Είναι πραγματικά άδικο που δεν υπάρχει ελληνικό βραβείο για μουσείο της χρονιάς, ή, έστω, για μουσείο περισσότερων ετών. Θα το κέρδιζε με απόλυτη βεβαιότητα, το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, το νέο εξαιρετικό μουσείο που έστησε στη Βεργίνα η Αγγελική Κοτταρίδη. Το μουσείο αποτελεί μια νέα, ολιστική και δυναμική προσέγγιση της σχέσης αρχαιολογικού χώρου – μουσείου – επισκέπτη. Ενσωματώνει και ενώνει το νέο κεντρικό κτήριο με το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου των Αιγών (Βεργίνα), ο οποίος περιλαμβάνει το Ανάκτορο του Φιλίππου, την ταφική συστάδα των Τημενιδών, καθώς και το Μουσείο των Βασιλικών Τάφων.
Το κεντρικό μουσειακό κτήριο, σχεδιάστηκε για να γίνει η νοηματική πύλη εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο και στην ιστορία των Αιγών, στην ιστορία και τον πολιτισμό των Μακεδόνων, αλλά και στην ελληνιστική Οικουμένη, εφόσον εδώ θα φιλοξενηθεί η φυσική έδρα του ψηφιακού μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος, από τις Αιγές στην Οικουμένη».
Η παρουσίαση των εκθεμάτων είναι τόσο πρωτοποριακή, ώστε να καθηλώνει και να αιχμαλωτίζει τον επισκέπτη. Ισως στις βιτρίνες υπάρχει και το «μαγικό» χέρι του Χρήστου Μποκόρου, πάντως, ανάλογη παρουσίαση δεν έχει δει ο επισκέπτης όχι μονάχα στην Ελλάδα, ούτε σε ολόκληρο τον κόσμο.
Θα ήταν πολύ σημαντικό οι ευρωβουλευτές μας να αγωνιστούν ώστε να τιμηθεί το εκπληκτικό αυτό μουσείο ως Μουσείο της Χρονιάς από το Συμβούλιο της Ευρώπης. Εχει ξανασυμβεί για νέα, πρωτοποριακά μουσεία και αξίζει απολύτως αυτή τη διάκριση το Πολυκεντρικό. Το πλέον σημαντικό, ωστόσο, είναι να το επισκεφθούμε και να νιώσουμε το αγλάισμα μιας μεγαλοφυούς σύνθεσης.
Το Μουσείο εγκαινίασε πριν από λίγες μέρες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, τονίζοντας ανάμεσα σε άλλα: «Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας και των Αιγών με την παγκόσμια ακτινοβολία του συνιστά μόνο την απαρχή μιας πολιτιστικής παρακαταθήκης δεκάδων αιώνων. Και αυτή η πολυκεντρική ανάδειξη μέσα από τη λειτουργία του νέου μουσείου φιλοδοξεί παράλληλα με το αρχαίο κλέος να παρουσιάσει και τη γόνιμη διαδρομή του στα χρόνια. Γιατί το χθες οφείλει πάντα να διαρκεί στο σήμερα και να συμμετέχει στην οικοδόμηση του αύριο κάθε κοινωνίας.
Πρόκειται για μία προσπάθεια η οποία ξεπερνά όχι μόνον τα όρια της Ημαθίας, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας. Τολμώ να πω ότι πρόκειται για μία σημαντική συμβολή στην εξέλιξη της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.»
Στην ομιλία της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη σημείωσε πως από την εποχή του Μανόλη Ανδρόνικου, «το Υπουργείο Πολιτισμού και η Αρχαιολογική Υπηρεσία, όπως και η πανεπιστημιακή επιστημονική κοινότητα, εργάζονται συστηματικά και αδιάλειπτα για την αποκάλυψη, μελέτη, συντήρηση και ανάδειξη των τεράστιας μνημειακής σπουδαιότητας και αξίας κινητών και ακίνητων ευρημάτων των Αιγών, όπως επίσης και της ευρύτερης περιοχής της Ημαθίας, που περιλαμβάνει τη Βέροια, έδρα του Κοινού των Μακεδόνων, τη Μίεζα με την Σχολή του Αριστοτέλη, και δύο εκατοντάδες περίπου ακόμη ιστάμενα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους.
Ο σχεδιασμός των έργων είχε εξαρχής ως στόχο τη συστηματική και καθολική αποκατάσταση και ανάδειξη του ιδιαίτερα εκτενούς αρχαιολογικού χώρου, ώστε να εξελιχθεί σε ένα τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο με σύγχρονες και υψηλού επιπέδου υποδομές και υπηρεσίες, το οποίο θα προσφέρει στους επισκέπτες πλήρη, ενιαία και ολοκληρωμένη γνώση και εμπειρία της ιστορίας της πόλης των Αιγών, των βασιλέων της και της ευρύτερης Μακεδονίας.»
Το Πολυκεντρικό Μουσείο των Αιγών στην παρούσα φάση συναπαρτίζουν οι εξής ενότητες:
Το κεντρικό μουσειακό κτήριο: Το έργο εντάχθηκε το 2010 και ολοκληρώθηκε η κατασκευή του κελύφους το 2016. Μεταξύ των ετών 2014-2016 ολοκληρώθηκε η ανάταξη/αναστήλωση του άνω ορόφου του προπύλου και τμήματος των πλευρικών στοών του ανακτόρου που παρουσιάζεται στο μεγάλο αίθριο του μουσείου.
Το Μουσείο των βασιλικών τάφων με τον τάφο του Φιλίππου Β΄.
Το αρχαιολογικό πάρκο της νεκρόπολης με την βασιλική ταφική συστάδα των Τημενιδών.
Το ανάκτορο και το θέατρο.
Η κατάγραφη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που βρίσκεται στο ανατολικό άκρο του αρχαιολογικού χώρου.
Στο σύνολο αυτό διαδοχικά μπορούν να προστίθενται όποια μνημεία, συστάδες μνημείων ή τμήματα του αρχαιολογικού χώρου συντηρούνται, οργανώνονται και μπορούν να δεχθούν επισκέπτες.
Το έργο, με συνολικό προϋπολογισμό 18.154.190 ευρώ, υλοποιήθηκε σε δύο φάσεις και χρηματοδοτήθηκε από το ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας- ΕΣΠΑ 2007-2013 και ΕΣΠΑ 2014-2020. Η α΄ φάση αφορούσε στην κατασκευή του κτηρίου, στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, στην αναστήλωση του τμήματος του ανακτόρου που βρίσκεται στο μεγάλο αίθριο, στην εκπόνηση μελετών, τη συντήρηση των ευρημάτων. Η β΄ φάση αφορούσε στην δημιουργία των εκθέσεων, την ολοκλήρωση των φυτεύσεων του περιβάλλοντος χώρου και τον εξοπλισμό του μουσείου.
Το κεντρικό κτήριο του Μουσείου, εκτός από το εισαγωγικό έκθεμα «παράθυρο στον κόσμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» φιλοξενεί πέντε εκθέσεις:
Την έκθεση αρχιτεκτονικών μελών με κεντρικό έκθεμα το αναταγμένο τμήμα του Ανακτόρου: Στο μεγάλο αίθριο του μουσείου, σε προστατευμένο χώρο, έχει αναταχθεί ένα τμήμα μήκους 30 μέτρων του άνω ορόφου του κεντρικού τμήματος της πρόσοψης του ανακτόρου των Αιγών.
Την έκθεση γλυπτών, η οποία αφορά σε ευρήματα από τις πολύχρονες ανασκαφές στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο των Αιγών.
Την κεντρική έκθεση «Αιγών μνήμη», στην οποία εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές των Αιγών: Παρουσιάζονται ευρήματα που αποκαλύπτουν την ταυτότητα της πόλης, ίχνη λατρευτικών τελετών, την ίδρυση του Ανακτόρου.
Την περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον» που γίνεται σε συνεργασία με το Νομισματικό Μουσείο και τον συλλέκτη Θεόδωρο Αραβάνη: Η περιοδική έκθεση «Οικουμένης Αντίδωρον» προσπαθεί να προσεγγίσει το φαινόμενο της Ελληνιστικής Οικουμένης, της επέκτασης του ελληνικού πολιτισμού έως την Άπω Ανατολή, μέσω των μορφών των πρωταγωνιστών των εξελίξεων, όπως απεικονίζονται στα νομίσματα, τα επίσημα σύμβολα της ισχύος και της εξουσίας τους.
Την εικαστική έκθεση «Ύλης μνήμη» με έργα του ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου που δημιουργήθηκαν ειδικά για την παρουσίαση στο μουσείο των Αιγών.
Ο μοναδικός Χρήστος Μποκόρος σημειώνει για την έκθεση:
«Τι μένει απ’ το μεγαλείο, την ανδρεία, την αρετή; Απ’ τη ζωή που μας δαπανά αδαπάνητη τι απομένει; Που είν’ η πορφύρα χαμένη, το φως, ο χρυσός, η ομορφιά; Οι νίκες, οι ήττες, η δόξα, το πάθος; Η δύναμη που είναι κρυμμένη; Η ηδονή, η αγάπη; Ο έρωτας; Η αγωνία, ο αγώνας, η απώλεια που καρτερεί φυλαγμένη, ποιο σώμα την κατοικεί; Τη μέρα που πέρασε ποιος τη φέρνει εδώ μπροστά ζωντανή; Η φθορά, η σκουριά, το ίχνος του ανθρώπου, η τέχνη του, η ύλη η βιωμένη, το θραύσμα, το λείψανο, το ελάχιστο κάτι, η μνήμη η σωσμένη, τι άλλο σημαίνει;»
Και η έφορος αρχαιοτήτων Ημαθίας, η ψυχή του Πολυκεντρικού Μουσείου και όλου του έργου που έχει γίνει στον νομό, η Αγγελική Κοτταρίδη, γράφει:
«Μένει μια αρχαία κλειδαριά που ανοίγει την χαραμάδα φωτός στο μαύρο της λήθης της αν-εικονικότητας, το υπέροχο μπλε ενός βασανισμένου υφάσματος που έγινε ζωγραφική, τα καντηλάκια και τα κεράκια που άναψε εις μνήμην το χέρι του ζωγράφου πάνω σε χρυσοκέντητα μεταξωτά και ταπεινά καπνόπανα, τα παιδεμένα ξύλα με τα παλιά καρφιά, οι σκουριασμένοι μεντεσέδες, τα πολύχρωμα κουρελάκια που υποτάσσονται στην αυστηρή γεωμετρία του Λόγου για να γίνουν λαβύρινθος χαράς, η χαμένη πορφύρα που ανασταίνεται μέσα από το χώμα, κλέβοντας από τον ήλιο την χάρη του την ώρα που βασιλεύει….Μένει εκείνο το σκουριασμένο κουτί της Πανδώρας που η τέχνη το γέμισε ολόφωτες ελπίδες πολύχρωμων ονείρων… Μένει η αναζήτηση της ομορφιάς να δίνει φτερά στην ψυχή…Η τέχνη της καλής αλλοίωσης που μετουσιώνει το ταπεινό, αναζητώντας το υψηλό, και ανοίγει τον δρόμο της ανάτασης… Μένει το μεράκι και η αγάπη που αντλεί από την αρχαία πηγή και μπορεί να ελευθερώνει την μνήμη της ύλης, να ανασταίνει και να μετουσιώνει, δείχνοντας έμπρακτα τον δρόμο της υπέρβασης… Μένει η τέχνη που σώζει…»
Ώρες Λειτουργίας & Εισιτήρια:
Δευτέρα, Τετάρτη έως Κυριακή: 09:00-17:00
Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών (Μουσείο Βασιλικών Τάφων Αιγών, Νέο Μουσείο Αιγών, Αρχαίο Θέατρο)
