Ξέρουμε τόσο καλά ελληνικά, ώστε αμέσως να ξεσπαθώνουμε μόλις ακούσουμε/ διαβάσουμε κάτι που θεωρούμε λάθος. Ποιος πάτερ Αντώνιος; Ο πατήρ του πατρός είναι. Καλά, μην ορκίζεστε. Διότι η γλώσσα (όλες και η δική μας) έχει ορισμένα φαινόμενα, ορισμένες συμβάσεις ή αποδοχές, τις οποίες δεν γνωρίζουμε όλοι. Ούτε και είναι αναγκαστικό. Αλλά ανοίγουμε και κανένα λεξικό πριν αρχίσουμε να το παίζουμε Μπαμπινιώτηδες.
Της Αγγελικής Κωττη
Και ο μεν κύριος Μπαμπινιώτης μας δεν συμφωνεί ακριβώς, το λεξικό Τριανταφυλλίδη πάντως, τα λέει αναλυτικά, κατατοπιστικά και κυρίως λαϊκά. Το «πάτερ» όπως και το «καπετάν» παραμένουν αναλλοίωτα αν χρησιμοποιούνται ως προτακτικά.
Και το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας γράφει στην Πύλη του: προτακτικός -ή -ό: (γραμμ.) α. προτακτικό φωνήεν: α. στη νέα ελληνική, το πρόσθετο φωνήεν, συνήθ. το α-, που προστίθεται στην αρχή μιας λέξης, π.χ. βδέλλα – αβδέλλα. β. στην αρχαία ελληνική, το πρώτο φωνήεν των διφθόγγων. β. (ως ουσ.) τα προτακτικά, στη νέα ελληνική, τα άκλιτα Aι-, γερο-, κυρα- κτλ. ως χαλαρά σύνθετα ή ως μόνιμα σύνθετα, π.χ. Mπαρμπαγιάννης, γεροβασιλιάς κτλ.
Όπως δεν λέμε του καπετάνιου Παντελή αλλά του καπετάν- Παντελή (με ή χωρίς την παύλα) έτσι δεν λέμε ο πατήρ Αντώνιος αλλά ο πάτερ Αντώνιος. Όλα τα προτακτικά είναι άκλιτα. Βάλτε τα θηκάρια στη θήκη και βρείτε τίποτα άλλο να στηλιτεύσετε, όχι το σωστό. Κυρίως: Μην απευθυνθείτε λάθος στον Αι- Βασίλη, που εμπίπτει στην περίπτωσή μας και είναι ο Αι Βασίλης του Αι Βασίλη, γιατί το βλέπω να μένετε χωρίς δώρα φέτος.
Ο άι Φερ είναι από άλλο φαινόμενο και γράφεται αλλιώς. Αει Φερ, για όσους μας πιάνουν κορόιδα άλλοι στην οικογένεια και μας στέλνουν να φέρουμε αυτό ή εκείνο με την προσταγή «άει φερ’». Ιδίως μέσα στις γιορτές, πάει σύννεφο.
Βλέπεις ΕΡΤ και στην οθόνη σου κρέμεται ναααααα ένας τίτλος : ” Με δεικτικά σχόλια”.
Δεν τα χρειάζονται τα δηκτικά σχόλια; Αναρωτιέται φίλος. Πώς δεν τα χρειάζονται. Αλλο δείχνω, (δεικτικό) άλλο δαγκάνω- δαγκώνω- δάκνω (δηκτικό).
Από το αρχαίο δάκνο βγαίνει και ο δάκος. Τόσο πίσω μπορεί να σε πάει μια λέξη.
Ο κύριος Μπαμπινιώτης μας (σταθερή αναφορά, διότι έχει σταθερή αξία ο καθηγητής μας) δέχεται τη λέξη δημοφιλία, σε πολλούς όμως, εν οις και η αφεντιά μου, δεν αρέσει. Δημοτικότητα, αντιπροτείνει η Ελεν, που είναι συγγραφέας και όσο να πεις, Γράμματα γνωρίζει. Αριστα. Τέλος πάντων, δεν βλέπω τον λόγο να μη χρησιμοποιείται η δημοτικότητα, την οποία θεωρώ ακριβέστερη. Αλλά άμα κυριαρχήσει κάποια έναντι άλλης, την έφαγε το μαύρο σκοτάδι την παλιά λέξη.
Όπως το απελπισμένος. Σπανίως χρησιμοποιείται πια. Ολοι λένε και γράφουν «απεγνωσμένος». Λοιπόν, υπάρχει πάντοτε μια λεπτή διαφορά στη σημασία των λέξεων από άλλη. Άλλο απελπισία, άλλο απόγνωση, το καθένα κουβαλά το δικό του σημασιολογικό φορτίο. Βέβαια, όπως αρέσει στον καθένα. Απλώς, λέμε κι εμείς τίποτα…
«Με τη συμμετοχή περισσότερων από τριών χιλιάδων» λέει η άλλη στο τηλεοπτικό ρεπορτάζ. Περισσότερο από τρεις χιλιάδες, σκέτο. Δεν συντάσσεται με γενική. Δεν το κάνει αυτό πιο διανοουμενίστικο, αν με εννοείτε.
«Οι νέες κατηγορίες σε βάρους του Κέβιν Σπέισι» μας βάρυναν πολύ. Εις βάρος, το κανονικό, άντε να δεχτούμε το «σε», σε βάρους αποκλείεται. Βαρύ σφάλμα, να μην επαναληφθεί. Και μάλιστα από ιστοσελίδα εκ των πρώτων σε επισκεψιμότητα.
«Μιλούσαμε, κι εκείνη την ώρα είχε ένα μειδίασμα» πετάει άλλη νεαρά. Ας μειδιάσω, γιατί δεν είναι και καμιά λέξη δύσκολη το μειδίαμα. Τέλος πάντων, είπαμε, δεν την ξέρεις την λέξη, την αντικαθιστάς. Ας έλεγε χαμόγελο. Εν προκειμένω, μάλλον μουδιάσαμε παρά μειδιάσαμε.
Η φίλη μου που επιμένει να κρίνει τους άντρες και από τις εκφράσεις τους στο Facebook, καθώς είναι φιλολογάρα, σημειώνει: «ωραίος αυτός, αλλά γράφει επιτίθονται». Σοφία, ορθώς ομίλησες. Άλλη φορά θα μιλήσουμε για το φοβερό ρήμα «τίθημι». Εν τω μεταξύ, βγες και πιείτε κανένα καφέ, να τον διορθώσεις!
Τον κατάκλεψαν τον μόδιστρο, τον εξαπάτησαν, του πήραν με ηλεκτρονική απάτη σχεδόν όλες του τις καταθέσεις. Βαρύ. Βαρύ και αυτό που διαβάσαμε στην οθόνη μας, όσο το θέμα έπαιζε σε κανάλι: «σοκ από την εξαπάτηση τεράστιου χρηματικού ποσού μέσα από τους λογαριασμούς του».
Από την αφαίρεση; Από την υπεξαίρεση; Θα σας γελάσω. Καλά, για το «μέσα από τους λογαριασμούς του» δεν θα πω τίποτα. Ούτε και χρειάζεται.
«Είμαι άτομο εμπεριστατωμένο και υπάρχουν άνθρωποι που δογματίζονται». Απνευστί το εξεφώνησε στο ραδιόφωνο ο άνθρωπος, απνευστί μου το μετέφερε και η Ελεν. Ασκαρδαμυκτί διαπράττονται τα εγκλήματα κατά της γλώσσας, τι νόμισες Ελεν μου;
Τελευταία, σας άφησα θέματα λογικής ή γνώσεων. Ούτε εκεί πάμε καλά. Η Ελένη (άλλη φίλη συγγραφέας) μόλις το άκουσε, προτίμησε να που το πει αντί να πέσει να πεθάνει, και να γελάσουμε. Να ψευτογελάσουμε δηλαδή. Να μην σαλτάρουμε, τέλος πάντων.
-Τι ήταν ο Γκαμπριέλ Γκαρθία Μάρκες; Ρωτήθηκαν νεαρά παιδιά
-Εμένα ηθοποιός μού κάνει ή ποδοσφαιριστής απάντησαν.
Αυτόν τον λένε Ερικ Γκαρθία, καμία σχέση.
(Μάλλον να μην αναφέρουμε τον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, που ως παλαιότερος είναι ακόμα πιο άγνωστος στα παιδιά).
Το «κλου» της εβδομάδας, από τη φιλόλογο:
«Προσοχή, λέει η είδηση, μη γλείφετε το συγκεκριμένο είδος βατράχου! Γιατί, τι όνειρο έχει ο μέσος άνθρωπος; Να γλείφει βατράχια!»
Δεν την καταλαβαίνω. Εχει κανένα πρόβλημα;
