Διάφανος είναι αυτός που επιτρέπει το φως να περάσει από μέσα του, σύμφωνα με το λεξικό. Επίσης σύμφωνα με το λεξικό, η λέξη διαφανίζω δεν υπάρχει. Και τότε γιατί τη χρησιμοποιούν σε εκπομπές μόδας; Μα, σας είπε κανείς ότι στις εκπομπές μόδας πάνε οι μορφωμένες; Oχι, το είπε;
Δεν διαφανίζει, λοιπόν. Είναι διάφανο. Αντε, στη χειρότερη περίπτωση φεγγίζει. Όχι, σου λένε οι μοντέλες – και οι αρχιμοντέλες. Διαφανίζει. Να χαρώ αίσθηση της γλώσσας που διαθέτετε. Μηδέν από εμένα.
Της Αγγελικής Κώττη
Μηδέν από μηδέν, μηδέν. Η επόμενη λέξη εις -ίζω, είναι περσινή, αλλά όσο πάει και μπαίνει στην καθημερινότητά μας. Τραγανίζω. Όχι μασάω κάτι τραγανό. Όχι ροκανίζω. Αυτά είναι για τα λεξικά. Για τους τηλεμάγειρες, το τραγανίζω σημαίνει γίνεται τραγανό. Το λεξικό δεν το αναγνωρίζει έτσι ακριβώς. «Κάτι που τρίζει όταν το μασούν» είναι μία από τις ερμηνείες της λέξης, όχι η κυρίαρχη. Τους τηλεμάγειρες όμως ουδείς τους ρώτησε. Ετσι… γουσταρίζουν! Εκατό φορές το ακούμε σε κάθε επεισόδιο, να το εμπεδώσουμε. Σε λίγο θα μεταφράζουν έτσι και τα ξένα ριάλιτι μαγειρικής. Να δω τον Γκόρντον Ράμσεϊ να λέει «τραγανίζει» και τι στον κόσμο δηλαδή!
Πάμε στο τρίτο ρήμα εις -ίζω, το εγχειρίζω. Εν πρώτοις, με ιώτα, όπως όλα τα εις -ίζω. Όχι όπως το έγραψε ο Νίκος Ανδρουλάκης: «εγχείρησα προς τον κ. εισαγγελέα Πρωτοδικών συμπληρωματική μηνυτήρια αναφορά σε σχέση με την υποκλοπή των τηλεφωνικών μου συνομιλιών από την ΕΥΠ», έγραψε στο προφίλ του στο Facebook.
Από πού να το πιάσεις και πού να το αφήσεις; Πρώτον, το ρήμα γράφεται ανυπερθέτως με ιώτα, το είπαμε αυτό. Δεύτερον, το εγχειρίζω μπορεί να σημαίνει και δίδω εις χείρας. Τότε όμως, θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει την πρόθεση προς και να γράψει «ενεχείρισα» αφού χρησιμοποιεί έκφραση της καθαρεύουσας. Ετσι όπως το έγραψε, είναι σαν να λέει «έκανα εγχείριση».
Ούτε αυτό αρκεί. Όταν δίνεις κάτι προς τον κ. εισαγγελέα, χρησιμοποιείς τη λέξη κατέθεσα. Καταθέτω προς, εγχειρίζω εις (σε) και πάει λέγοντας. Με δυο λόγια: δεν δικαιούται δια να υπερηφανεύεται ο συγγράψας.
Πρώην διοικητής ΕΥΠ: «Νόμιμες οι επισυνδέσεις Ανδρουλακη και Κουκάκη. Ο κύριος Ανδρουλακης μπορεί να ενημερωθεί από τον αρμόδιο εισαγγελέα αλλά όχι δημόσια. Καλώς δεν άρει το απόρρητο ο ΠΘ, δεν δικαιούται να το κάνει, η ΕΥΠ χρειάζεται μυστικότητα για λόγους εθνικής ασφαλείας». Ετσι το είπε; Αν δεν του το απέδωσαν λάθος, δεν προβιβάζεται. Αίρω είναι το ρήμα, άρα «κακώς δεν αίρει». Μη μας στέλνετε στον Αρη τους καψερούς…
Δεν ξέρουμε την καθαρεύουσα; Μη το παιδεύουμε! Αρκεί η γνήσια δημοτική.
Αυτή, που χρησιμοποίησε η παρουσιάστρια για να μας πει ότι το ψωμί «δίνει τρομερή υγρασία και αφράδα στα κεφτεδάκια». Γλωσσοπλάστρια μας προέκυψε. Τα κάνει αφράτα, ίσως ήθελε να πει. Τα κάνει σαν αφρό. Ο,τι και να εννοούσε, «αφράδα» δεν υπάρχει. Δεν σχετίζεται με την «αποφράδα», φερ’ ειπείν.
Είχαμε μια αποφράδα, πρόσφατα, με τον θάνατο της Ελισάβετ. Δέκα – δέκα ακούγαμε τα μαργαριτάρια τη μέρα της κηδείας: με τη βοήθεια οκτώ γιγαντοοθόνων, μας είπε μία ρεπόρτερ. Διότι έτσι κλίνεται: οι οθόνες των οθόνων…. Πού να πάει το μυαλό πως είναι «των οθονών»;
«Δεσμεύεται να τηρήσει το παράδειγμα της μητέρας του» είπε άλλη για τον Κάρολο. Να τηρήσει το παράδειγμα! Μια πλούσια λεκτική παρουσίαση που μας άφησε άφωνους. Γιατί εμείς νομίζαμε ότι ήθελε να ακολουθήσει το παράδειγμά της. Αλλά τι να περιμένει κανείς όταν μιλάμε για μια… «εκλιπόντα»; (Εκλιπούσα το σωστό, όμως στις μετοχές δυσκολεύονται τα τηλεοπτικά πάνελ).
Αλλωστε, κυρίες και κύριοι, «ο Κάρολος προσπαθεί να γίνει προσήνης, να έρθει πιο κοντά στον λαό». Πού θα πάει; Κάποτε θα μάθουν ότι η σωστή λέξη είναι προσηνής. Ή, ότι δεν χρησιμοποιούμε λεξούλες που δεν γνωρίζουμε (πόσες φορές να το πούμε το τελευταίο;)
Να και το μακάβριο της ημέρας: Χάρη σε ηχογραφήσεις που είχαν γίνει όσο ήταν ακόμη εν ζωή, η φωνή της (όχι της Ελισάβετ, για άλλη πρόκειται) θα συνεχίσει να φτάνει στα αυτιά μας και να μας συγκινεί, σαν τη γιαγιά που κάνει τη ζωή της παραμύθι και κάθεται μαζί με τα εγγόνια της για να τους την αφηγηθεί. Γίνονται ηχογραφήσεις και μετά θάνατον; Να ξέρω!
