Εδώ και αρκετούς μήνες η Ευρώπη έχει γονατίσει από τις αστρονομικές τιμές στον τομέα της ενέργειας, οι οποίες σε συνδυασμό με τις τραγικές οικονομικές επιπτώσεις της Πανδημίας και τον βαρύ χειμώνα, έχουν αρχίσει να πλήττουν έντονα τις ευρωπαϊκές οικονομίες και τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών από άκρη σε άκρη της Ευρώπης. Αυτό το σκηνικό μαζί με το σκληρό διπλωματικό και στρατιωτικό πόκερ που παίζει ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, με τη Δύση, έχει οδηγήσει σε ένα αγώνα δρόμου για να μπορέσει η Ευρώπη να σταθεί ενεργειακά στα πόδια της και να απαγκιστρωθεί από την ενεργειακή μέγγενη της Μόσχας.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι στον τομέα της ενέργειας έχουν επιδοθεί τους τελευταίους μήνες σε ένα αγώνα δρόμου, απευθυνόμενοι σε παραγωγούς ενέργειας, πλην της Ρωσίας, όπως το Αζερμπαϊτζάν και το Κατάρ, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν προμήθειες που θα ανακουφίσουν τον ενεργειακό κλοιό της Μόσχας έναντι της Ευρώπης, ο οποίος χρησιμοποιείται από τον δαιμόνιο στρατηγικό παίκτη στην κρίση της Ουκρανίας, όπου με όπλο την ενέργεια εφαρμόζει με επιτυχία τη στρατηγική του διαίρει και βασίλευε στις ευρωπαϊκές χώρες.
Οι προσπάθειες αυτές έχουν ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες και βρίσκονται στην κορύφωσή τους τα τελευταία εικοσιτετράωρα.
Η Ρωσία παρέχει το 40% της ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι εξαιρετικά δύσκολο το ποσοστό αυτό να καλυφθεί από άλλους προμηθευτές στο άμεσο μέλλον. Παρόλα αυτά ο εκβιασμός του Πούτιν, έχει οδηγήσει τις δυο πλευρές του Ατλαντικού στο συμπέρασμα ότι η προσπάθεια πρέπει να γίνει και μάλιστα με φρενήρεις ρυθμούς.
Σε πρώτη φάση η προσπάθεια εντοπίζεται στην βραχυπρόθεσμη προμήθεια ενεργειακών πόρων για να καλυφθούν οι σοβαρές ελλείψεις στην Ευρώπη. Πάνω από είκοσι τάνκερ με αέριο βρίσκονται στο δρόμο για την Ευρώπη από τις ΗΠΑ και άλλα 33 φαίνεται ότι θα ακολουθήσουν. Παρόλα αυτά, αυτό που θα πετύχουν είναι να καλύψουν ένα ελάχιστο ποσοστό των ελλείψεων.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι στην Ουάσιγκτον, τα τελευταία εικοσιτετράωρα βρίσκονται σε μαραθώνιες επαφές σε μια προσπάθεια να πείσουν χώρες όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και άλλες, να επιτρέψουν το αέριο που ήδη έχουν πληρώσει στην Αμερική, να κατευθυνθεί στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα έχουν συναντήσεις στο Κατάρ και το Αζερμπαϊτζάν σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσουν προμήθειες.
Η προμήθεια από αυτές τις χώρες και άλλες πηγές είναι πιο ακριβή από αυτή της Ρωσίας και με δεδομένο ότι το ρωσικό αέριο ζεσταίνει και κινεί την ευρωπαϊκή βιομηχανία, εδώ και χρόνια, πολλές ευρωπαϊκές χώρες με πρώτη και καλύτερη τη Γερμανία, αντιστέκονται στη δημιουργία εναλλακτικών πηγών προμήθειας ενέργειας.
Η Μόσχα την ίδια στιγμή αρνείται κατηγορηματικά ότι έχει μειώσει το αέριο και ότι χρησιμοποιεί την ενέργεια για να εκβιάσει την Ευρώπη και να διασπάσει το μέτωπο της Δύσης, απέναντι στις γεωπολιτικές επιδιώξεις της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.
Το Κατάρ, μια βασική εναλλακτική πηγή προμήθειας έναντι της Ρωσίας, έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες του με συμβόλαια στην Ασία και ταυτόχρονα η Ντόχα είναι διστακτική στο να προκαλέσει ρήγμα στη σχέση της με τη Μόσχα. Θα χρειαστεί τεράστια προσπάθεια και ισχυρά ανταλλάγματα για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.
Επίσης, παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και κάποιες άλλες χώρες έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν την παραγωγή αερίου και να στηρίξουν την Ευρώπη, εναλλακτικά, απέναντι στη Ρωσία, το μεγάλο πρόβλημα είναι η μεταφορά του αερίου.
Στην Αμερική οι σταθμοί μετατροπής αερίου σε υγρή μορφή για να μεταφερθεί στην Ευρώπη είναι λίγοι. Ακόμα και αυτοί που υπάρχουν βρίσκονται στα όρια παραγωγής λόγω των αναγκών και των ελλείψεων που έχει προκαλέσει η Πανδημία του Covid-19, σε παγκόσμια κλίμακα.
Παρά την ανησυχία που επικρατεί μια σειρά αξιωματούχοι σε Αμερική και Ευρώπη πιστεύουν ότι η Ρωσία δεν θα τραβήξει ολοκληρωτικά το χαλί στο ενεργειακό σκηνικό της Ευρώπης, αλλά ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, ότι η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να βγάλει, έστω και δύσκολα, το χειμώνα.
Εκείνο όμως που η γραφειοκρατία των Βρυξελλών και κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν έχουν υπολογίσει και φαίνεται να συνεχίζουν να μην δίνουν σημασία είναι ότι το σοκ που έχει προκαλέσει η Πανδημία στις ευρωπαϊκές οικονομίες και στους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών, δεν μπορεί να συνοδευτεί από μια παρατεταμένη δυσβάστακτη κρίση στις τιμές της ενέργειας.
Κάποιοι έχουν ξεχάσει μέσα στην υστερία της Πανδημίας ότι το Κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων στη Γαλλία, ξεκίνησε όταν ο Μακρόν ανακοίνωσε αύξηση των φόρων στην ενέργεια.
Τα ενεργειακά αποθέματα της Ευρώπης είναι ήδη χαμηλά. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία βρίσκονται κοντά στο 40%, με αυτά της Γερμανίας να είναι ακόμη χαμηλότερα.
Ήδη έχει αρχίσει να γίνεται συζήτηση, για ενίσχυση της ροής αερίου προς την Ευρώπη, από τον αγωγό του Αζερμπαϊτζάν που περνά από την Τουρκία, προς μεγάλη ικανοποίηση του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος για μια ακόμη φορά βλέπει την Τουρκία να γίνεται απαραίτητη για την Ευρώπη και κατ΄επέκταση την Ουάσιγκτον.
Το πλάνο της κυβέρνησης Μπάιντεν που βρίσκεται σε εξέλιξη για ενεργειακή στήριξη της Ευρώπης, έναντι των πιέσεων της Μόσχας, είναι για προμήθεια 10 δισ. κυβικών μέτρων υγρού αερίου από άλλες πηγές, αλλά αναλυτές βλέπουν ως εξαιρετικά δύσκολη την υλοποίηση αυτού του στόχου.
Αμερικανοί προμηθευτές ήδη, λόγω των πιέσεων και της κρίσης με τη Ρωσία, σπάνε συμβόλαια και σχεδόν το 70% του αμερικανικού LNG, κατευθύνεται στην Ευρώπη.
Ήδη περισσότερο αέριο από την Αλγερία κατευθύνεται προς την Ισπανία και τη Νορβηγία. Παρά το γεγονός ότι χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία και η Πολωνία έχουν σταθμούς για να αποθηκεύσουν το υγρό αέριο, το πρόβλημα είναι ότι αυτό το αέριο είναι δύσκολο να διαχυθεί στις ευρωπαϊκές χώρες, λόγω έλλειψης αγωγών.
Και εδώ είναι που επανέρχεται η δυσάρεστη για κάποιους συζήτηση, γύρω από τον τερματισμό της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας και του λιγνίτη.
Πολλές χώρες έχουν ήδη προχωρήσει σε υψηλή φορολογία στον τομέα αυτό και στη Γαλλία, την Αυστρία και την Ουγγαρία, για παράδειγμα έρχονται εκλογές. Μόνο η Πολωνία είχε προνοήσει και στο τέλος του χρόνου, θα είναι πλήρως απεξαρτημένη από τη Ρωσία, όσο αφορά την ενέργεια.
Σε κάθε περίπτωση, το παιχνίδι είναι εξαιρετικά σκληρό και η Ευρώπη, είναι, δυστυχώς, απροετοίμαστη να αντέξει το σκληρό πόκερ του Πούτιν.
Ακόμα δεν έχουμε δει τίποτε από τις επιπτώσεις της σκληρής αυτής παρτίδας στον τομέα της ενέργειας, η οποία πολύ σύντομα σε συνδυασμό με την Πανδημία και το βαρύ χειμώνα, πέρα από το βαρύ τίμημα στην τσέπη μας, θα αρχίσει να δείχνει τα δόντια της, πολύ πιο σκληρά, σε ελλείψεις στα ράφια των σούπερ μάρκετ, αλλά και στην αντλία στα βενζινάδικα.
Και όλα αυτά είναι παραπάνω από ικανά, να οδηγήσουν σε πρωτοφανούς έντασης κοινωνικές εκρήξεις.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο
