Καμπανάκι κινδύνου εν όψει της κλιματικής και ενεργειακής κρίσης κρούει ο αρθρογράφος και πρώην αρχισυντάκτης του Reuters Breakingviews, Χιούγκο Ντίξον μιλώντας στο ThePresident, με αιχμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, και καλεί τη Δύση να αναλάβει πρωτοβουλίες στην κατεύθυνση της εφαρμογής ενός παγκόσμιου σχεδίου για την πράσινη ανάπτυξη, εκμεταλλευόμενη κάθε ιδιωτική πρωτοβουλία. «Αν πρόκειται να σώσουμε τον πλανήτη, χρειαζόμαστε ένα πραγματικά φιλόδοξο σχέδιο. Το πράσινο σχέδιο Μάρσαλ πρέπει να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του Παγκόσμιου Νότου μέσα στα επόμενα χρόνια», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Ο κ. Ντίξον καλεί τη Δύση να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει την Ουκρανία να αντισταθεί στη Ρωσία, ωστόσο, επισημαίνει ότι δεν πρέπει η ίδια να διεξάγει πόλεμο εναντίον της Μόσχας, «η Δύση θα πρέπει να κάνει διάφορα πράγματα για να κερδίσει τον αναπτυσσόμενο κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του να σταματήσει την πιθανότητα η κρίση στην Ουκρανία να οδηγήσει σε μαζική λιμοκτονία», τονίζει και προσθέτει πως «είναι σημαντικό να σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα στην Κίνα τόσο για να μην βοηθήσει τη Ρωσία στην εισβολή της στην Ουκρανία όσο και για να μην ρίξει το βάρος της αλλού. Όσο πιο ισχυρός και ενωμένος είναι ο κόσμος εναντίον του Πούτιν, τόσο περισσότερο το Πεκίνο θα συνειδητοποιεί ότι θα ήταν ανόητο να εκφοβίζει τους γείτονές του». Ερωτηθείς για τη στάση της Δύσης για τη δημόσια ασφάλεια, εκτιμά πως αυτή επιτυγχάνεται με ισχυρές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ αλλά και με την εφαρμογή της αρχής της κυριαρχίας με αμεροληψία.
Τέλος, για τους ενδεχόμενους κινδύνους ο κ. Ντίξον εκτιμά ότι «η παγκόσμια οικονομία είναι μπροστά σε δύσκολους καιρούς: χαμηλότερη ανάπτυξη, υψηλότερος πληθωρισμός και υψηλότερα επιτόκια. Όλα αυτά ακολουθούν λίγο μετά την κρίση του Covid, η οποία εκτίναξε τα εθνικά χρέη. Κι επιπλέον επικρέμεται η κλιματική κρίση – η αντιμετώπιση της οποίας θα απαιτήσει επίσης πολλά χρήματα. Ακόμη κι αν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων θα προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα, η κατανάλωση θα πρέπει να περιοριστεί κάπως για κάποιο διάστημα» ωστόσο, ερωτηθείς για την Ελλάδα, απαντά πως δεν ανησυχεί ιδιαίτερα και εξηγεί «το επιτόκιο για το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της είναι σταθερό για μεγάλα χρονικά διαστήματα με χαμηλά επιτόκια και η ΕΕ δείχνει αυξημένη αλληλεγγύη απέναντι στην απειλή του Πούτιν».
Επιμένει πάντως να ανησυχεί για γενικευμένη οικονομική κρίση στην περίπτωση που οι κεντρικές τράπεζες δεν καταφέρουν να συγκρατήσουν τις παγκόσμιες αγορές ομολόγων που θα πιεστούν τόσο από τα υψηλά κρατικά ελλείμματα όσο και από τον πληθωρισμό.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Χιούγκο Ντίξον στο ThePresident και στην Αγγελική Λάζου
Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον το άρθρο σας “Ο πόλεμος ενισχύει την ανάγκη για ένα πράσινο σχέδιο Μάρσαλ”, πιστεύετε ότι η Δύση είναι έτοιμη να λάβει τέτοιες αποφάσεις;
Η ομάδα G7 ανακοίνωσε σχέδια για μια πράσινη εναλλακτική λύση στην πρωτοβουλία «Μια Ζώνη-Ένας Δρόμος» (Belt and Road) της Κίνας στη σύνοδο κορυφής της τον περασμένο Ιούνιο. Θα μπορούσατε να το ονομάσετε ένα “πράσινο σχέδιο Μάρσαλ”. Η ιδέα είναι οι πλούσιες χώρες να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες χώρες να επιταχύνουν τη μετάβασή τους προς καθαρές μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό γίνεται ήδη με τη Νότια Αφρική, όπου ανακοινώθηκε πέρυσι μια «εταιρική σχέση για δίκαιη ενεργειακή μετάβαση» με τη Δύση στην COP26 (Διάσκεψη των ΗΕ για την κλιματική αλλαγή). Πλέον έχουν ξεκινήσει ενέργειες και για ορισμένες άλλες χώρες. Η Γαλλία, για παράδειγμα, μίλησε για την Αίγυπτο, το Μαρόκο, τη Σενεγάλη, την Ακτή Ελεφαντοστού και την Κένυα.
Δεν είναι πολύ φιλόδοξο το σχέδιο για ένα μαζικό πρόγραμμα που θα ενθαρρύνει τις χώρες να αναπτυχθούν με οικολογικό τρόπο, καθώς θα χρειαστεί σημαντικό χρονικό διάστημα για την επίτευξη αυτού του στόχου;
Αν πρόκειται να σώσουμε τον πλανήτη, χρειαζόμαστε ένα πραγματικά φιλόδοξο σχέδιο. Το πράσινο σχέδιο Μάρσαλ πρέπει να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος του Παγκόσμιου Νότου μέσα στα επόμενα χρόνια. Στη συνέχεια, φυσικά, θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να απαλλαγούν οι οικονομίες αυτές από τον άνθρακα. Θα χρειαστούν επίσης πολλά χρήματα. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος αυτών μπορεί να προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα και από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να βρουν κάποια χρήματα και από τους δικούς τους προϋπολογισμούς. Αλλά το πράσινο σχέδιο Μάρσαλ θα πρέπει να είναι μια από τις κορυφαίες προτεραιότητές τους, όχι μόνο επειδή βοηθάει στην αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και επειδή αποτελεί μια σημαντική γεωστρατηγική πρωτοβουλία που θα εμποδίσει μεγάλα τμήματα του Παγκόσμιου Νότου να περιέλθουν στη σφαίρα επιρροής της Κίνας.
Προτρέπετε για αυστηρότερη συμπεριφορά προς τη Ρωσία, έτσι ώστε η Κίνα να το εκλάβει αυτό ως μήνυμα ή προειδοποίηση ίσως; Και κατά τη γνώμη σας ποιο ή ποιος είναι το κλειδί για οποιαδήποτε αλλαγή;
Η Δύση πρέπει να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει την Ουκρανία να αντισταθεί στη Ρωσία, αλλά δεν πρέπει η ίδια να διεξάγει πόλεμο εναντίον της Ρωσίας. Πρέπει επίσης να κάνει περισσότερα για να διευρύνει τη συμμαχία της, ώστε να συμπεριλάβει περισσότερα μέλη του αναπτυσσόμενου κόσμου, όπως η Ινδία και περισσότερες αφρικανικές χώρες. Η Δύση θα πρέπει να κάνει διάφορα πράγματα για να κερδίσει τον αναπτυσσόμενο κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του να σταματήσει την πιθανότητα η κρίση στην Ουκρανία να οδηγήσει σε μαζική λιμοκτονία. Πάντως, το πράσινο σχέδιο Μάρσαλ θα πρέπει να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο της πρότασής της προς τον Παγκόσμιο Νότο.
Αν η Ευρώπη κόψει το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αλλά ο Πούτιν μπορεί να το πουλήσει στην Ινδία, αυτό δεν θα επιτύχει πολλά. Συνεπώς, απαιτείται η δημιουργία ενός ευρύτερου συνασπισμού για να σφίξουν τα λουριά για τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτό θα καταστεί ακόμη πιο σημαντικό αν η κρίση στην Ουκρανία τραβήξει επί χρόνια.
Είναι επίσης σημαντικό να σταλεί ένα ισχυρό μήνυμα στην Κίνα τόσο για να μην βοηθήσει τη Ρωσία στην εισβολή της στην Ουκρανία όσο και για να μην ρίξει το βάρος της αλλού. Όσο πιο ισχυρός και ενωμένος είναι ο κόσμος εναντίον του Πούτιν, τόσο περισσότερο το Πεκίνο θα συνειδητοποιεί ότι θα ήταν ανόητο να εκφοβίζει τους γείτονές του.
Οι άνθρωποι είναι γεμάτοι θυμό και φόβο παρακολουθώντας τι συμβαίνει στην Ουκρανία εδώ και σχεδόν ένα μήνα, επιπλέον, το ευρύ κοινό ανησυχεί για τις επιπτώσεις του πολέμου στη ζωή του. Πιστεύετε ότι η Δύση μπορεί να δώσει λύση και σιγουριά;
Στο τέλος, η Ουκρανία και η Ρωσία θα πρέπει να συνάψουν ειρήνη. Η Δύση δεν μπορεί η ίδια να επιβάλει την ειρήνη μεταξύ των δύο εμπόλεμων πλευρών. Μπορεί όμως να ενθαρρύνει μια “δίκαιη” ειρήνη – και θα πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση της Ουκρανίας.
Οι ΗΠΑ πρέπει επίσης να είναι πιο προσεκτικές με τη γλώσσα τους, ώστε να μην πυροδοτούν την κατάσταση. Το σχόλιο του Τζο Μπάιντεν ότι “αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να παραμείνει στην εξουσία” ήταν ένα τέτοιο λάθος.
Η Ευρώπη είναι για άλλη μια φορά διχασμένη, για παράδειγμα, η Γερμανία δεν είναι έτοιμη να κάνει πολλά για την ενεργειακή ανεξαρτησία, εξακολουθώντας να παραμένει δεμένη με τη Ρωσία, για να μην αναφέρουμε την Αφρική και την Ασία- πώς θα φτάσουμε σε μια παγκόσμια συναίνεση για την πράσινη ενέργεια και τη δημόσια ασφάλεια; Πιστεύετε ότι οι χώρες στρέφονται στον οικονομικό προστατευτισμό μόνο και μόνο επειδή απλά δεν υπάρχει διαθέσιμο κεντρικό σχέδιο αναδιάρθρωσης της οικονομίας;
Η Ευρώπη έχει στην πραγματικότητα συσπειρωθεί με αρκετή αποφασιστικότητα. Η Γερμανία απεξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θα περίμενε κανείς. Έχει επίσης αναλάβει μεγάλη δέσμευση να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες.
Πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα στο ευρωπαϊκό μέτωπο, αλλά τα μεγάλα κενά στον παγκόσμιο συνασπισμό εντοπίζονται στην Ασία και την Αφρική. Γι’ αυτό η Δύση πρέπει να εργαστεί σκληρά για να εκπονήσει ένα θετικό σχέδιο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους. Η πράσινη ενέργεια είναι σίγουρα μέρος της απάντησης. Ένα από τα πλεονεκτήματα της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου είναι ότι είναι πλέον ακόμη πιο ελκυστικό για τους καταναλωτές τόσο στον Παγκόσμιο Νότο όσο και στη Δύση να χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Χρειαζόμαστε όμως μαζικές επενδύσεις για να δημιουργήσουμε παραγωγική δυναμική παντού.
Ο καλύτερος τρόπος για την προώθηση της δημόσιας ασφάλειας είναι η αποτροπή των πολέμων. Για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε ισχυρές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ. Η Δύση πρέπει επίσης να εφαρμόσει την αρχή της κυριαρχίας με αμεροληψία. Είναι σωστό να καταδικάζουμε την εισβολή του Πούτιν – αλλά η Αμερική και οι σύμμαχοί της έκαναν λάθος και οι ίδιοι που εισέβαλαν στο Ιράκ. Στο μέλλον, η Δύση πρέπει να ευθυγραμμίσει τις πράξεις της με τις αρχές της. Αν μπορέσει να πείσει τον υπόλοιπο κόσμο ότι δεν θα εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά, αυτό επίσης θα τη βοηθήσει να διευρύνει τον συνασπισμό της ώστε να συμπεριλάβει μεγαλύτερο μέρος του Παγκόσμιου Νότου.
Η παγκοσμιοποίηση υποχωρούσε πριν από την εισβολή. Θα υποχωρήσει ακόμη περισσότερο καθώς τα έθνη θα επιδιώκουν να συναλλάσσονται περισσότερο με φιλικές και λιγότερο με μη φιλικές χώρες. Οι χώρες που γίνονται γρήγορα πράσινες θα είναι επίσης όλο και πιο απρόθυμες να συναλλάσσονται με χώρες που βασίζονται στη βρώμικη ενέργεια. Αυτό είναι λογικό. Αλλά πρέπει να προσέξουμε να αποφύγουμε έναν γενικευμένο προστατευτισμό, καθώς αυτός θα μας εξαθλιώσει όλους. Μια λύση θα μπορούσε να είναι να εμβαθύνει η Δύση τους εμπορικούς δεσμούς – δημιουργώντας μια τεράστια κοινή αγορά που θα περιλαμβάνει την ΕΕ, τη Βόρεια Αμερική, τη δημοκρατική Ασία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Μια άλλη λύση θα μπορούσε να είναι η εμβάθυνση των εμπορικών δεσμών με τις φιλικές αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως εκείνες που γίνονται γρήγορα πράσινες. Αυτό θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά στο πράσινο σχέδιο Μάρσαλ.
Έχετε γράψει για την G7, αλλά σε αυτή την κρίση, δεν έχουμε ακούσει πολλά από τους ηγέτες των πλουσιότερων χωρών του κόσμου, και αναρωτιέμαι πώς θα επιτύχουμε την ενεργειακή μετάβαση χωρίς αυτούς;
Οι ηγέτες της G7 – και μερικές φορές υποσύνολα της ομάδας αυτής (εξαιρώντας είτε την Ιαπωνία είτε τον Καναδά) – πραγματοποίησαν πολλές συναντήσεις τον τελευταίο μήνα. Ενεργούν ως η ηγετική ομάδα που καθοδηγεί την αντίδραση της Δύσης. Έχουν πει αρκετά για τη μείωση της εξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες γενικά και το ρωσικό φυσικό αέριο ειδικότερα. Αλλά είναι αλήθεια ότι δεν έχουν πει τίποτα για το δικό τους πράσινο σχέδιο Μάρσαλ κι έχουν πει ελάχιστα για την ένταξη του Παγκόσμιου Νότου στον αντι-Πούτιν συνασπισμό τους. Ελπίζω ότι αυτό θα αλλάξει καθώς προχωράμε στον δεύτερο μήνα του πολέμου και οι ηγέτες έχουν μεγαλύτερο εύρος κινήσεων για να επικεντρωθούν σε αυτά τα ζωτικά ζητήματα.
Κάποια στιγμή, ελπίζω σύντομα, ο πόλεμος θα τελειώσει. Το ερώτημα είναι αν η Ευρώπη θα είναι ενωμένη ή διαιρεμένη. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η Ελλάδα έμεινε μόνη της στην κρίση διάσωσης, πόσο πιθανό είναι πολλές άλλες χώρες να αντιμετωπίσουν μια χρεοκοπία σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον;
Η Ευρώπη είναι ήδη πολύ πιο ενωμένη. Για αρχή, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αρχίσει να συνεργάζεται στενά με την ΕΕ, αμβλύνοντας εν μέρει το χάσμα που προκάλεσε το Brexit. Οι χώρες της ΕΕ συνεργάζονται επίσης στενότερα σε θέματα άμυνας, εξωτερικής και ενεργειακής πολιτικής. Αυτή η κρίση θα οδηγήσει σε περισσότερη Ευρώπη και όχι σε λιγότερη Ευρώπη.
Η παγκόσμια οικονομία είναι μπροστά σε δύσκολους καιρούς: χαμηλότερη ανάπτυξη, υψηλότερος πληθωρισμός και υψηλότερα επιτόκια. Όλα αυτά ακολουθούν λίγο μετά την κρίση του Covid, η οποία εκτίναξε τα εθνικά χρέη. Κι επιπλέον επικρέμεται η κλιματική κρίση – η αντιμετώπιση της οποίας θα απαιτήσει επίσης πολλά χρήματα. Ακόμη κι αν το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων θα προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα, η κατανάλωση θα πρέπει να περιοριστεί κάπως για κάποιο διάστημα.
Δεν ανησυχώ ιδιαίτερα για την Ελλάδα, επειδή το επιτόκιο για το μεγαλύτερο μέρος του χρέους της είναι σταθερό για μεγάλα χρονικά διαστήματα με χαμηλά επιτόκια και η ΕΕ δείχνει αυξημένη αλληλεγγύη απέναντι στην απειλή του Πούτιν. Ανησυχώ όμως ότι οι παγκόσμιες αγορές ομολόγων μπορεί κάποια στιγμή να πανικοβληθούν αν τα κρατικά ελλείμματα και ο πληθωρισμός παραμείνουν υψηλά και οι κεντρικές τράπεζες κάνουν πολύ λίγα για να τα συγκρατήσουν με υψηλότερα επιτόκια. Εάν συμβεί αυτό, θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε μια γενικευμένη οικονομική κρίση.
Σύντομο βιογραφικό: Ο Hugo Dixon είναι ακτιβιστής, δημοσιογράφος και επιχειρηματίας. Επικεντρώνεται στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με αιχμή την προώθηση της Πρωτοβουλίας Καθαρό Πράσινο, ένα παγκόσμιο σχέδιο πράσινης ανάπτυξης για τις αναπτυσσόμενες και τις αναδυόμενες χώρες. Υπήρξε αναπληρωτής πρόεδρος του People’s Vote, με στόχο ένα νέο δημοψήφισμα για το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο και διετέλεσε πρόεδρος και αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας InFacts. Ήταν πρόεδρος και αρχισυντάκτης του Reuters Breakingviews, το οποίο ίδρυσε, ενώ ήταν συντάκτης της στήλης Lex των Financial Times.
