Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά τα απομνημονεύματά της, Becoming, η Μισέλ Ομπάμα δίνει και πάλι στους αναγνώστες πληροφορίες για τη ζωή της. Στο The Light We Carry, η σύζυγος ενός σπουδαίου Αμερικανού προέδρου, του Μπάρακ Ομπάμα, μοιράζεται πρακτικές συμβουλές και σοφία για τα πάντα, από το να ξεπεράσεις τον φόβο μέχρι το πώς ακριβώς μπορείς να «πάς ψηλά». Το βιβλίο κυκλοφόρησε χθες και στα ελληνικά, ταυτοχρόνως με την κυκλοφορία του στις ΗΠΑ. «ΤΟ ΦΩΣ ΜΕΣΑ ΜΑΣ» είναι ο τίτλος της ελληνικής έκδοσης (από τον οίκο AΘENS BOOKSTORE PUBLICATIONS.) «Υπερβάσεις σε αβέβαιους καιρούς» είναι ο υπότιτλος του εξαιρετικά προσεγμένου βιβλίου. Τη μετάφραση έκαναν ο Μάνος Τζιρίτας και η Χρύσα Φραγκιαδάκη και την επιμέλεια είχε η Ολια Αποστολοπούλου.
«Το φως μέσα μας» είχε την τιμητική του στις μεγάλες εφημερίδες του εξωτερικού. Τρία είναι τα σχετικά κείμενα που έγραψε τις τελευταίες ημέρες ο Guardian ενώ αποθεωτικές ήταν οι κριτικές σε «δύσκολα» έντυπα όπως οι New York Times και η Wahington Post. Σε μια φρενίτιδα δημοσιευμάτων ξεχωρίσαμε μερικά από τις προαναφερόμενες πηγές, που δίνουν το «κλίμα» του βιβλίου αλλά και διθυραμβικά σχόλια για αυτό.
Τριπλή αναφορά στον Guardian
«Αυτό το βιβλίο προέκυψε από τη μεγάλη προσωπική ανταπόκριση στο Becoming (σ.σ. Becoming, Η δική μου ιστορία ο ελληνικός τίτλος»– τις μικρές συγκεντρώσεις που ακολούθησαν μεγάλα γεγονότα, τις γυναίκες που έγραψαν στη συγγραφέα για συμβουλές: «Γεια, κυρία Μισέλ, έχω πολλά προβλήματα με τα αγόρια…». Ηταν νεαρές γυναίκες, οι οποίες αναγνώρισαν στιγμές από τη ζωή τους στη ζωή της πρώην πρώτης κυρίας.» σημειώνει ο Guardian. «Θα βρουν περισσότερα για να αναγνωρίσουν εδώ, όπου το κοσμικό τιμάται εξίσου με το εντελώς διαφορετικό, κάτι που ισοδυναμεί με ένα προσεκτικά επεξεργασμένο μανιφέστο για την επιβίωση, που ελπίζουμε να ευδοκιμήσει, στον κόσμο.»
Η έκδοση «περιλαμβάνει μαθήματα ζωής» σημειώνει άλλος αρθρογράφος της εφημερίδας. «Κάθε κεφάλαιο έχει ένα θέμα που σε άλλα χέρια θα γινόταν ένα ολόκληρο βιβλίο που αποφέρει χρήματα: η σημασία του να παρακάμψει κανείς τον εσωτερικό κριτικό του («Είναι κάθε τέρας που έχω γνωρίσει. Και είμαι και εγώ»). της διαχείρισης του φόβου και της εμφάνισης. Εξερευνά τη σημασία της πίστης – κατανοητή περισσότερο ως λήψη ενός σκόπιμου βήματος τη φορά και εμπιστοσύνης στο μέλλον, παρά ως θρησκευτικής πίστης. Της φιλίας και της εταιρικής σχέσης.
Περιγράφει μια περίοδο «χαμηλού βαθμού» κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν η προηγουμένως σχεδόν απόρθητη πανοπλία της απασχόλησής της εξαφανίστηκε, και είναι πολύ πιο ξεκάθαρη σε αυτό το βιβλίο σχετικά με τις δυσκολίες που ενυπάρχουν στον συγκεκριμένο τύπο της μοναξιάς της, την εξαντλητική επαγρύπνηση , ως η πρώτη Αφροαμερικανίδα Πρώτη Κυρία, κατά του να θεωρηθεί κατά κάποιον τρόπο θρασεία επειδή επέλεξε να μην ακολουθήσει την παράδοση. […] Παραμένει ένα καταδικαστικό γεγονός της ζωής ότι ζητάμε πάρα πολλά από αυτούς που είναι περιθωριοποιημένοι και πολύ λίγα από αυτούς που δεν είναι»
Το τρίτο κείμενο του Guardian επιγράφεται: «πέντε πράγματα που μας έμαθε η Μισέλ Ομπάμα με το νέο της βιβλίο. Αυτά είναι:
-Ασχολήθηκε με το πλέξιμο κατά τη διάρκεια της πανδημίας
Δεν πρόλαβαινε να έχει χόμπι, Carry, αλλά κατά τη διάρκεια της πανδημίας βρέθηκε να παραγγέλνει ένα ζευγάρι βελόνες πλεξίματος στο διαδίκτυο. Η πλέξη «ήταν θαμμένη» στο DNA της, καθώς είναι «απόγονος πολλών πλεκτριών».
Μαθαίνοντας να πλέκει μέσω βίντεο στο YouTube, άρχισε να πλέκει μιλώντας στο τηλέφωνο, σε συναντήσεις Zoom και παρακολουθώντας ειδήσεις. Μεταξύ των πραγμάτων που έφτιαξε ήταν ένα «μαλακό πουλόβερ με λαιμόκοψη που δίνεις στον γεννημένο στη Χαβάη σύζυγό σου ο οποίος κρυώνει εύκολα τον χειμώνα».
-Εκείνη και ο Μπάρακ δεν ήταν ποτέ «τα πάντα» μεταξύ τους
Η Μισέλ Ομπάμα λέει στο βιβλίο της ότι οι άνθρωποι συχνά την πλησιάζουν «ζητώντας συμβουλές για σχέσεις», ρωτώντας πώς εκείνη και ο πρώην πρόεδρος «κατάφεραν να μείνουν παντρεμένοι και ευτυχισμένοι εδώ και 30 χρόνια».
Ο Ομπάμα λέει ότι δεν «έχει τις απαντήσεις», αλλά ένα πράγμα που θίγει στο βιβλίο είναι πώς εκείνη και ο σύζυγός της «δεν προσπάθησαν ποτέ να είναι ο ένας το «όλα» του άλλου στη ζωή – να επωμιστούν μόνοι τους όλο το φορτίο της φροντίδας που απαιτεί ο καθένας μας».
-Οι Ομπάμα έχουν τη δική τους εκδοχή των Ολυμπιακών Αγώνων
Πρόκειται για αγώνες με βελάκια, ξυλάκια, χαρτιά, μπάσκετ, πολύ παγωτό πολλά σνακ, σχεδόν εφηβική συμπεριφορά. Γίνονται όταν το ζεύγος καλεί του φίλους του Μπάρακ, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και υπάρχουν και έπαθλα!
Η συγκέντρωση έχει γίνει γνωστή ως «campathlon», ξεκίνησε από το Καμπ Ντέιβιντ και τώρα είναι μια ετήσια συγκέντρωση που οι Ομπάμα φιλοξενούν στο Martha’s Vineyard, η οποία «έχει εξελιχθεί ως προς τα τρόπαια και έχει τελετή έναρξης».
-Ακόμα και η Μισέλ Ομπάμα έχει απατηθεί
Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα: όχι από τον Μπαράκ Ομπάμα.
Αλλά πριν συναντηθεί με τον Μπαράκ, είχε βγει με «άντρες που ήταν λιγότερο σίγουροι για τον εαυτό τους και για το τι ήθελαν».
Ανάμεσά τους ήταν ένας «παίκτης ή δύο», άνδρες που περιγράφει ως «καλοί να τους κοιτάς και συναρπαστικοί να είσαι δίπλα τους, αλλά που συχνά κοιτούσαν πάνω από τον ώμο μου, προσπαθώντας να δουν ποιος άλλος ήταν σε ένα δωμάτιο, ποιες περαιτέρω συνδέσεις θα μπορούσαν να γίνουν “.
Προσθέτει ότι την είχαν «απατήσει και της είπαν ψέματα μερικές φορές» κάποιοι πρώιμοι έρωτες. Έτσι, ο Barack, ο οποίος ήταν «άμεσος και ξεκάθαρος για το τι ήθελε», ήταν διαφορετικός από οποιονδήποτε είχε γνωρίσει πριν.
-Το ύψος της συχνά την έκανε να αισθάνεται διαφορετική
Ο Ομπάμα γράφει ότι πολλές από τις πρώτες αναμνήσεις της να αισθάνεται διαφορετική συνδέονταν με το ύψος της (είναι 1,80). Ηταν πολύ ψηλή από την πρώτη ημέρα στο νηπιαγωγείο και παρέμεινε «πολύ ψηλή» σε ολόκληρη τη ζωή της.
Δεν μένει όμως μονάχα σε προσωπικά ζητήματα. Αναφέρεται και σε πολιτικά, τονίζοντας την έκπληξη που μονίμως εισέπραττε όταν ο Μπάρακ Ομπάμα έγινε ο πρώτος μαύρος πρόεδρος των ΗΠΑ αλλά και τα όσα είπε για εκείνον ο διάδοχός του. «Πόνεσε. Ακόμα πονάει» , γράφει. «Με συγκλόνισε βαθύτατα που άκουσα τον άνθρωπο ο οποίος αντικατέστησε τον σύζυγό μου ως πρόεδρο να χρησιμοποιεί ανοιχτά και χωρίς συγγνώμη εθνοτικές συκοφαντίες, να κάνει τον εγωισμό και το μίσος κατά κάποιο τρόπο αποδεκτά, να αρνείται να καταδικάσει τους λευκούς ή να υποστηρίξει ανθρώπους που διαδηλώνουν για φυλετική δικαιοσύνη», προσθέτει.
Οσο για την επίθεση του 2021 στο Καπιτώλιο, για τη Μισέλ Ομπάμπα ήταν «ίσως το πιο τρομακτικό πράγμα [που είχε δει] ποτέ».
Οι New York Times
«Δεν είναι εύκολο να είσαι η Μισέλ Ομπάμα» γράφουν οι New York Times. Υπέροχο, ναι. Εύκολο, όχι.» Ισως, επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο οδικός χάρτης της Ομπάμα για αβέβαιες εποχές έχει απήχηση με τρόπους που δεν έχουν άλλα βιβλία αυτοβοήθειας. Αν πρόκειται να βάλω κάποιον να με καθοδηγήσει σε αυτό τον τομέα, δεν θέλω να ακούσω από τη Martha Stewart που έχει προετοιμαστεί πολύ καλά ή τον αδυσώπητο George Clooney ή, εν προκειμένω, αυτόν τον πύργο ψυχραιμίας και αυτοπεποίθησης Barack Obama. Για αυτούς όλους, η αυτοπεποίθηση φαίνεται σαν εκ γενετής δικαίωμα.
Θέλω να ακούσω τη Μισέλ Ομπάμα, η οποία δεν της αρέσει πάντα η εμφάνισή της, η οποία ένιωθε σαν ξένη. Αυτήν, που απομονωνόταν εύκολα. Που αγωνιζόταν. Που πέρασε μια ζωή με το ερώτημα: Είμαι αρκετά καλός;»
«Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ τη λέξη ‘συγγενής’, παραπλανώντας. Αλλά η γυναίκα είναι συγγενής. Δεν είναι θορυβώδης. Γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο προσεκτικά επιλέγει τα λόγια της και τις ιστορίες που λέει. Όμως αποκαλύπτεται, διακριτικά και αξιαγάπητα, με δώδεκα διαφορετικούς τρόπους.»
Υπάρχουν κεφάλαια για το να οδηγείς με ευγένεια, για τη συνεργασία (όπου λέει δάφορα για τον Μπάρακ ώστε να κάνει το κείμενο διασκεδαστικό) και για την αποκωδικοποίηση του φόβου. Όχι να τον αγνοούμε ή να τον αρνούμαστε, αλλά φροντίζοντας να μην χάσουμε μια ευκαιρία εξαιτίας του. Σε ένα κεφάλαιο για τη γονεϊκότητα παραθέτει συμβουλές από την συγγραφέα Toni Morrison: «Όταν ένα παιδί περπατά στο δωμάτιο, το παιδί σου ή οποιουδήποτε άλλου, το πρόσωπό σου φωτίζεται; Αυτό ψάχνουν».
«Στόχος μου ήταν πάντα να κάνω σοβαρή δουλειά με χαρούμενο τρόπο, να δείξω στους ανθρώπους τι είναι δυνατό αν συνεχίσουμε να επιλέγουμε να πάμε ψηλά», λέει η ίδια, σύμφωνα με την Τζούντιθ Νιούμαν που υπογράφει το άρθρο. «Είναι αρκετό αυτό;» Καταλήγει πως είναι, σύμφωνα με την κατάσταση που επικρατεί τώρα στη χώρα. «Ολοι μπορούμε να πάμε ψηλά. Αυτό είναι ένα φως που όλοι μπορούμε να κουβαλήσουμε».
H Washington Post
«Ο τίτλος αναφέρεται στη σημασία του να αναγνωρίζει κανείς το δικό του φως και να ενδυναμώνεται από αυτό» σημειώνει η Wahington Post. «Το βιβλίο προέκυψε, εν μέρει, από τις ερωτήσεις των θαυμαστών, και ενώ η Ομπάμα παραδέχεται πρόθυμα ότι δεν έχει όλες τις απαντήσεις, μπορεί να προσφέρει την ‘εργαλειοθήκη’ της, τις τεχνικές και τις στρατηγικές που χρησιμοποιεί για να διαχειριστεί την αμφιβολία και τις ανησυχίες της και για να καταπολεμήσει τον κυνισμό και την ήπια κατάθλιψη.»
Ο πατέρας της της έλεγε συχνά: «Κανείς δεν μπορεί να σε κάνει να νιώσεις άσχημα αν νιώθεις καλά με τον εαυτό σου». Σε αυτό, απαντά: «Μου πήρε χρόνια για να απορροφήσω το αξίωμα του μπαμπά μου πληρέστερα στη ζωή μου. Αύξησα στην αυτοπεποίθησή μου σιγά σιγά, σε αγώνες και αφετηρίες. Μόνο σταδιακά έμαθα να κουβαλάω τη διαφορετικότητά μου με περηφάνια».
«Τα πιο εκπληκτικά και δυναμικά αποσπάσματα του βιβλίου ξετυλίγονται στο πολιτικό μέτωπο» αναφέρει σε άλλο σημείο η κριτική της εφημερίδας.
«Σε όλο το βιβλίο, χρησιμοποιεί χρονογραφήματα για άλλες διασημότητες ώστε να χρησιμεύσουν ως διδακτικές στιγμές ή παραδείγματα ανθεκτικότητας και αποφασιστικότητας.»
Μπιγιονσέ στο Time
Για το τέλος αφήσαμε μια δήλωση της Μπιγιονσέ στο περιοδικό Time. Δεν είναι τωρινό, περιγράφει όμως μέσα από τα δικά της μάτια έξοχα τη Μισέλ Ομπάμα:
«Θα είχε επιρροή απλώς και μόνο αν ήταν στον Λευκό Οίκο, η πρώτη Αφροαμερικανή Πρώτη Κυρία. Αλλά χρησιμοποίησε επίσης τη θέση ισχύος της για να βελτιώσει τον κόσμο γύρω της. Η πρωτοβουλία της Reach Higher, για παράδειγμα, ενθαρρύνει τους νέους να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους μετά το γυμνάσιο. Μας δίνει τη δυνατότητα να ανακρίνουμε τους φόβους μας και να ξεπεράσουμε το μεγαλείο.
Είναι τιμή μου που γνωρίζω μια τόσο λαμπρή μαύρη γυναίκα που μίλησε για τη θυσία που χρειάζεται ώστε να ισορροπήσει τα πάθη της, παραμένοντας υποστηρικτική σύντροφος και μητέρα, και τώρα συγγραφέας . Συνέχισε να αποκαλύπτει τον εαυτό της, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι δέχεται κριτική. Συνέχισε να είναι ένα πορτρέτο χάρης.
Είμαι τόσο ευγνώμων που οι κόρες μου και ο γιος μου ζουν σε έναν κόσμο όπου η Μισέλ Ομπάμα λάμπει ως φάρος ελπίδας που εμπνέει όλους μας να κάνουμε καλύτερα και να είμαστε καλύτεροι.
