Κολυμβητικές δεξαμενές με ζεστό, ιαματικό νερό σε ένα μαγευτικό τοπίο, βεράντες με θέα στο πράσινο, σιντριβάνια, κιονοστοιχίες, παιχνίδια. Στο Σαν Κασιάνο ντέι Μπάνι, στην Τοσκάνη, ένα μικρό χωριό στην επαρχία της Σιένα που εξακολουθεί να υπολογίζει πολύ στον ιαματικό τουρισμό σήμερα, οι αρχαιολόγοι ασχολούνται εδώ και τρία χρόνια σε μια ανασκαφή ρωμαϊκού ιερού και βαλανείου (λουτρικού συγκροτήματος). Η ανασκαφή, που έχει δώσει πολλά και σημαντικά ευρήματα, έδωσε τώρα 24 χάλκινα αγάλματα από τα ωραιότερα της ρωμαϊκής περιόδου.
Όλα αυτά, όπως λέει ο αρχαιολόγος Jacopo Tabolli στο ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων (ANSA) φαίνεται να ανήκαν σε ιερό των Ετρούσκων, το οποίο οι Ρωμαίοι θέλησαν να αναβιώσουν κατά τους πρώτους αιώνες της αυτοκρατορίας τους. Σχετιζόταν με την υγεία και ενδεχομένως διέθετε ακόμη και Νομισματοκοπείο, όπου κόβονταν νομίσματα σε ασήμι, ορείχαλκο και χαλκό, τα οποία προσφέρονταν στον αυτοκράτορα ως τιμή στους θεούς.
«Δεν υπάρχει όμοιό του στην Ιταλία και στη Μεσόγειο κατά την αρχαιότητα» λέει ο αρχαιολόγος, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Σιένα. Ο τοπικός Δήμος χρηματοδοτεί την ανασκαφή, όπως και το υπουργείο Πολιτισμού και διάφορα Πανεπιστήμια.
Η εξαιρετική ανακάλυψη εξηγεί, «τις μεγάλες διαστάσεις του χώρου του ιερού, το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι θα μπορούσαμε να φανταστούμε, με αρκετά ιερά κτίρια, βωμούς, κολυμβητήρια» σύμφωνα με τον αρχαιολόγο. Τα πλάνα από ψηλά με τη διαδοχή μαρμάρων, κατασκευών και δεξαμενών όλων των σχημάτων και μεγεθών που αναδύονται από τη λάσπη, είναι συναρπαστικά.
Το πιο σημαντικό εύρημα, λέει ο Tabolli, είναι ίσως μια χάλκινη μήτρα, που χρονολογείται από τα χρόνια μεταξύ του τέλους της Δημοκρατίας και της αρχής της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: «Στα ετρουσκικά ιερά και στη συνέχεια στα ρωμαϊκά, που είναι αφιερωμένα στη γονιμότητα είναι συνηθισμένο να βρίσκουμε μήτρες σε τερακότα, αλλά σε μπρούτζο είναι πολύ σπάνιες», εξηγεί.
Ανάμεσα στα αφιερώματα ήταν ένα χάλκινο αυτό των πρώιμων χρόνων της αυτοκρατορίας, που είχε αφιερώσει κάποιος Aulus Nonnius. στους θεούς να τους ευχαριστήσει για τη θεραπεία, σε ένα πόδι και ακόμη και ένα πολύ σπάνιο πέος, πάντα σε χαλκό. Χωρίς να μετρήσω τα νομίσματα».
«Πάνω από τρεις χιλιάδες και όλα φρεσκοκομμένα (σ.σ. στο αρχαίο Νομισματοκοπείο)» όπως τεκμηριώνει ο Τζάκομο Παρντίνι, ειδικός από το Πανεπιστήμιο του Σαλέρνο.
Θαύματα στα οποία προστίθενται υπέροχοι βωμοί λαξευμένοι σε τοπική τραβερτίνη.
Ο Υπουργός Πολιτισμού Franceschini εκφράζει τη χαρά του : «Μια πραγματικά εξαιρετική ανακάλυψη που επιβεβαιώνει τη σημασία αυτής της ανασκαφής και της εξαιρετικής δουλειάς που έγινε τα τελευταία χρόνια», σχολιάζει στο πρακτορείο ANSA ενώ ο διευθυντής μουσείων Massimo Osanna ανακοινώνει ότι έχουν ήδη εξασφαλιστεί κονδύλια για να δοθεί ζωή στο San Casciano με ένα μουσείο εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στις ανακαλύψεις, «Θα το ανοίξουμε σε ένα κτίριο του δέκατου έκτου αιώνα στο ιστορικό κέντρο – αναφέρει ο Osanna – και θα το στήσουμε με τα ευρήματα που έχουν ήδη ανασκαφεί και αυτά που θα αποκαλυφθούν στο μέλλον “.
Η τελευταία ανασκαφική περίοδος έχει ρίξει νέο φως σε ορισμένες φάσεις της ιστορίας αυτού του απίστευτου ιερού, που επίσης λειτουργούσε- αλλά μόνο ως προς τις εγκαταστάσεις ιαματικών λουτρών- κατά την εποχή των Μεδίκων. Ο καρδινάλιος Federico Borromeo το επισκέφθηκε δύο φορές το 1600 και το 1601 για να θεραπεύσει έναν πολύ οδυνηρό και μυστηριώδη «πόνο στο μάγουλο».
«Ανακτούμε ό,τι έχει απομείνει από τη στοά που χτίστηκε τον 16ο αιώνα από τους Μέδικους», οι οποίοι στη συνέχεια μετέφεραν τα λουτρά στην περιοχή Fonteverde, δύο χιλιόμετρα από το αρχαίο ιερό, εξηγεί ο αρχαιολόγος. Εν τω μεταξύ, έχουν βρεθεί στοιχεία για μια δραματική κατάρρευση που αφορούσε την περιοχή του Bagno Grande τα τελευταία χρόνια του τρίτου αιώνα μ.Χ., όταν ένα χάσμα βάθους άνω των δύο μέτρων άνοιξε στο έδαφος. Αποτέλεσμα, σχεδόν τα πάντα να βυθιστούν, λεκάνες, κτίρια, κιονοστοιχίες. Οι Ρωμαίοι προσπάθησαν να διορθώσουν την καταστροφή ξεκινώντας μια ισχυρή επιχείρηση αποκατάστασης και ερμήνευσαν αυτή την καταστροφή ως σήμα που έστειλαν οι θεοί. «Ακριβώς εδώ, στην καρδιά του χάσματος – τονίζει ο Tabolli – ύψωσαν έναν νέο βωμό και πάνω στα ερείπια έχτισαν μια νέα μικρή δεξαμενή πλήρη για να διευκολύνουν τις καταδύσεις». Μια αποφασιστικότητα που λέει πολλά για τη γοητεία ενός τόπου που αγαπήθηκε και χρησιμοποιούνταν για περισσότερα από δύο χιλιάδες χρόνια.
Ανάμεσα στα ευρήματα είναι άγαλμα έφηβης Κόρης, άγαλμα Υγείας με φίδι κουλουριασμένο στο μπράτσο, άγαλμα του Απόλλωνα και άλλων θεών, αυτοκρατόρων και θνητών.
Πιθανώς δημιουργημένα από ντόπιους καλλιτέχνες, τα 24 αγάλματα μπορούν να χρονολογηθούν μεταξύ του 2ου αιώνα π.Χ. και του 1ου μετά. Το ιερό, με τις πισίνες, τις επικλινείς αναβαθμίδες, τις βρύσες, τους βωμούς, υπήρχε τουλάχιστον από τον τρίτο αιώνα π.Χ. και παρέμεινε ενεργό μέχρι τον πέμπτο αιώνα μ.Χ.. Οταν στους χριστιανικούς χρόνους έκλεισε δεν καταστράφηκε. Οι δεξαμενές, σφραγίστηκαν με βαριές πέτρινες στήλες, και τα αγάλματα τοποθετήθηκαν μέσα στο νερό, κάτω από τις καλυπτήριες πλάκες. Ηρθαν ξανά στο φως, έχοντας διατηρήσει τις επιγραφές και τις χαράξεις τους. Οι τελευταίες δείχνουν πως η γλώσσα των Ετρούσκων φαίνεται να επιβιώνει και αρκετά χρόνια κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, όπως και η ετρουσκική ιατρική.
«Εδώ περνάει ο καιρός, η γλώσσα αλλάζει, ακόμη και τα ονόματα των θεοτήτων αλλάζουν, αλλά το είδος της λατρείας. και η θεραπευτική παρέμβαση παραμένει η ίδια» λένε οι ανασκαφείς. Κατά τη διάρκεια της περιόδου των φετινών ανακαλύψεων, ο αρχαίος πολιτισμός των Ετρούσκων, απορροφήθηκε σταδιακά στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
«Είναι απαράμιλλο, ειδικά γιατί μέχρι τώρα τα αγάλματα εκείνης της περιόδου ήταν κυρίως τερακότα» τονίζουν.
Το 1972, δύο αρχαία ελληνικά χάλκινα αγάλματα πολεμιστών που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. ανακτήθηκαν σε σχεδόν τέλεια κατάσταση κοντά στο Riace στη νότια Ιταλία. Οι Ιταλοί θεωρούν πως πρόκειται για την επόμενη σημαντική ανακάλυψη ύστερα από την εύρευση των πολεμιστών.
