Όπως έχω ήδη γράψει στο προηγούμενο άρθρο μου το 2023 θα είναι μια κομβική χρονιά σε όλα τα επίπεδα για το σύνολο του πλανήτη. Πολύ απλά θα είναι μια μεταπολιτευτική χρονιά. Όπως ισχύει και για τις γεωπολιτικές εξελίξεις, έτσι και στον τομέα της οικονομίας, το 2023 θα είναι εξαιρετικά δύσκολο και πολύπλοκο. Άλλωστε, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η οικονομία αποτελεί τον βασικό κορμό της εθνικής ασφάλειας.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Ανάμεσα στους βασικούς κινδύνους για την παγκόσμια και ειδικά για την ευρωπαϊκή οικονομία μέσα στο 2023, ξεχωρίζει ο πληθωρισμός και στο βάθος καραδοκεί η απροβλεψιμότητα της προόδου του Covid, καθώς συνεχίζουν να εμφανίζονται παραλλαγές του.
Το 2022, ήταν η χειρότερη χρονιά, μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, για τα χρηματιστήρια σε όλο τον πλανήτη. Στο χώρο των αγορών η κρίση κατά τη διάρκεια του 2022, δεν έχει προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία. Με αυτά τα δεδομένα, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το τι θα συμβεί το 2023.
Το αισιόδοξο σενάριο, είναι ότι κάποια στιγμή μέσα στο νέο χρόνο, οι Κεντρικές Τράπεζες, θα αρχίσουν να κινούνται προς μια μείωση των επιτοκίων, ότι η Κίνα θα βγει από την οικονομική απομόνωση που έχει εισέλθει λόγω της πολιτικής μηδενικής αντιμετώπισης του Covid, και ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία, θα οδηγηθεί επιτέλους σε μια ειρηνική επίλυση.
Μακάρι όμως να ήταν όλα έτσι ρόδινα. Δυστυχώς, η ρεαλιστική ανάλυση των δεδομένων, δείχνει ότι είναι πολύ οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν και τα προβλήματα, έτσι ώστε το 2023, να είναι πολύ πιο δύσκολο και πιθανόν πιο ταραχώδες από το 2022, στον μέτωπο της οικονομίας.
Κάποιοι αναμένουν, ότι η αγορά των ομολόγων θα ομαλοποιηθεί, παίρνοντας ως δεδομένο ότι ο πληθωρισμός θα επανέλθει στα ανεκτά επίπεδα μέσα στο επόμενο έτος. Την ίδια ώρα, οι αυξήσεις στις αμοιβές, οι πιέσεις σε επίπεδα προσφοράς και το αυξημένο κόστος στο χώρο της ενέργειας, είναι πολύ πιθανό να συνεχίσουν να τροφοδοτούν τον πληθωρισμό. Αυτό θα οδηγούσε τις κεντρικές Τράπεζες, να συνεχίσουν την επιθετική πολιτική στον τομέα των επιτοκίων, καθιστώντας αδύνατο το αισιόδοξο σενάριο, διότι θα παραμείνει το πρόβλημα στην αγορά ομολόγων και θα συνεχίσει να ενισχύεται το δολάριο, δημιουργώντας τεράστιο πρόβλημα στις αναδυόμενες αγορές. Και πάνω από όλα το χρήμα θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά ακριβό, αυξάνοντας την πιθανότητα ύφεσης. Επίσης δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν ότι η επιθετική πολιτική των Κεντρικών Τραπεζών στα επιτόκια, μπορεί να οδηγήσει τις οικονομίες σε βαθιά κρίση.
Η κατάσταση στην Κίνα, παραμένει ο μεγάλος αστάθμητος παράγοντας της διεθνούς οικονομίας. Παρά το γεγονός ότι οι κινεζικές μετοχές έχουν σημειώσει μια ανάκαμψη σε επίπεδα 35%, υπό το πρίσμα της πλήρους επαναλειτουργίας της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη, ήδη υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις για το κινεζικό σύστημα υγείας, με δραματική αύξηση των θανάτων, γεγονότα που μπορεί να οδηγήσουν σε κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας.
Το άλλο μεγάλο αγκάθι, είναι η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, με όλα τα στοιχήματα να παραμένουν ανοικτά. Τουλάχιστον μέχρι στιγμής, είναι πολύ πιο πιθανό να έχουμε επιδείνωση του πολέμου, ακόμη και εμπλοκή του ΝΑΤΟ, παρά διαπραγμάτευση και ειρηνευτική επίλυση της σύρραξης.
Και στο βάθος αυτής της κρίσης, κυριαρχούν οι δευτερεύουσες κυρώσεις κατά των εμπορικών εταίρων της Ρωσίας, ιδίως της Ινδίας και της Κίνας, οι οποίες μέσα στο 2023, θα ενισχύσουν την αρνητική επίδραση των σημερινών περιορισμών για την παγκόσμια οικονομία. Αυτό είναι σίγουρο ότι θα προκαλούσε σημαντικό σοκ εφοδιασμού για τον πλανήτη, στο χώρο των τροφίμων, της ενέργειας και άλλα κρίσιμα είδη, όπως λιπάσματα, ορισμένα μέταλλα και χημικά.
Αν και είναι ένα πολύ απίθανο σενάριο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το σενάριο της κόλασης από τη χρήση ενός τακτικού πυρηνικού όπλου από τη Ρωσία. Εάν σήμερα υπάρχει πρόβλημα με την εξαγωγή κρίσιμων για τον πλανήτη γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία, μια τέτοια εξέλιξη θα έβαζε στην κυριολεξία φωτιά στην παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
Τα αισιόδοξα σενάρια, όπως ανέφερα ήδη, βασίζονται σε χαλάρωση της ανόδου του δολαρίου και μείωση του κόστους ενέργειας. Κάτι τέτοιο θα αφαιρούσε σημαντική πίεση από την αναπτυσσόμενες οικονομίες. Όμως η πολύ πιθανή αποτυχία, τιθάσευσης του πληθωρισμού μέσα στο 2023, θα συνεχίσει να ενισχύει το δολάριο, με τη συνέχιση και την επιδείνωση του πολέμου στην Ουκρανία, όχι μόνο να μην ομαλοποιούν, αλλά να κάνουν ακόμη χειρότερη την ενεργειακή κρίση.
Αυτό το αρνητικό σενάριο, θα οδηγήσει σίγουρα σε πολιτική κρίση σε πολλές χώρες με αναπτυσσόμενες οικονομίες, με δεδομένο ότι οι κυβερνήσεις τους, θα έπρεπε να επωμιστούν ένα ακόμη μεγαλύτερο βάρος χρέους που θα αντληθεί σε δολάρια.
Και τέλος, το μέτωπο του αστάθμητου παράγοντα της εξέλιξης του Covid. Μια επιδείνωση και νέες παραλλαγές, θα μπορούσαν να μπλοκάρουν ξανά, τις αλυσίδες εφοδιασμού, γεγονός που θα ενίσχυε τον πληθωρισμό και θα επιβράδυνε την οικονομική δραστηριότητα. Οι μεγάλες οικονομίες, σε μια τέτοια περίπτωση, θα πληγούν έντονα, διότι εξαρτώνται περισσότερο από το εμπόριο.
Είναι καλό να προσπαθούμε και πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι, αλλά πάνω από όλα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Και μια ψυχρά ρεαλιστική ανάλυση μας λέει, ότι είναι πολύ πιθανό το 2022, να μοιάζει πιο ανώδυνο από αυτό που μας περιμένει το 2023, σε οικονομικό επίπεδο.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
