Στα περισσότερα άρθρα μου δεν κρύβω ότι είμαι λάτρης της ιστορίας και φανατικός υποστηρικτής της άποψης ότι η ιστορία αποτελεί ένα από τα καλύτερα εργαλεία ανάλυσης κρίσεων στη διεθνή σκακιέρα. Μέσα στην εβδομάδα που πέρασε, ο Αμερικανός Πρόεδρος, Τζo Μπάιντεν, μετά από τις αλλεπάλληλες έμμεσες απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν, για πιθανή χρήση πυρηνικών όπλων στην σύγκρουση στην Ουκρανία, αποφάσισε να πει δημόσια ότι πρέπει τα λεγόμενα του αυταρχικού ηγέτη της Ρωσίας, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη και η κατάσταση είναι επικίνδυνη. Δυστυχώς, παρά το γεγονός, ότι η διαπίστωσή του, αν και αργοπορημένη είναι σωστή, ο τόπος και ο τρόπος με τον οποίο τη διατύπωσε, αποδεικνύει για μια ακόμη φορά, το γεγονός ότι στην Ουάσιγκτον και σαν αποτέλεσμα στο Δύση, υπάρχει σοβαρό έλλειμα ηγεσίας.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Και για να επανέλθω στην ανεκτίμητη χρησιμότητα της ιστορίας, καλό θα ήταν για τον Αμερικανό Πρόεδρο, να ανατρέξει στα αρχεία και να μελετήσει με προσοχή την κρίση των Πυραύλων στη Κούβα, όταν στο Οβάλ Γραφείο, κάθονταν ο Τζον Κένεντι. Όλοι γνωρίζουμε το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης κρίσης και ευτυχώς ήταν η αποφυγή του πυρηνικού Αρμαγεδώνα.
Εκείνο όμως που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην σημερινή ηγεσία στην Ουάσιγκτον, είναι μια ομιλία που ο Πρόεδρος Κένεντι, έκανε οκτώ μήνες μετά την κρίση, τον Ιούνιο του 1963, και αποκάλυψε ότι η κρίση τον είχε πείσει ότι ολόκληρος ο Ψυχρός Πόλεμος πρέπει να επανεξεταστεί. Ίσως να είναι η σημαντικότερη ομιλία του Κένεντι, για την εξωτερική πολιτική.
Αν και είναι λίγο μεγάλο το παρακάτω μέρος της ομιλίας του Κένεντι, αξίζει να διαβαστεί.
Είπε σε εκείνη τη διαχρονικά χρήσιμη ομιλία του ο αείμνηστος, Τζόν Κένεντι.
“Η φύση του πολέμου έχει αλλάξει. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε με τις μεγάλες δυνάμεις να έχουν τεράστια πυρηνικά οπλοστάσια και ενδεχομένως να καταφεύγουν στη χρήση τους: Ένα μόνο πυρηνικό όπλο περιέχει σχεδόν 10 φορές την εκρηκτική δύναμη που παραδόθηκε από όλες τις συμμαχικές αεροπορικές δυνάμεις στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια μεγάλη πυρηνική ανταλλαγή θα μπορούσε να σβήσει τον κόσμο.
Το να πιστεύουμε ότι η ειρήνη είναι αδύνατη είναι σαν να πιστεύουμε ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος, και αν είναι έτσι τότε η ανθρωπότητα είναι καταδικασμένη. Δεν χρειάζεται να αποδεχτούμε αυτή την άποψη. Καμία κυβέρνηση δεν είναι τόσο κακή ώστε ο λαός της να θεωρείται ότι στερείται κάθε αρετής. Η Αμερική και η Σοβιετική Ένωση είναι σχεδόν μοναδικές μεταξύ των μεγάλων παγκόσμιων δυνάμεων στο ότι δεν ήμασταν ποτέ σε πόλεμο μεταξύ μας.
Εάν δεν μπορούμε να επιλύσουμε όλες τις διαφορές μας, μπορούμε τουλάχιστον να στραφούμε σε κοινά συμφέροντα. Γιατί, σε τελική ανάλυση, ο πιο βασικός κοινός μας κρίκος είναι ότι όλοι κατοικούμε σε αυτόν τον μικρό πλανήτη. Όλοι αναπνέουμε τον ίδιο αέρα. Όλοι αγαπάμε το μέλλον των παιδιών μας. Και είμαστε όλοι θνητοί.
Πάνω απ’ όλα, ενώ υπερασπιζόμαστε τα δικά μας ζωτικά συμφέροντα, οι πυρηνικές δυνάμεις πρέπει να αποτρέψουν εκείνες τις αντιπαραθέσεις που φέρνουν έναν αντίπαλο σε μια επιλογή είτε μιας ταπεινωτικής υποχώρησης είτε ενός πυρηνικού πολέμου. Η επιλογή αυτού του δρόμου θα ήταν απόδειξη μιας συλλογικής επιθυμίας θανάτου για τον κόσμο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις πειθαρχούν στην αυτοσυγκράτηση και οι διπλωμάτες μας έχουν εντολή να αποφεύγουν περιττούς ερεθισμούς και καθαρά ρητορική εχθρότητα.”
Τι διδάγματα μπορεί να αντλήσει ο κ. Μπάιντεν, η αμερικανική διπλωματία και η Δύση ευρύτερα, από αυτή την προφητική διαχρονικά ομιλία του Κένεντι;
Πολύ απλά ότι από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να επέλθει η απόλυτη καταστροφή και ότι αποτελεί έλλειψη σοβαρότητας η επίκληση του κινδύνου ενός πυρηνικού ολέθρου, για προεκλογική κατανάλωση.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος, δυστυχώς, επέλεξε να προχωρήσει στη σωστή διαπίστωση του πυρηνικού κινδύνου, σε μια προεκλογική εκδήλωση ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου για το Κογκρέσο, όπου συγκέντρωσε χρήματα για τους Δημοκρατικούς.
Τι κατάφερε ο κ. Μπάιντεν με την κίνηση αυτή. Μα τίποτα άλλο από το να επιδείξει δημόσια το άγχος που τον διακρίνει και το όλο και πιο πολύ αυξανόμενο αδιέξοδο της στρατηγικής τους όσο αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αντιμετώπιση του βαριά πληγωμένου Πούτιν. Ακόμα χειρότερα, έστειλε και λάθος μήνυμα στον Πούτιν, στον αμερικανικό λαό και τη Δύση ευρύτερα.
Δεν είναι δυνατόν ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, σε μια εκδήλωση όπου προσπαθεί να πείσει δωρητές να στηρίξουν οικονομικά και πολιτικά του Δημοκρατικούς, μιλώντας για τις αμβλώσεις, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ και άλλα εσωτερικά θέματα πολιτικής αντιπαράθεσης, να ρίχνει και μια τουφεκιά για την πιθανότητα πυρηνικού ολέθρου.
Έχει γίνει κουραστικό, ντροπιαστικό και πλέον επικίνδυνο, κάθε τρεις και λίγο ο Λευκός Οίκος, να τρέχει να μαζέψει τα ατυχή δημόσια σχόλια του Αμερικανού Προέδρου. Όταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών μιλάει για χρήση πυρηνικών από τη Ρωσία, δεν είναι κάτι απλό που μπορεί να ενταχθεί σε μια ακόμη από τις συνηθισμένες πλέον γκάφες.
Δεν είναι καθόλου καθησυχαστικό, καθώς ο κ. Πούτιν έχει απειλήσει να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά και δεν είναι σαφές ότι ο απολυταρχικός και σοβαρά τσαλακωμένος ηγέτης της Ρωσίας, πιστεύει στην αξιοπιστία της πυρηνικής αποτροπής των ΗΠΑ. Ας μην ξεχνάμε ότι οι απειλές της Ουάσιγκτον για βαρύτατες συνέπειες δεν τον εμπόδισαν να κάνει το καταστροφικό λάθος να εισβάλει στην Ουκρανία.
Ο κ. Μπάιντεν το έκανε ακόμα χειρότερο όταν στην προεκλογική εκδήλωση, δήλωσε ότι ο ίδιος και η Ουάσιγκτον προσπαθούν να καταλάβουν τι σκέφτεται ο Πούτιν, τι θα τον κάνει να αναζητήσει μια διέξοδο, τι θα θεωρήσει ότι πλήττει την εικόνα του και θα τον κάνει να χάσει δύναμη στο εσωτερικό της Ρωσίας;
Όλη αυτή η δημόσια περιήγηση στην ανυπαρξία στρατηγικής, σοβαρότητας και ρεαλισμού, είναι πολύ επικίνδυνη, διότι θα μπορούσε να ερμηνευτεί από τον Πούτιν, σαν ένδειξη ότι μια κλιμάκωση με χρήση πυρηνικών θα οδηγούσε τις ΗΠΑ και τη Δύση (Ευρώπη), να αποδεχθούν την απώλεια υπέρ της Ρωσίας ενός σημαντικού μέρους της Ουκρανίας.
Δυστυχώς, η κατάσταση που έχει περιέλθει ο Πούτιν στην Ουκρανία, αλλά και στο εσωτερικό της Ρωσίας, καθιστά την κατάσταση πολύ επικίνδυνη και αυξάνει την πιθανότητα μιας εγκληματικής πράξης από την πλευρά του.
Βέβαια, το κόστος μια πυρηνικής επίθεσης δεν ήταν μικρό και για τον ίδιο τον Πούτιν. Η αποτελεσματικότητα των τακτικών πυρηνικών στο πεδίο της μάχης περιορίζεται ενάντια στις διασκορπισμένες δυνάμεις και θα πληγούν και τα ρωσικά στρατεύματα. Επίσης, θα δηλητηρίαζε με ραδιενέργεια εδάφη τα οποία επικαλείται ότι θέλησε και θέλει να προστατεύσει με την παράνομη εισβολή. Είναι βέβαιο, επίσης, ότι θα αντιμετωπίσει πρόβλημα με σοβαρές δυνάμεις που μέχρι στιγμής τον στηρίζουν, βλέπε Κίνα και Ινδία. Και σίγουρα θα ρισκάρει μια απευθείας σύγκρουση με το ΝΑΤΟ.
Όλα αυτά όμως δεν δικαιολογούν την ελαφρότητα της αντιμετώπισης ενός σεναρίου ολοκληρωτικής καταστροφής από τον Αμερικανό Πρόεδρο. Δεν είναι δυνατόν ο ηγέτης του ελεύθερου κόσμου να φλυαρεί σε ένα προεκλογικό πάρτι για κάτι τόσο σοβαρό και επικίνδυνο. Είναι υποχρέωση του να διαμορφώσει μια σοβαρή και πάνω από όλα ρεαλιστική στρατηγική αποτροπής του ολέθρου. Για να το κάνει αυτό πρέπει να μιλήσει με σοβαρότητα και ρεαλισμό στον αμερικανικό λαό, να πετύχει τη συνολική στήριξη του Κογκρέσου, να συγκεντρώσει την υποστήριξη του δυτικού κόσμου.
Και τι έχει πετύχει μέχρι στιγμής; Να τρομάξει την αμερικανική κοινή γνώμη, τη Δύση ευρύτερα, και το χειρότερο όλων να υπονομεύσει την αποτροπή του ολέθρου.
Ας διαβάσει λοιπόν Κένεντι και ας αντιληφθεί ότι απαιτεί κότσια, σοβαρότητα και πάνω από όλα ρεαλισμό το Οβάλ Γραφείο.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο
