Ακούγοντας τις ομιλίες του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών, και παρακολουθώντας το διπλωματικό και επικοινωνιακό παιχνίδι που έλαβε χώρα στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού, στη Νέα Υόρκη, μπορεί να εξαγάγει κανείς αρκετά ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Το κυριότερο εξ’ αυτών είναι ότι η λογική του καλού παιδιού και της επίκλησης του διεθνούς δικαίου, όχι μόνο έχει τα όρια της, αλλά από ένα σημείο και μετά καταντάει επικίνδυνη.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Αναμφίβολα ο Πρωθυπουργός, πραγματοποίησε μια πολύ καλή ομιλία η οποία περιλάμβανε όλα τα απαραίτητα συστατικά για να αποσπάσει εγκωμιαστικά σχόλια και το χειροκρότημα στην αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ειδικά σε μια περίοδο κατά την οποία η παράνομη εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία και ο υπερβολικός σε κόστος πόλεμος που έχει προκαλέσει στην καρδιά της Ευρώπης, ευνοεί επιχειρήματα επίκλησης του διεθνούς δικαίου, ειρήνης, φιλίας και όλα αυτά που για δεκαετίες μονοπωλούν, διεθνώς, τη γλώσσα μιας γραφειοκρατίας η οποία εθελοτυφλεί και αδυνατεί να δει κατάματα τα σημάδια εκκολαπτόμενων κρίσεων, των οποίων το κόστος είναι δυσβάστακτο.
Είναι θεμιτό και ευχάριστο στα αυτιά των διεθνών ελίτ να επικαλείσαι το διεθνές δίκαιο και να τείνεις χείρα φιλίας σε λαούς επικαλούμενος την καλή γειτονίας, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν έχεις κακές προθέσεις. Την ίδια στιγμή όμως, είναι αφελές, να παίζεις το ρόλο του καλού παιδιού, όταν στην πραγματική ζωή αυτό εκλαμβάνεται ως αδυναμία και παγιώνει σε γραφειοκρατίες που το μόνο το οποίο της απασχολεί είναι το δικό τους συμφέρον.
Όταν επί μήνες ο Σουλτάνος της Τουρκίας, σφυροκοπά ανελέητα ένα μήνυμα διεκδικήσεων και αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας μιας χώρας με την οποία υποτίθεται ότι είναι σύμμαχος στο ΝΑΤΟ, όταν από το βήμα των Ηνωμένων Εθνών, σε διασύρει αναρτώντας στην κάμερα φωτογραφίες με μικρά παιδιά τα οποία υποτίθεται ότι οδήγησες στο θάνατο δια πνιγμού στο Αιγαίο, δεν του απαντάς με επιχειρήματα του τύπου, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, εργαλειοποιεί ανθρώπινες ζωές, και φέρεται ανάρμοστα. Και σίγουρα δεν του απαντάς λέγοντας ότι είσαι έτοιμος για διάλογο, στέλνοντας μήνυμα φιλίας στον τουρκικό λαό. Αυτά είναι τα αυτονόητα.
Εκείνο που κάνεις είναι βγάζεις τη γραβάτα και τα γάντια της ευγένειας και του απαντάς στο ίδιο ύφος και με τα ίδια και σκληρότερα επιχειρήματα. Αναδεικνύεις με οπτικά και άλλα στοιχεία το απάνθρωπο και αντιδημοκρατικό καθεστώς που επικρατεί στην Τουρκία και αν και σωστά μιλάς για «κόκκινες γραμμές», ξεκαθαρίζεις με σαφήνεια ότι το καλό παιδί της διεθνούς νομιμότητας και του διαλόγου έχει όρια, τα οποία έχουν εξαντληθεί. Και δεν το ξεκαθαρίζεις μόνο σε αυτόν για να το χωνέψει, το ξεκαθαρίζεις δημόσια προς φίλους και συμμάχους, τονίζοντας ότι εάν δεν αποφασίζουν πραγματικά να ασχοληθούν σοβαρά με τον ανεύθυνο και εξαιρετικά επικίνδυνο πειρατή της Ανατολικής Μεσογείου και την «πέμπτη φάλαγγα» στην καρδιά της Δύσης, τότε η σύγκρουση στην Ουκρανία θα μοιάζει με παιδικό πάρτι, και αυτοί θα έχουν την αποκλειστική ευθύνη για την ανεπανόρθωτη τραγωδία.
Καλά είναι τα φιλικά κτυπήματα στην πλάτη, οι αναμνηστικές φωτογραφίες με χαμόγελα, και η στήριξη η οποία, να μην ξεχνιόμαστε, πληρώνεται εξαιρετικά ακριβά. Εκείνο που δεν είναι καλό και καταντάει να είναι αστείο είναι η Τουρκία που το μόνο που υφίσταται είναι κυρώσεις για μη αγορά αεροσκαφών, βαρύγδουπες δηλώσεις και ψηφίσματα στο Κογκρέσο, ενώ την ίδια στιγμή ο Αμερικανός Υπουργός των Εξωτερικών και ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Αμερικανού Προέδρου, την επαινούν και τις απευθύνουν ευχαριστίες για τη συνεισφορά της στην κρίση της Ουκρανίας, παρακαλώντας την ταυτόχρονα να γίνει πιο κόσμια και να επιλύσει τις οποιεσδήποτε διαφορές με τη σύμμαχο χώρα, ειρηνικά και μέσω διαλόγου.
Μπορεί να είναι δυσάρεστο σε κάποιους να το ακούνε, αλλά ο Ερντογάν, έχει καταφέρει κάτι πολύ σημαντικό στις διεθνείς σχέσεις με τον πρόστυχο και θρασύδειλο τρόπο που λειτουργεί. Έχει καταφέρει να παγιώσει την άποψη ότι υπάρχουν όντως λογικές διαφορές με την Ελλάδα και ταυτόχρονα έχει καταφέρει να περάσει την άποψη, η οποία επαναλαμβάνεται από συμμάχους και φίλους σαν καραμέλα, για ειρηνική και μέσω διαλόγου επίλυσή τους.
Δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλα διεθνή μέσα ενημέρωσης στην κάλυψή τους για την πραγματικά πολύ καλή ομιλία του Έλληνα Πρωθυπουργού, όπως π.χ. το Blοomberg, δεν παραλείπουν να αναφερθούν στην ύπαρξη διεκδικήσεων. Και μάλιστα αποκαλούν διεκδικήσεις αυτά που με βάση το διεθνές δίκαιο μας ανήκουν.
«Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι επίσης τεταμένες λόγω της εξερεύνησης φυσικού αερίου της Τουρκίας στη Μεσόγειο σε ύδατα που διεκδικούν επίσης η Κύπρος και η Ελλάδα.» Bloomberg 23/9/2022
Εθελοτυφλούν, όσοι δεν κατανοούν ότι στην εποχή που διανύουμε πλέον στο διεθνές σύστημα και αυτό το αποδεικνύει περίτρανα η κρίση στην Ουκρανία, μόνο αγαθός και ρομαντικός μπορεί να είναι όποιος πραγματικά πιστεύει ότι η επίκληση του διεθνούς δικαίου μπορεί να αποσοβήσει κρίσεις και από μόνη της να αποφέρει κέρδη.
Δυστυχώς, μαζί με το διεθνές δίκαιο και τη νομιμότητα, εκείνο που πραγματικά γράφει και γίνεται αντιληπτό είναι το κόστος που θα έχει το να επιτραπεί σε έναν πειρατή του διεθνούς δικαίου να προκαλέσει μια κρίση για να προκαλέσει ένα στημένο διάλογο και καλά για την ειρηνική επίλυσή της, γνωρίζοντας ότι μόνο κέρδη θα του αποφέρει.
Καλό παιδί ναι. Αλλά υπάρχουν και όρια. Διότι όπως έχει αποδείξει η ζωή και το πεζοδρόμιο στο τέλος τα καλά παιδιά γίνονται θύματα της καλοσύνης τους.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο
