Στα τέλη του 2017, οι κυβερνήσεις Τουρκίας και Ρωσίας υπέγραψαν συμφωνία 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την παράδοση του συστήματος αεράμυνας S-400. Η Τουρκία έλαβε την πρώτη συστοιχία του ρωσικού αντιεροπορικού πυραυλικού συστήματος S-400 στις 12 Ιουλίου 2019.
Εντός του 2020, παρουσία των Ρώσων, παραδόθηκαν στην Τουρκία 4 συστοιχίες S-400 αποτελούμενες συνολικά από 36 συστήματα βολής και 192 πυραύλους.
Του Διονύση Χατζηδάκη *
Η Τουρκία στις 16 Οκτωβρίου 2020, δοκίμασε το σύστημα αεράμυνας S-400 ενάντια σε drones και μαχητικά αεροσκάφη F-16 που πετούσαν σε χαμηλό ύψος.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του World News στις 20 Οκτωβρίου 2020, που επικαλείται ρωσικά και τουρκικά μέσα ενημέρωσης, οι δοκιμές δεν ήταν απολύτως επιτυχείς και ο τουρκικός στρατός εντόπισε κάποιες ελλείψεις στις δοκιμές σε στόχους που ίπτανται αργά και σε χαμηλό ύψος.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ το 2017 με τον Υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο εξέφρασε τις έντονες ανησυχίες για την συμφωνία αγοράς των S-400, οι οποίες απορρίφθηκαν από τον Πρόεδρο Ερντογάν και άλλους Τούρκους αξιωματούχους, επικαλούμενοι την άρνηση των ΗΠΑ να πουλήσουν το αναβαθμισμένο MIM-104 Patriot στην Τουρκία.
Στις 17 Ιουλίου 2019, ανεστάλη η συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35 από τις ΗΠΑ, δηλώνοντας ότι «το F-35 δεν μπορεί να συνυπάρξει με μια Ρωσική πλατφόρμα συλλογής πληροφοριών που θα χρησιμοποιηθεί για να μάθουν για τις προηγμένες δυνατότητες των F-35». Οι συζητήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας απέβησαν άκαρπες και στις 14 Δεκεμβρίου 2020, οι ΗΠΑ επέβαλαν κυρώσεις CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων) στην Τουρκία.
Στο περιθώριο το NATO Summit (Σύνοδος κορυφής του NATO), στις 14 Ιουνίου 2021 κατά την συνάντηση Μπάιντεν Ερντογάν ζητήθηκε από τις ΗΠΑ, η Τουρκία να υπογράψει επιστολή ότι ΔΕΝ πρόκειται να ενεργοποιηθούν οι S-400, ώστε να υπάρξει και ελάφρυνση των κυρώσεων CAATSA. Αυτό δεν έγινε αποδεκτό από την Τουρκία.
Είναι διεθνής πρακτική σε όλες τις συμβάσεις αγοραπωλησίας πολεμικού υλικού και αμυντικών συστημάτων, πέραν των ειδικών θεμάτων της σύμβασης, να αναφέρονται ρητά ποιος είναι ο τελικός χρήστης/αποδέκτης των προϊόντων της σύμβασης, να αναφέρεται επίσης ρητά ότι το εν λόγω προϊόν δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε τρίτον χωρίς την έγγραφη συμφωνία της χώρας προέλευσης του κατασκευαστή.
Σε ότι αφορά την σύμβαση για την προμήθεια των S-400 από την Τουρκία, είναι γνωστό στους Αμερικανούς ότι υπάρχει παρακράτηση κυριότητας κρίσιμων υποσυστημάτων ή και τμημάτων του συστήματος από την Ρωσική πλευρά και κυρίως του λογισμικού. Στην σύμβαση προβλέπεται ότι η χρήση του λογισμικού γίνεται μετά από παρέμβαση/απόφαση Ρώσων ειδικών.
Επίσης προβλέπονται πολύ σοβαρές ρήτρες σε περίπτωση μη εφαρμογής των όρων.
Η μεταφορά των S-400 σε άλλη χώρα πρέπει να έχει την έγκριση της Ρωσικής πλευράς, τηρουμένων των σχετικών ρητρών. Σε κάθε περίπτωση η χρήση και η συντήρηση του εν λόγω συστήματος απαιτεί την άμεση εμπλοκή εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού του κατασκευαστή, δηλαδή τεχνικού προσωπικού από την Ρωσία. Οπότε, πώς είναι δυνατόν να μεταφερθούν οι S-400 στην Ουκρανία, όταν γίνεται προσπάθεια διαμελισμού της από την Ρωσία, δηλαδή Ρωσικοί πύραυλοι και Ρωσικό προσωπικό, θα βάλλουν κατά Ρωσικών αεροσκαφών.
Έχοντας αυτά τα δεδομένα, μπορούμε πλέον να κάνουμε εκτιμήσεις που δεν εμπίπτουν στο φιλοσοφικό πεδίο.
Σε περίπτωση που, παρά τα προβλεπόμενα στις συμβάσεις, η Τουρκία προβεί σε μεταφορά των S-400 σε άλλη χώρα, είναι βέβαιον ότι η Ρωσία θα θελήσει να διασπάσει την ενότητα του NATO, εκβιάζοντας την Τουρκία με πολλούς τρόπους που διαθέτει, δεδομένου ότι η Τουρκία είναι εξαρτημένη σε πολλούς ζωτικούς τομείς από την Ρωσία, όπως οικονομικούς, ενεργειακούς και κατασκευαστικούς.
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα παραμείνει στην Δύση ή θα συμπλεύσει με Ρωσία-Κίνα.
Η Αμερικανική κυβέρνηση τα γνωρίζει όλα αυτά και αφήνει την Τουρκία να «παριστάνει» τον γεωπολιτικό παίκτη και να εγκλωβίζεται στις πράξεις της, όπως άλλωστε έκανε μέχρι τώρα.
Επομένως τα αναφερόμενα στους New York Times που βασίζονται σε ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες και αόριστους αξιωματούχους, προέρχονται από την Τουρκική προπαγάνδα, όπως άλλωστε συνέβη άλλες δύο φορές στο παρελθόν για το μεταναστευτικό και για την εκπαίδευση Κούδρων σε στρατόπεδο στο Λαύριο.
Τα ανατολίτικα παζάρια σε αυτήν την περίπτωση, δεν έχουν ουσία αλλά κουβέντα να γίνεται σε δημοσιογραφικό επίπεδο.
* Ο κ. Διονύσης Χατζηδάκης είναι Βουλευτής Νοτίου Τομέα Αθηνών ΝΔ
