Η γλωσσική ακηδία την οποία δείχνουμε ως κοινωνία και ως διδάσκοντες, συντελεί στο να κηδεύουμε συχνά – πυκνά το γλωσσικό μας αισθητήριο. Παλαιότερα, διδασκόμασταν στο σχολείο τη σημασία της πλούσιας, αληθινής, ρέουσας γλώσσας, και μιλούσαμε κάπως καλύτερα. Τέλος πάντων, αν σου επεσήμαναν κάποιο λάθος, ήθελες να ανοίξει η γη να σε καταπιεί.
Πλέον αν διορθώσεις κάποιον το πολύ να σε κοιτάξει επιτιμητικά, και θα είσαι τυχερός αν δεν σε βρίσει. Διότι, κατά κανόνα, ανοίγουν όλοι το στόμα τους και δεν ξέρουν τι λένε. Ο,τι ισχύει και στην κανονικότητά τους, δηλαδή. Από το «ε, καλά, σιγά» μέχρι πήγαινε κάνε καμιά άλλη δουλειά (κομψά το λέω).
Αφού λοιπόν δεν στερεύει η πηγή, πώς να στερέψουν τα μαργαριτάρια; Αγόμενα και φερόμενα από την «ήσσονα προσπάθεια» στα θρανία, τα παιδιά μαθαίνουν να παπαγαλίζουν, να… αγγλίζουν (άλλη φορά θα ασχοληθούμε με αυτό) ή να εμφανίζουν χαρακτηριστική λεξιπενία. Μακάριοι όσοι έχουν δασκάλους και καθηγητές με μεράκι και αγάπη. Αν κρίνουμε πάντως από το αποτέλεσμα, δεν είναι πολλοί.
Αγομενοι και φερόμενοι από έπαρση και κάποιοι δημοσιογράφοι, διαπράττουν τα ίδια λάθη μονίμως. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει κάποιος ανώτερος να τα διορθώσει: ένας αρχισυντάκτης, ένας διευθυντής. Εχει μείνει ιστορικός ο Λέων Καραπαναγιώτης που έστελνε σημειωματάκια με γλωσσικές (και όχι μόνο) παρατηρήσεις στους συντάκτες. Αλλά ο αείμνηστος, γνώριζε εξαιρετικά – και – την ελληνική.
Αφού λοιπόν άγονται και φέρονται από ξερολίαση, πώς να συνειδητοποιήσουν, τόσα χρόνια ύστερα από την καθιέρωση της έκφρασης πως το σωστό είναι φερόμενος ως, και όχι φερόμενος σκέτο. Φερόμενος ως ύποπτος, ως δολοφόνος, ως βιαστής, ως… ως… σημαίνει αυτός για τον οποίον υπάρχουν φήμες ή/και πληροφορίες πως είναι ύποπτος, δολοφόνος, βιαστής, οτιδήποτε. Θα απαλειφθεί το φερόμενος ως, εάν και εφόσον καταδικαστεί ή αθωωθεί. Δικαστεί τέλος πάντων.
Φερόμενος χωρίς το ως σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται, είναι λάθος. Ο όρος έχει μπει στη ζωή μας εδώ και πολλά χρόνια και κάποτε πρέπει να διορθώνονται συλλήβδην όσοι δεν γνωρίζουν να τον χρησιμοποιούν. Εστω και στον «αέρα» των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών εκπομπών.
Αμα είναι στον αέρα, κάτι μπορεί να γίνει. Αλλά αν είναι στο πρωτοσέλιδο εφημερίδας; «Η φερόμενη εμπλοκή» έγραψε στο κεντρικό της – καταγγελτικό – θέμα εφημερίδα μικρή, πλην ιστορική. Ας καταγγείλουν πρώτα τον διορθωτή τους και βλέπουμε. (Ναι, φημολογούμενη εμπλοκή είναι η σωστή έκφραση, στοιχειώδες).
Δεν έχουμε λύσει το αφορώ την ή στην, αλλά πού θα πάει, θα το λύσουμε και αυτό. Δεν πρόκειται ποτέ όμως να λύσουμε το θέμα «γραμματική» – όπως και το θέμα «συντακτικό» άλλωστε. «Δύο υποθέσεις όσον αφορούν τη συγκεκριμένη» ελέχθη. Μεγάλο μπέρδεμα. Δύο υποθέσεις όσον αφορά τη (στη) συγκεκριμένη; Δύο υποθέσεις επί όσων αφορούν τη (στη) κλπ; Θα σας γελάσω και δεν το θέλω με τίποτα.
Επί της ευκαιρίας, είναι το επόμενο που αλιεύθηκε. Μην πείτε πως δεν το έχετε ακούσει. Επί τη ευκαιρία, με δοτική, αυτή την πτώση που σπάνια χρησιμοποιούμε σήμερα, είναι το σωστό. Επ’ ευκαιρία για πιο εύκολο. Με την ευκαιρία τέλος πάντων, που το ξέρουμε όλοι σωστά (ελπίζω).
Και άντε πάλι στα γένη. «Ανάμεσα στον πολυπληθές θίασο». Μαντάρα. Ανάμεσα στον πολυπληθή θίασο είναι. Διότι ο θίασος είναι πολυπληθής, αρσενικό, και όχι πολυπληθές, ουδέτερο.
Το καλύτερο όλων είναι οι εκφράσεις που νομίζεις ότι ξέρεις, αλλά δεν τις ξέρεις. «Στη φυλακή, οι ποινικοί θα του έκαναν τη μούρη κρέας» είπε συνδικαλιστής σε εκπομπή. Η έκφραση είναι απαξιωτική για κάποιον που κοκορεύεται ότι έκανε σε κάποιον κάτι κακό, αλλά στην ουσία δεν του έκανε τίποτα.
Προφανώς άλλο ήθελε να πει: θα τον χτυπούσαν, θα τον τιμωρούσαν και τέτοια (απαράδεκτα, είναι δυνατόν συνδικαλιστές να ξέρουν τι γίνεται στις φυλακές και να μην τρέχει τίποτα; Τέλος πάντων, δεν είναι της παρούσης. Αλλά να ξέρουμε και τι λέμε, εντάξει;)
Από το… εγκληματικό ρεπορτάζ και το επόμενο. «Οποιασδήποτε μορφής τετ α τετ» σου λέει ο άλλος. Όλα τα ξέρει, το γαλλικό τον μάρανε. Τετ α τετ σημαίνει συνάντηση, επαφή εκ του σύνεγγυς. Πόσες μορφές μπορεί να έχει αυτό; Αν εννοούσε τον βιασμό, δεν είναι τετ α τετ και να προσέχουμε πώς και τι λέμε (και ούτε «συνεύρεση» βεβαίως! Γιατί και αυτό έχει ακουστεί).
Εδώ και πολλά χρόνια, πρωινή τηλεοπτική εκπομπή χρησιμοποιούσε τη λέξη «κόλαφος» ανοήτως, για πράγματα άσχετα, κυρίως θετικά. Ηρθε ένας που προφανώς γαλουχήθηκε με εκείνα τα αστέρια και είπε: «για να μη γίνετε ένας κόλαφος, ένα ρεντίκολο στην κοινωνία». Κόλαφος στο γλωσσικό του αισθητήριο, κόλαφος σας λέω.
Οι επόμενες δύο εκφράσεις είναι απείρου κάλλους: «Ασυναίσθητη υπολογίστρια» λέει μία, «Ως αντιπερισπασμό» πλειοδοτεί η δεύτερη. Δεν σχολιάζω άλλο!
Θα σχολιάσω όμως, μόνο και μόνο επειδή είναι κατάφρεσκο: Η Καρυοφιλιά Καραμπέτη θα παίξει τη «Φραγκοσυριανού» γράφει ιστοσελίδα. Στη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη, στην οποία όντως θα παίξει η δημοφιλής ηθοποιός, η πρωταγωνίστρια είναι η Φραγκογιαννού (η γραία Χαδούλα όπως την ονοματίζει επίσης ο μέγας συγγραφέας). Η Φραγκοσυριανού, δεν ξέρουμε. Η Φραγκοσυριανή, ήταν του μέγα επίσης Βαμβακάρη. Μην μπλέκετε τις νουβέλες με τα ρεμπέτικα, διότι δεν θέλουμε και πολύ για να πάθουμε «μια φούντωση μια φλόγα».
