Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε σε απόσταση περίπου 1.560 ετών φωτός την κοντινότερη στη Γη μαύρη τρύπα, η οποία είναι πολύ πιο κοντά από την έως τώρα πλησιέστερη γνωστή μαύρη τρύπα. Πρόκειται για την πρώτη σχεδόν βέβαιη ανίχνευση μιας “κοιμισμένης” μαύρης τρύπας στον γαλαξία μας. Η μαύρη τρύπα με την ονομασία Gaia BH1 βρίσκεται στον αστερισμό του Οφιούχου, σε τροχιά γύρω από ένα άστρο σαν τον Ήλιο μας και ο εντοπισμός της επιτεύχθηκε έμμεσα μέσω παρακολούθησης αυτού του άστρου.
Η ανακάλυψη έγινε με το διεθνές τηλεσκόπιο Gemini North στη Χαβάη, μετά από την αξιοποίηση στοιχείων από το διαστημικό παρατηρητήριο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Οι ερευνητές του αμερικανικού Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν και του γερμανικού Ινστιτούτου Αστρονομίας Μαξ Πλανκ, με επικεφαλής τον αστροφυσικό Καρίμ Ελ-Μπάντρι, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Monthly Notices” της βρετανικής Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας.
Οι μαύρες τρύπες εξ ορισμού είναι αόρατες και ως εκ τούτου πολύ δύσκολο να παρατηρηθούν. Διαθέτουν τεράστια μάζα συγκεντρωμένη σε μια περιοχή με διάμετρο πολύ μικρή και με ακραία ισχυρή βαρύτητα που δεν αφήνει τίποτε να δραπετεύσει από αυτήν, ούτε καν το φως. Τεράστιες μαύρες τρύπες πιθανώς υπάρχουν στα κέντρα όλων των μεγάλων γαλαξιών, αλλά πολύ συχνότερες είναι οι μικρότερες μαύρες τρύπες με μάζες πέντε έως 100 φορές μεγαλύτερες του Ήλιου μας. Ορισμένες φορές αυτές οι μαύρες τρύπες, που οι ίδιες ήσαν κάποτε γιγάντια άστρα, βρίσκονται σε συνδυασμό με κάποιο άλλο άστρο, αποτελώντας ιδιόμορφα διπλά συστήματα.
Εκτιμάται ότι υπάρχουν τουλάχιστον εκατό εκατομμύρια σχετικά μικρές μαύρες τρύπες στον γαλαξία μας, αλλά ελάχιστες έχουν ανακαλυφθεί έως τώρα. Μερικές εντοπίστηκαν από τους επίγειους ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων, ενώ άλλες από τηλεσκόπια, καθώς “προδόθηκαν” από την κίνηση του άστρου-συνοδού τους, το οποίο χάνει συνεχώς αέρια υπό την βαρυτική έλξη της γειτονικής μαύρης τρύπας. Αυτά τα αέρια σταδιακά απορροφώνται από τη μαύρη τρύπα, με αποτέλεσμα να υπερθερμαίνονται και να εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες ακτίνων-Χ. Γίνεται έτσι αντιληπτή έμμεσα η παρουσία της μαύρης τρύπας, η οποία χαρακτηρίζεται “ενεργή”.
Υπάρχουν όμως πολλές άλλες “ήσυχες” μαύρες τρύπες σε διπλά συστήματα, οι οποίες δεν περιβάλλονται από κάποιον δίσκο αερίων που εκπέμπει ακτίνες-Χ για να τις “μαρτυρήσει”. Η ευρωπαϊκή αποστολή αστρομετρίας Gaia έχει ανοίξει νέες δυνατότητες εντοπισμού τέτοιων αφανών μαύρων τρυπών, καθώς χάρη στις υψηλής ακριβείας μετρήσεις των αστρικών θέσεων είναι δυνατό να εκμαιευθεί η παρουσία μιας μαύρης τρύπας γύρω από ένα άστρο, καθώς αυτή διαταράσσει την κίνηση του.
Με τον τρόπο αυτό, βρέθηκε ένα διπλό σύστημα (Gaia BΗ1) που περιλαμβάνει ένα αόρατο αντικείμενο με μάζα περίπου δεκαπλάσια του Ήλιου, το οποίο κινείται πέριξ ενός άστρου παρόμοιου με τον Ήλιο, ολοκληρώνοντας μια περιφορά κάθε σχεδόν 186 μέρες. Η απόσταση του αντικειμένου (σχεδόν σίγουρα μιας μαύρης τρύπας) και του συνοδού άστρου είναι περίπου ίδια εκείνη μεταξύ Γης και Ήλιου.
“Πάρτε το ηλιακό μας σύστημα, βάλτε μια μαύρη τρύπα στη θέση του Ήλιου και τον Ήλιο στη θέση της Γης και έχετε το εν λόγω σύστημα”, δήλωσε ο Ελ-Μπάντρι.
Αν το μεγαλύτερο αόρατο αντικείμενο ήταν και αυτό άστρο, τότε θα ήταν πολύ φωτεινότερο από το κοντινό ορατό άστρο του διπλού συστήματος. Εφόσον αυτό δεν συμβαίνει, τότε η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι πρόκειται για μια “ήσυχη” μαύρη τρύπα. Από την άλλη, οι επιστήμονες παραδέχτηκαν ότι είναι δύσκολο να εξηγήσουν πώς ένα τέτοιο σύστημα σχηματίστηκε.
