η οποία απεικονίζει ένα βρέφος Ηρακλή να στραγγαλίζει ένα φίδι, το 1997. Η τοιχογραφία πιστεύεται ότι είχε κλαπεί από tombaroli, (επιδρομείς σε τάφους) οι οποίοι για χρόνια έκαναν μια περιουσία σκάβοντας λαθραία στους αρχαιολογικούς χώρους της Ιταλίας και κλέβοντας κειμήλια για να τα πουλήσουν σε εμπόρους τέχνης σε όλο τον κόσμο.
Ο Μπογδάνος είπε ότι η ομάδα του κατάφερε να επαναπατρίσει την τοιχογραφία «μέσα σε λίγους μήνες». Δεσμεύτηκε ότι η ομάδα του θα διπλασιάσει τις προσπάθειές της για την ανάκτηση περισσότερων κλεμμένων έργων.
Στα 10 χρόνια ύπαρξής της, η μονάδα έχει ανακτήσει 4.500 αρχαία, αξίας 300 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία έχουν επιστραφεί σε 25 χώρες, είπε. Από αυτά τα αντικείμενα, 500 αντικείμενα, αξίας 55 εκατομμυρίων δολαρίων, έχουν επιστρέψει στην Ιταλία, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
«Τα καλά νέα είναι ότι υπήρξε μια μεγάλη αλλαγή την τελευταία δεκαετία στην προθυμία των μουσείων, των συλλεκτών και των γκαλερί. Μόλις τους παρουσιάζουμε τα στοιχεία, συμμορφώνονται και επιστρέφουν οικειοθελώς τα αντικείμενα», είπε στο CNN. «Τα άσχημα νέα είναι ότι υπάρχουν ακόμα τόσα πολλά μουσεία, γκαλερί, ιδρύματα και ιδιώτες συλλέκτες που απλώς πιστεύουν για οποιονδήποτε άστοχο λόγο ότι αυτές οι αρχαιότητες είναι πιο ασφαλείς στα χέρια τους».
