Η χθεσινή ήταν μια πραγματικά ενδεικτική της θύελλας που έρχεται με γοργούς ρυθμούς και αναμένεται να κτυπήσει αλύπητα τις ευρωπαϊκές κοινωνίες το χειμώνα, με τις πολιτικές ηγεσίες να περιορίζονται σε επετειακές και πομπώδεις ομιλίες στο άνευ ουσιαστικών αρμοδιοτήτων Ευρωκοινοβούλιο και τους δωρητές να μαζεύονται στο Λουγγάνο, για την χρηματοδότηση της ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, χωρίς βέβαια να μας πουν από πού θα βρουν τα χρήματα για τις δωρεές, όταν είναι πολύ πιθανόν εκατομμύρια ευρωπαίοι πολίτες σε λίγες εβδομάδες από τώρα να βυθιστούν στα όρια της φτώχειας και να δώσουν σκληρή μάχη επιβίωσης.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Μέσα από το βήμα του thepresident.gr, με αλλεπάλληλα άρθρα μου τους τελευταίους μήνες προσπαθώ να προειδοποιήσω για τη θύελλα που έρχεται με έμφαση την κρίση στο φυσικό αέριο, την τιμή του ηλεκτρικού, αλλά και την ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο. Παρόλα αυτά και παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία της επερχόμενης εφιαλτικής κρίσης είναι πλέον ορατά δια γυμνού οφθαλμού, οι πολιτικές ηγεσίες και σαν αποτέλεσμα η πλειοψηφία των πολιτών φαίνεται να κοιμούνται των ύπνο του δικαίου.
Βασικό θέμα στην αρθρογραφία των έγκυρων διεθνών πρακτορείων χθες αποτελούσε η είδηση ότι το φυσικό αέριο είναι το πιο καυτό εμπόρευμα στον κόσμο αυτή τη στιγμή. Είναι ένας βασικός μοχλός του παγκόσμιου πληθωρισμού, σημειώνοντας άλματα τιμών που είναι ακραία ακόμη και για τα πρότυπα των σημερινών ταραγμένων αγορών. Η αύξηση στην τιμή του φυσικού αερίου ανέρχεται περίπου στο 700% στην Ευρώπη, από τις αρχές του περασμένου έτους, ωθώντας την ήπειρο στο χείλος της ύφεσης. Βρίσκεται στην καρδιά μιας εποχής αντιπαράθεσης που ξημερώνει μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, μιας εποχής τόσο έντονης που στις πρωτεύουσες σε όλη τη Δύση, τα σχέδια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής υποβιβάζονται σε δεύτερη, πλέον, μοίρα. Πολύ απλά, το φυσικό αέριο ανταγωνίζεται τώρα το πετρέλαιο ως το καύσιμο που διαμορφώνει τη γεωπολιτική.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ώθησε την κρίση του φυσικού αερίου σε ένα νέο επίπεδο, αφαιρώντας ένα κρίσιμο κομμάτι του εφοδιασμού. Η Ρωσία μειώνει τις παραδόσεις μέσω των αγωγών στην Ευρώπη, η οποία δηλώνει ότι θέλει να απεξαρτηθεί από τη Ρωσία. Ο αγώνας για την κάλυψη αυτού του κενού μετατρέπεται σε παγκόσμια κούρσα ανταγωνισμού, καθώς οι χώρες αγωνίζονται να εξασφαλίσουν σπάνια φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου ενόψει του δύσκολου χειμώνα.
Στη Γερμανία οι αναλύσεις προειδοποιούν, ότι οι ελλείψεις φυσικού αερίου, θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια κατάρρευση τύπου Lehman Brothers, καθώς η οικονομική δύναμη της Ευρώπης αντιμετωπίζει την άνευ προηγουμένου προοπτική να ξεμείνουν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές. Ο κύριος αγωγός Nord Stream που μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία πρόκειται να κλείσει στις 11 Ιουλίου για δέκα ημέρες συντήρησης και υπάρχει έντονη ανησυχία, ότι η Μόσχα μπορεί να μην τον ανοίξει ξανά. Οι ηγέτες της Ομάδας των Επτά αναζητούν τρόπους για να περιορίσουν τα κέρδη της Ρωσίας από το φυσικό αέριο, τα οποία βοηθούν στη χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία και προωθούν, νέες επενδύσεις LNG. Και οι φτωχότερες χώρες που κατασκεύασαν ενεργειακά συστήματα γύρω από το φθηνό φυσικό αέριο αγωνίζονται τώρα να το αντέξουν οικονομικά.
Πολλές χώρες έχουν στραφεί στο φυσικό αέριο ως μέρος της μετάβασης σε καθαρότερη ενέργεια, καθώς επιδιώκουν να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση πιο βρώμικων ορυκτών καυσίμων όπως ο άνθρακας και σε ορισμένες περιπτώσεις και η πυρηνική ενέργεια. Οι μεγάλοι παραγωγοί, όπως η Αμερική, ανέβηκαν γρήγορα στις τάξεις των εξαγωγέων LNG, και βλέπουν αυξανόμενη ζήτηση για την παραγωγή τους. Σαράντα τέσσερις χώρες εισήγαγαν LNG πέρυσι, σχεδόν διπλάσιες από ότι πριν από μια δεκαετία. Αλλά το καύσιμο είναι πολύ πιο δύσκολο να μετακινηθεί στον πλανήτη από το πετρέλαιο, επειδή πρέπει να υγροποιηθεί σε μέρη όπως το εργοστάσιο Freeport στο Τέξας.
Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια μικρή έκρηξη σε μια εγκατάσταση που δεν θεωρείται τίποτα ιδιαίτερο από τους γνώστες της βιομηχανίας, με δεδομένο ότι δεν είναι ο μεγαλύτερος ή πιο εξελιγμένος από τους επτά τερματικούς σταθμούς που στέλνουν LNG από τις αμερικανικές ακτές, είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο στην αγορά και τις τιμές.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη και την Ασία αυξήθηκαν περισσότερο από 60% τις εβδομάδες από τότε που το Freeport αναγκάστηκε να κλείσει προσωρινά, μια περίοδο που έχει επίσης δει περαιτέρω περικοπές εφοδιασμού από τη Ρωσία. Στις ΗΠΑ, αντίθετα, οι τιμές για το καύσιμο βυθίστηκαν σχεδόν 40% – επειδή η διακοπή σημαίνει ότι μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου θα παραμείνει διαθέσιμο για οικιακή χρήση.
Υπήρχαν ήδη πολλά σημάδια ακραίας στεγανότητας στην αγορά. Ο πόλεμος και ο Covid μπορεί να ταλανίζουν κάθε εμπόρευμα, από το σιτάρι έως το αλουμίνιο και τον ψευδάργυρο, αλλά λίγα συγκρίνονται με την αστάθεια των παγκόσμιων τιμών του φυσικού αερίου. Όπως αναφέρει το Bloomberg, στην Ασία, το φυσικό αέριο, είναι τώρα περίπου τρεις φορές πιο ακριβό από ό, τι πριν από ένα χρόνο. Στην Ευρώπη, είναι ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους ο πληθωρισμός έφτασε σε νέο ρεκόρ.
Για να καλυφθεί όλη η νέα ζήτηση θα απαιτηθεί ένα τεράστιο κύμα επενδύσεων στην προσφορά. Αυτό είναι ήδη σε εξέλιξη και πήρε ώθηση στη συνάντηση των μεγαλύτερων οικονομιών του δυτικού κόσμου την περασμένη εβδομάδα, όπου οι ηγέτες της G-7 δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν τις δημόσιες επενδύσεις σε έργα φυσικού αερίου, λέγοντας ότι είναι «απαραίτητες ως απάντηση στην τρέχουσα κρίση».
Όλα αυτά σημαίνουν μια στροφή όσο αφορά, τις πολιτικές που στοχεύουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, ειδικά στην Ευρώπη. Οι δανειστές που υποστηρίζονται από την κυβέρνηση, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, οι οποίες είχαν επικεντρωθεί στη χρηματοδότηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, σηματοδότησαν μια αλλαγή και δήλωσαν ότι τώρα είναι πιο πρόθυμοι να υποστηρίξουν έργα φυσικού αερίου. Αλλά όλα αυτά δεν είναι σε καμία αρκετά για να αντιμετωπίσουν την κρίση. Οι εισαγωγές περίπτωση LNG θα μπορούσαν να καλύψουν το 40% των αναγκών φυσικού αερίου της Ευρώπης, έως το 2026. Διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με πέρυσι, αλλά ακόμα πολύ μικρότερο από τους όγκους που προμηθεύει η Ρωσία.
Την ίδια στιγμή, χθες, το ευρώ σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση του έναντι του δολαρίου, τα τελευταία είκοσι χρόνια, με αποτέλεσμα, όπως είχα γράψει πρόσφατα σε άρθρο μου εδώ στο thepresident.gr, να είναι ζήτημα χρόνου η ισοτιμία ευρώ με δολάριο να φτάσει στο ένα προς ένα. Αυτό αποτελεί εφιαλτικό σενάριο για τις τιμές στον τομές της ενέργειας, αλλά και για οικονομίες που κυριαρχούνται από εισαγωγές, όπως είναι για παράδειγμα η ελληνική.
Ο εφιάλτης δεν έρχεται απλώς. Έχει διαβεί ήδη την πύλη. Ας αφήσουν λοιπόν κάποιοι κατά μέρος τη φιλολογική συζήτηση και ας διαβούν το κατώφλι του ρεαλισμού.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, ειδικός σε θέματα Αμερικανικής Πολιτικής. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και του The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον, μέλος του The International Institute for Strategic Studies του Λονδίνου, και υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
