Η τουρκική λίρα ανέκαμψε ισχυρά από τα σχεδόν ιστορικά χαμηλά επίπεδα που είχε υποχωρήσει νωρίτερα, καθώς η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε ότι έκανε παρεμβάσεις λόγω των «μη υγιών» τιμών της αγοράς.
Η άστατη διαδρομή της λίρας σε μία αγορά με χαμηλή ρευστότητα σημειώθηκε μετά τη βουτιά που έκανε το τουρκικό νόμισμα τον Νοέμβριο. Η πτώση της λίρας τον Νοέμβριο ήταν περίπου 30%, η δεύτερη χειρότερη ιστορικά, και σφυρηλατήθηκε από τη στήριξη του προέδρου Ρετζέπ ταγίπ Ερντογάν, στη μεγάλη νομισματική χαλάρωση παρά την εκτίναξη του πληθωρισμού και τις γενικευμένες επικρίσεις.
Η κεντρική τράπεζα – την οποία ο Ερντογάν ανασχημάτισε και πίεσε φέτος – ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι παρενέβη «άμεσα» στην αγορά «με πωλήσεις λόγω των μη υγιών διαμορφώσεων των συναλλαγματικών ισοτιμιών».
Το τουρκικό νόμισμα, το οποίο είχε υποχωρήσει νωρίτερα 3,3% στις 13,87 λίρες ανά δολάριο, ανέκαμψε στις 12,76 λίρες στις 11.36 (ώρα Ελλάδας), με άνοδο πάνω από 5% στην ημέρα. Είχε βυθιστεί στο ιστορικά χαμηλό επίπεδο των 14 λιρών την Τρίτη καθώς ο Ερντογάν υπεραμύνθηκε της οικονομικής πολιτικής του και το δολάριο ωφελήθηκε από τις δηλώσεις στελεχών της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ υπέρ μίας σύσφιξης της πολιτικής.
Το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει το 47% της αξίας του φέτος και 30% μόνο τον Νοέμβριο, διαβρώνοντας ταχύτατα τα εισοδήματα και τις αποταμιεύσεις των Τούρκων, αναστατώνοντας τους προϋπολογισμούς των νοικοκυρών που διαγκωνίζονται να βρουν κάποια εισαγόμενα φάρμακα.
Το βράδυ της Τρίτης, ο Ερντογάν υπερασπίστηκε για πέμπτη φορά μέσα σε δύο εβδομάδες τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, την οποία οι περισσότεροι οικονομολόγοι χαρακτηρίζουν απερίσκεπτη. Όπως είπε σε συνέντευξή του στο κρατικό τηλεοπτικό κανάλι TRT, δεν υπάρχει «επιστροφή» από τη νέα πολιτική. «Θα δούμε ότι τα επιτόκια θα μειωθούν σημαντικά και επομένως θα υπάρξει βελτίωση στις συναλλαγματικές ισοτιμίες πριν τις εκλογές», πρόσθεσε. Οι εκλογές πρέπει να γίνουν το αργότερο έως τα μέσα του 2023.
«Πρόκειται για ένα επικίνδυνο πείραμα που επιχειρεί ο Ερντογάν να κάνει και η αγορά προσπαθεί να τον προειδοποιήσει για τις συνέπειες», δήλωσε υπεύθυνος στρατηγικής για επενδύσεις της Allspring Global Investments. «Οι τιμές των εισαγωγών πιθανότατα θα αυξηθούν καθώς πέφτει η λίρα, επιδεινώνοντας τον πληθωρισμό. Οι ξένες επενδύσεις μπορεί να διώξουν τις ξένες επενδύσεις, καθιστώντας δυσκολότερη τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης. Τα ασφάλιστρα για τον κίνδυνο χρεοκοπίας (CDS) υποδηλώνουν έναν υψηλότερο κίνδυνο χρεοκοπίας», πρόσθεσε. «Οι επενδυτές γίνονται όλο και πιο νευρικοί…Είναι ένα τοξικό μείγμα», συνέχισε.
Οι μαζικές πωλήσεις της λίρας τον Νοέμβριο ήταν από τις μεγαλύτερες ιστορικά και συγκρίσιμες με εκείνες που αντιμετώπισε η τουρκική οικονομία στις κρίσεις του 2018, του 2001 και του 1994.
Το κόμμα AK του Ερντογάν, ο οποίος ανέβηκε στην εξουσία μετά την κρίση του 2001, βλέπει τα ποσοστά στήριξής του από τους πολίτες να μειώνονται πολύ στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες δείχνουν ότι ο Ερντογάν θα έχανε από τους περισσότερους πιθανούς υποψήφιους για την προεδρία.
Από τον Σεπτέμβριο, η κεντρική τράπεζα έχει μειώσει το βασικό επιτόκιό της κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες στο 15% υπό την πίεση του Ερντογάν, με αποτέλεσμα τα πραγματικά επιτόκια να είναι έντονα αρνητικά, με τον πληθωρισμό να κινείται περί το 20%. Η αντιπολίτευση έχει ζητήσει την άμεση αναστροφή της πολιτικής και πρόωρες εκλογές.
Οικονομολόγοι σημειώνουν ότι η υποτίμηση της λίρας και η επιτάχυνση του πληθωρισμού – ο οποίος προβλέπεται να φθάσει το 30% το επόμενο έτος, σε μεγάλο βαθμό λόγω της υποτίμησης του νομίσματος – θα εκτροχιάσουν το σχέδιο του Ερντογάν.
