Τα Χανιά εντάχθηκαν για έναν ακόμα λόγο στον κατάλογο με τους παγκόσμιους προορισμού: Το νέο αρχαιολογικό μουσείο στη Χαλέπα άνοιξε τις πύλες του για το κοινό, με μια υπέροχη έκθεση από εξαιρετικά τεχνουργήματα. Ανάμεσα στα εκθέματα, σημαντική θέση κατέχει η συλλογή αρχαιοτήτων Κωνσταντίνου, Μαρίκας και Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το κτήριο του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου έχει ολοκληρωθεί στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης – ΕΣΠΑ 2007-2013. Η οργάνωση της έκθεσης και ο εξοπλισμός των αποθηκών χρηματοδοτήθηκε με 3.300.00 ευρώ από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης – ΕΣΠΑ 2014-2020, καθώς και από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του ΥΠΠΟΑ και της Περιφέρειας Κρήτης. Εχει εμβαδόν 6.000 τετραγωνικών μέτρων και αποτελεί ήδη τοπόσημο για την πόλη.
Η έκθεση ακολουθεί την πορεία μέσα στον χρόνο, που διαπερνά τους προϊστορικούς οικισμούς και τις πόλεις των ιστορικών χρόνων της περιφερειακής ενότητας των Χανίων, αναδεικνύοντας την κοινωνική και διοικητική οργάνωση, τη θρησκεία, το εμπόριο, την καθημερινή ζωή των κατοίκων τους. Διαρθρώνεται σε πέντε θεματικούς άξονες, περιλαμβάνει πλήθος νέων εκθεμάτων, που για πρώτη φορά βγαίνουν από τις αποθήκες, ενώ δεν φείδεται των ψηφιακών μέσων, ώστε η έκθεση να γίνεται περισσότερο κατανοητή και ελκυστική στους επισκέπτες της.
Περισσότερα από 3.500 αντικείμενα βρίσκονται στις βιτρίνες, εκ των οποίων περίπου 1.000 εκτίθενται για πρώτη φορά. Το κτήριο παρέχει μεγάλους χώρους για τη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων. «Αποτελεί όχι μόνο κιβωτό για τη διαφύλαξη του εξαιρετικά πλούσιου πολιτιστικού αποθέματος της περιφερειακής ενότητας των Χανίων, αλλά και ιδιαίτερα σημαντικό οικονομικό και αναπτυξιακό πόρο για την Κρήτη, και για τη χώρα. Τα Χανιά αποκτούν έναν επιπλέον χώρο πολιτισμού, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας» σύμφωνα με όσα έχει πει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Την αρχιτεκτονική μελέτη έκανε ο Θεοφάνης Μπομπότης. Φιλοσοφία του, είναι ότι το αρχαιολογικό μουσείο «αποτελεί το χώρο έκθεσης ευρημάτων παρελθόντος πολιτισμού. Ο στόχος όμως του μουσείου δεν πρέπει να εξαντλείται στην έκθεση των ευρημάτων, αλλά και στην παραγωγή και εξέλιξη του πολιτισμού μέσα από τη συγκεκριμένη χρήση.
Στην κατεύθυνση αυτή κινήθηκε ο σχεδιασμός του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων.
Η βασική ιδέα ήταν η δημιουργία ενός κτιριακού κελύφους με εσωτερικό αίθριο. Η προσαρμογή του κελύφους αυτού στο ανάγλυφο και στο σχήμα του οικοπέδου αποτέλεσε επίσης μία από τις βασικές παραμέτρους.»
Εκθέματα χιλιετιών
Μέρος από την πλούσια και εντυπωσιακή συλλογή Κωνσταντίνου, Μαρίκας και Κυριάκου Μητσοτάκη είχε παρουσιαστεί εν μέρει στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα, το 1992. Από το 2000 παρουσιαζόταν σε τρεις μικρές αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων, στα βόρεια και σε επαφή με το ναό του Αγίου Φραγκίσκου. Στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά τα περισσότερα από χίλια αντικείμενα που συγκροτούν ολόκληρη τη συλλογή.
Η συλλογή περιήλθε στο ελληνικό κράτος τον Απρίλιο του 2000, ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, με την οποία έγινε η αποδοχή δωρεάς από τους κατόχους. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είχε εκφράσει τότε τη χαρά του, «γιατί έτσι η συλλογή μας γίνεται κτήμα του λαού των Χανίων και της Κρήτης στην πολιτιστική κληρονομιά, του οποίου ανήκει. Τη συλλογή αυτή τη δημιουργήσαμε η γυναίκα μου και εγώ, με αγάπη, με φροντίδα, αλλά και με κόπο και με θυσίες. Δεν μπορώ να αποκρύψω ότι μας στοίχισε η συλλογή και πολλές πικρίες, γιατί δεχθήκαμε τελείως αδικαιολόγητες επιθέσεις, αλλά κλείνει αυτή η δυσάρεστη σελίδα της ελληνικής πολιτικής ζωής.»
Τα 1062 αντικείμενα της συλλογής χρονολογούνται από το τέλος της 4ης χιλιετίας πριν από τη χρονολογία μας, μέχρι τον 3ο αιώνα μ.Χ. . Το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από την Κρήτη.
Η συλλογή έχει μελετηθεί και δημοσιευθεί, και θεωρείται από τις σημαντικότερες του είδους. Η παρουσίασή της περιλαμβάνει και τις εξής ειδολογικές κατηγορίες: μινωική κεραμική, πηλοπλαστική, λιθοτεχνία, κοσμήματα, σφραγιδογλυφία, μεταλλοτεχνία και varia (ποικίλα αντικείμενα από διάφορες περιοχές).
Ανάμεσα στα πολύ ενδιαφέροντα εκθέματα τόσο από επιστημονικής, όσο και αισθητικής άποψης, ξεχωρίζουν: ομάδα μινωικών σφραγίδων με το μοναδικό σφραγιδόλιθο που εικονίζει μινώταυρο (1350 π.Χ.), μινωική χάλκινη ομφαλωτή φιάλη του 16ου αι.π.Χ., με επιγραφή στη Γραμμική Α γραφή, μινωικό χάλκινο εγχειρίδιο με περίτεχνη χρυσή λαβή των αρχών της 2ης χιλιετίας π.Χ. πρωτομινωικό πήλινο πτηνόμορφο αγγείο της 3ης χιλιετίας π.Χ. πρωτογεωμετρικός πήλινος πτηνόμορφος ασκός του 10ου αι. π.Χ. πήλινα σανιδόμορφα βοιωτικά ειδώλια του 7ου αι. π.Χ., χρυσό διάδημα με κεφαλή Μέδουσας του 1ου – 2ου αι.μ.Χ. και οι δύο υπερμεγέθεις κρητικοί ανάγλυφοι πίθοι δαιδαλικής τέχνης (7ος αι.π.Χ.).
Το νέο αρχαιολογικό μουσείο
Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, εκτός από μείζων πολιτιστικός θησαυρός για τους Χανιώτες, δίνει μία νέα αναπτυξιακή διάσταση και προοπτική στην πόλη. Όπως έχει αποδειχθεί, γύρω από μία σημαντική επένδυση Πολιτισμού, αναπτύσσονται εξωτερικές οικονομίες, οι οποίες δρουν καταλυτικά υπέρ της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας.
Η πλούσια αρχαιολογική παράδοση του νομού Χανίων και το γεωμορφολογικό περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτή διαμορφώθηκε, καθόρισαν και την παρουσίαση, ύστερα από σχετικές μελέτες της εφόρου Ελένης Παπαδοπούλου και των συνεργατών της. Βασικό χαρακτηριστικό είναι η πορεία μέσα στον χώρο και στον χρόνο από τους προϊστορικούς οικισμούς, μέχρι τις ιστορικές πόλεις της περιοχής και τους χριστιανικούς χρόνους.
Η εξιστόρηση περιλαμβάνει στοιχεία της κοινωνικής και διοικητικής οργάνωσης, της θρησκείας, της ψυχαγωγίας, του πολέμου, του εμπορίου, αλλά και της καθημερινότητας. Επιπλα, χρηστικά σκεύη, ακόμα και είδη καλλωπισμού, αλλά και ταφικά έθιμα και κτερίσματα που συνοδεύουν τον νεκρό, παρουσιάζονται με τα εκθέματα όπως και με εποπτικά και ψηφιακά μέσα και αναπαραστάσεις.
