Ακόμα μια γιορτή για την Ελλάδα. Με απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου, η οποία ανακοινώθηκε από το Βατικανό, θα επιστραφούν στη χώρα μας τρία θραύσματα από την ζωφόρο και μια μετόπη του Παρθενώνα -τα οποία φυλάσσονταν, από τον 19ο αιώνα, στις πολύτιμες συλλογές των Μουσείων του Βατικανού. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού χαιρετίζει την απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου, στην οποία έπαιξε ρόλο και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Υστερα από παράκληση της Αυτού Παναγιόρητος, η Αυτού Αγιότης ο Πάπας Φραγκίσκος ευαρεστήθηκε να επιστρέψει δια της εκκλησιαστικής Αρχής της Ελλάδας τα θραύσματα από τα παρθενώνια Γλυπτά. Στη «δωρεά» του Πάπα Φραγκίσκου, η οποία γίνεται προς τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τονίζεται ο πνευματικός και φιλάδελφος χαρακτήρας της παπικής χειρονομίας προς την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος.
Η απόφαση αυτή έρχεται αρωγός στην εργώδη προσπάθεια που καταβάλλει η Ελληνική Κυβέρνηση και προσωπικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ήδη από τον Ιούλιο 2019, για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο και την επανένωσή τους με εκείνα που εκτίθενται στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη εκφράζει την ευγνωμοσύνη της για τη γενναιόδωρη απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου.
Ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακροπόλεως καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης δηλώνει: «Μετά την οριστική επανένωση του θραύσματος Fagan στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα, τα τρία θραύσματα που βρίσκονται στο Βατικανό επανενώνονται ξανά στις θέσεις τους στο Μουσείο Ακρόπολης.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και το Μουσείο Ακρόπολης είχαν προφορικές και γραπτές συνεννοήσεις με την Αγία Έδρα και το Μουσείο του Βατικανού. Χαιρετίζουμε την σημερινή απόφαση του Πάπα Φραγκίσκου.»
Σε σχετική ανακοίνωσή της, η Αγία Έδρα ανακοίνωσε από το Βατικανό πως ο Πάπας Φραγκίσκος αποφάσισε να δωρίσει στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Ιερώνυμο Β΄, τα τρία θραύσματα του Παρθενώνα, που επί αιώνες φυλάσσονταν με προσεκτικά στις Παπικές Συλλογές και στα Μουσεία του Βατικανού (Musei Vaticani) και εκτίθενται σε εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Τα τρία αυτά θραύσματα έφτασαν στη Ρώμη τον 19ο αιώνα με άγνωστο τρόπο. Το πρώτο είναι το κεφάλι ενός αλόγου από το δυτικό αέτωμα, το δεύτερο είναι το κεφάλι ενός άνδρα που κρατάει ένα δίσκο και το τρίτο ανάγλυφο, απεικονίζει ένα γενειοφόρο ανδρικό κεφάλι.
Πρόκειται, σύμφωνα με το Βατικανό, για ένα «συγκεκριμένο σημάδι της ειλικρινούς επιθυμίας να συνεχίσουμε στον οικουμενικό δρόμο της μαρτυρίας της Αλήθειας».
Τα τρία συγκεντρώθηκαν στις συλλογές του Gregorian Profane Museum, που ανέθεσε ο Πάπας Γρηγόριος XVI. Εχουν δημιουργηθεί σε πεντελικό μάρμαρο, όπως και ολόκληρος ο θρυλικός Παρθενώνας. Σμιλεύτηκαν από το εργαστήριο του Φειδία μεταξύ 447 και 432 π.Χ. κατ’ εντολήν του Περικλή και διατηρούν την αρχαία και αρχική τους λαμπρότητα.
Το πρώτο είναι ένα κεφάλι αλόγου που προήλθε από το δυτικό αέτωμα του ναού και θα ήταν μέρος ενός από τα τέσσερα άλογα στην τετράδα που οδηγούσε η θεά Αθηνά, κατά τη διαμάχη με τον Ποσειδώνα για την κυριαρχία της Αττικής. Δεύτερο, είναι το κεφάλι ενός σκαφηφόρου άνδρα (κρατά ένα δίσκο, πιθανότατα με αναθήματα στη θεά) και είναι μέλος της πανηγυρικής πομπής για την εορτή των Παναθηναίων, ήταν στη ζωφόρο. Βρισκόταν κατά πάσα πιθανότητα στο μέρος της ζωοφόρου που κάλυπτε εξωτερικά τον χώρο όπου βρισκόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς.
Τέλος το τρίτο ανάγλυφο, είναι ένα γενειοφόρο ανδρικό κεφάλι το οποίο φαίνεται να ανήκε σε μία από τις μετόπες που ήταν τοποθετημένες στη νότια πλευρά του ίδιου ναού, όπου απεικονιζόταν η Κενταυρομαχία, ο αγώνας των Κενταύρων κατά των Λαπιθών.
Η κεφαλή του σκαφηφόρου νέου από τη ζωφόρο είχε έρθει ξανά το 2008 και είχε παραμείνει. Το μοναδικό αυτό γλυπτό, διαστάσεων 24Χ25 εκ., είχε πάρει τότε τη θέση του στη χαμένη λίθο V της βόρειας ζωφόρου, στο Νέο Μουσείο Ακρόπολης. Είναι μοναδικής αξίας καθώς δεν σώζεται άλλο. Το κεφάλι ανήκε σε έναν ιματιοφόρο άνδρα που κουβαλούσε σκάφη (πιθανόν έναν αργυρό ή χάλκινο δίσκο) γεμάτη με γλυκίσματα και κηρήθρες- προσφορές στη θεά Αθηνά για τη γιορτή των Παναθηναίων. Ο λίθος απεικόνιζε ιματιοφόρους νέους, οι οποίοι ακολουθούν έναν τελετάρχη και μεταφέρουν σκεύος, ο κάθε ένας στον αριστερό του ώμο. Στην επιφάνεια του αναγλύφου έχει διασωθεί το κεφάλι του τρίτου σκαφηφόρου σε όψη τριών τετάρτων προς τα αριστερά του θεατή, καθώς και τμήμα της σκάφης που κρατούσε. Εχει επίσης, διασωθεί το δεξιό άκρο του λίθου που εφάπτεται στον επόμενο λίθο VI της ίδιας πλευράς της ζωφόρου, με την παράσταση των υδριαφόρων νέων. Το αριστερό άκρο του λίθου, στο οποίο διατηρούνται ένα μέρος του ενδύματος του τελετάρχη και ο πρώτος σκαφηφόρος, βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Όλα τα υπόλοιπα, φαίνεται πως καταστράφηκαν μετά την έκρηξη Βενετού Μοροζίνι το 1687.
Στη συνέχεια βρέθηκε στα χέρια του εμπόρου αρχαιοτήτων Φραντσέσκο Αλεσαντρόνι, ο οποίος και το πούλησε το 1803 στον Πάπα, για να καταλήξει στο Μuseo Gregoriano Εtrusco της πόλης του Βατικανού, το οποίο λειτουργεί από το 1937. Το μαρμάρινο θραύσμα αγοράστηκε από το Βατικανό μαζί με την κεφαλή- θραύσμα από τη μετόπη. Άλλη εκδοχή θέλει τα δύο θραύσματα να είχαν αγοραστεί από τον R. Fagan, πρόξενο της Αγγλίας στη Σικελία και τα Ιόνια Νησιά. Είναι ο ίδιος που είχε αγοράσει και τι θραύσμα το οποίο μάς έστειλε το Παλέρμο. Αν υιοθετήσουμε αυτή την εκδοχή, τότε φαίνεται πως υο 1804 η σύζυγός του, δώρισε τα δύο προαναφερόμενα γλυπτά στον Πάπα για να εκτεθούν στη συνέχεια στο Μuseo Gregoriano Etrusco της Πόλης του Βατικανού το οποίο ιδρύθηκε από τον Πάπα Γρηγόριο ΧVΙ (1831-1846).
Τα τρία θραύσματα αναμένονται με ανυπομονησία στην Αθήνα, και σίγουρα θα υπάρξει λαμπρή τελετή.
