Διανύουμε μια εποχή που τα προβλήματα είναι τεράστια και οι εκκολαπτόμενες κρίσεις πολλές. Σε παγκόσμια κλίμακα, χώρες, κοινωνίες και θεσμοί, περνούν μια φάση αποσυντονισμού, η οποία έχει ενταθεί λόγω της πανδημίας. Και το πιο επικίνδυνο γεγονός αυτής της έκρυθμης κατάστασης είναι η πλήρης αδυναμία των ηγεσιών να διαμορφώσουν μια συγκροτημένη στρατηγική αντιμετώπισης αυτής της παγκόσμιας κρίσης,
Πέρα από την πραγματικά τραγελαφική αντιμετώπιση της πανδημίας, τα δυο τελευταία χρόνια, το πλέον τρανταχτό πρόσφατο παράδειγμα της ανικανότητας και της ελαφρότητας που επικρατεί διεθνώς, σε επίπεδο ηγεσιών είναι η Σύνοδος των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, που πραγματοποιήθηκε στη Γλασκώβη της Σκωτίας.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Το καυτό θέμα που συζητήθηκε εκεί ήταν ο τεράστιος κίνδυνος που αντιμετωπίζει ο πλανήτης, λόγω της διάχυσης στην ατμόσφαιρα βλαβερών αερίων. Παρόλα αυτά με την ολοκλήρωση του COP26, δεν μπορεί κανείς παρά να καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ανθρωπότητα δεν είναι η κλιματική αλλαγή ή για παράδειγμα η διαχείριση της πανδημίας, αλλά οι μεγαλοστομίες που βγαίνουν από τα χείλια της παγκόσμιας ηγεσίας.
Το γεγονός ότι οι ηγεσίες σε παγκόσμια κλίμακα βρίσκονται σε αποσύνθεση και αντί να αντιμετωπίζουν τις κρίσεις που διαδέχονται η μια την άλλη, τρέχουν από πίσω τους, είναι η μεγαλύτερη απειλή για τον πλανήτη.
Οι σημερινές ηγεσίες, διεθνώς, έχουν χάσει κάθε επαφή με τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στις χώρες και τις κοινωνίες τις οποίες κυβερνούν. Αδυνατούν να κατανοήσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι παρωχημένοι θεσμοί τους οποίους έχει ξεπεράσει η εποχή και τα προβλήματα που απορρέουν από αυτό το γεγονός.
Στο COP26, ο ένας μετά τον άλλον οι ηγέτες οι οποίοι συμμετείχαν, ανακοίνωσαν δεσμεύσεις για τις χώρες τους, οι οποίες είναι δεδομένο ότι δεν είναι υλοποιήσιμες. Ίδια και χειρότερη είναι η κατάσταση που επικρατεί και στην αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19, όπου είναι ξεκάθαρο ότι δεν υπάρχει καμία ουσιαστική στρατηγική, αλλά μια λογική σπασμωδικής αντίδρασης στις δυσμενείς εξελίξεις.
Η ακαδημαϊκή και πολιτική διάλυση, της οποίας γίναμε μάρτυρες στην Γλασκώβη, και παρατηρούμε τα δυο τελευταία χρόνια στην αντιμετώπιση της πανδημίας, πραγματικά τρομάζει.
Έχεις για παράδειγμα τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζο Μπάιντεν, στη Γλασκώβη, να ανακοινώνει μια φιλόδοξη κλιματική ατζέντα για τις ΗΠΑ, και μέσα στην ίδια εβδομάδα να παρακαλάει τον ΟΠΕΚ, να αυξήσει την παραγωγή πετρελαίου για να σωθεί η οικονομία της χώρας του και μαζί η ραγδαία καταρρέουσα προεδρία του.
Δεν πρέπει να ξαφνιαζόμαστε για την αποτυχία ηγεσιών και θεσμών, να αντιμετωπίσουν θανάσιμες κρίσεις, όπως η κλιματική αλλαγή και η πανδημία. Δεν είναι δυνατόν να αναδειχθεί μια σοβαρή, τεχνικά περίπλοκη και πολιτικά ρεαλιστική στρατηγική μέσα από συναθροίσεις χιλιάδων ανθρώπων, και από ηγεσίες οι οποίες άγονται και φέρονται, από τις εξελίξεις της στιγμής.
Η κλιματική αλλαγή είναι ένα πρόβλημα το οποίο οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς θεσμοί δεν δύνανται να επιλύσουν. Το ίδιο και η πανδημία του Covid-19, η οποία κάθε ημέρα που περνά αναδεικνύει πόσο ανίκανες είναι οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς θεσμοί να αντιμετωπίσουν σοβαρές και μεγάλου μεγέθους κρίσεις.
Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται και στην μεταναστευτική κρίση στην καρδιά της Ευρώπης, αλλά και στα νότια σύνορα των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου ηγεσίες και θεσμοί παρακολουθούν να εξελίσσεται μια ανθρωπιστική και κοινωνική κρίση, αδυνατώντας να αντιδράσουν.
Την ώρα που ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, εφαρμόζει το σχέδιο του για αποσύνθεση του πλαισίου που διαμορφώθηκε στην Ευρώπη μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, δείχνουν να έχουν στρατηγική αντιμετώπισης του.
Η Κίνα προχωρά ακάθεκτη, στη στρατηγική της στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, χωρίς να υπάρχει καμία ουσιαστική αντίδραση.
Το Ιράν, εφαρμόζει χωρίς να αντιδρά κανείς ουσιαστικά, τη στρατηγική του για αποσταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή.
Κανείς πραγματικά δεν γνωρίζει την κατάσταση και τους κινδύνους στον τομέα του ηλεκτρονικού και βιολογικού πολέμου.
Ακόμα και στο θέμα της ισλαμικής τρομοκρατίας, για το οποίο έχει χυθεί άπλετο αίμα και έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια, η κατάσταση είναι πραγματικά πολύ χειρότερη σήμερα, από ότι ήταν το 2001 που είχαμε τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Τα προβλήματα είναι πολλά και κρίσιμα και ο κόσμος κάθε ημέρα που περνά γίνεται όλο και περισσότερο ασταθής και μη διαχειρίσημος.
Έχει περάσει ένα πολύ μεγάλο διάστημα που ολόκληρος ο πλανήτης ζει υπό τα κελεύσματα του αποκαλούμενου προοδευτισμού. Σχεδόν στο σύνολο των χωρών του δυτικού κόσμου, άσχετα με το ποιος βρίσκεται στην εξουσία, αυτοί που κάνουν κουμάντο σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας είναι οι αποκαλούμενοι προοδευτικοί.
Σήμερα μετά από την εδώ και αρκετά χρόνια παντοκρατορία του προοδευτισμού, εάν κοιτάξει κανείς τα αποτελέσματα, δεν μπορεί παρά να καταληφθεί από μια απογοήτευση, αλλά και από μια βαθιά ανησυχία.
Τι πραγματικά συμβαίνει στις κοινωνίες του δυτικού κόσμου υπό την κυριαρχία του προοδευτισμού;
Τραγωδίες και δυστυχία, με την πολιτική των ανοικτών συνόρων. Ταραχές και δολοφονίες στις γειτονιές των πόλεων των δυτικών χωρών. Πολιτική κατήχηση των μαθητών και των φοιτητών σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης. Μεγάλες ελλείψεις για τους πολίτες στις ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης. Καταστολή της θρησκείας και των ιδιωτικών σχέσεων. Καταστρατήγηση των εθνικών γλωσσών και αντικατάσταση τους με μια διάλεκτο που στερείται νοήματος και ποιότητας.
Ο δυτικός κόσμος και ο δυτικός πολιτισμός καταρρέει μπροστά στα μάτια μας, από την επέλαση των δήθεν προοδευτικών και εάν δεν υπάρξει ανάσχεση αυτής της επικίνδυνης κατρακύλας, η ζημιά θα είναι ανεπανόρθωτη.
Αν μια είναι σίγουρο ότι πολλοί θα αντιδράσουν με τον γνωστή συνταγή των χαρακτηρισμών τύπου, λαϊκιστής, εθνικιστής και όλα αυτά τα κοσμητικά επίθετα με τα οποία οι δήθεν προοδευτικοί αντιδρούν, όταν δέχονται σκληρή αλλά τεκμηριωμένη κριτική, η απάντηση στη σημερινή κατρακύλα των ηγεσιών και των θεσμών είναι ο εθνικός συντηρητισμός.
Ο σημερινός προοδευτισμός δεν είναι μεταρρυθμιστής. Επιδιώκει όχι να αξιοποιήσει το παρελθόν, αλλά να προωθήσει την αστάθεια, να ανατρέψει τον κόσμο. Ο συμβιβασμός είναι αντιθετικός για τους στόχους και τις μεθόδους του.
Όταν ο δήθεν προοδευτισμός καταλαμβάνεται από τέτοιο ριζοσπαστισμό, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με μετριοπάθεια.
Αυτό που έχουν καταφέρει να επιβάλλουν οι δήθεν συντηρητικοί σήμερα είναι ένα πραγματικό αλαλούμ. Προωθούν ανοικτά εθνικά σύνορα, απενεργοποίηση των ελέγχων μετανάστευσης και μεταφορά της κυριαρχίας στις διεθνείς γραφειοκρατίες.
Το ίδιο κάνουν και σε κοινωνικό επίπεδο, προωθώντας την ταυτότητα της ομάδας πάνω από την ιθαγένεια, υποδαυλίζοντας φυλετικές, εθνοτικές και θρησκευτικές διαιρέσεις, υποτιμώντας τον κοινό πολιτισμό και τον κοινό άνθρωπο, απορρίπτοντας την ενεργειακή ανεξαρτησία, δυσφημώντας την εθνική ιστορία ως ιστορία αμείωτης αδικίας. Ο αντιεθνικισμός της αριστεράς είναι άλλη μια απότομη ρήξη με το παρελθόν.
Η έλλειψη ικανής ηγεσίας και η απαξίωση των θεσμών έχει αρχίσει να προκαλεί στους πολίτες διεθνώς, μια αίσθηση εθνικής παρακμής.
Η απάντηση σε αυτή την κατρακύλα είναι ένας εθνικός συντηρητισμός με στόχο την ανοικοδόμηση του έθνους.
Οι καθοριστικές προκλήσεις μας σήμερα πρέπει να είναι η αναζωογόνηση των πολιτιστικών και πολιτικών μας θεσμών, η επαναφορά μιας ηθικά ενημερωμένης κοινής κουλτούρας,
Σήμερα, αντιμετωπίζουμε την ανάγκη να εξισορροπήσουμε την ελευθερία και την αρετή, την αγορά και την κοινωνία. Πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα πώς μπορεί η κυβέρνηση να μεταρρυθμίσει την κοινωνία που έχει σχεδιαστεί για να εκπροσωπεί και να προστατεύει; Η κυβέρνηση και οι αγορές είναι και οι δύο μηχανισμοί ερμηνείας των επικρατούντων συμφερόντων και προτιμήσεων. Αλλά η κυβέρνηση ανταποκρίνεται περισσότερο σε μεγάλες, καλά συνδεδεμένες ομάδες και τείνει να τις εδραιώνει – οι απαντήσεις της είναι λιγότερο ανοικτές σε προκλήσεις και προσαρμογές από αυτές της αγοράς. Αυτό το πρόβλημα επιδεινώνεται από το σημερινό εκτελεστικό κράτος, και τους παρωχημένους διεθνείς θεσμούς που αποτελούνται από μια πληθώρα γραφειοκρατιών ειδικού σκοπού, με ελάχιστη ικανότητα να διακρίνουν, να αρθρώνουν ή να επιδιώκουν το κοινό καλό.
Ο εθνικός συντηρητισμός, όχι ο δήθεν προοδευτισμός, είναι η απάντηση στο σημερινό χάλι που επικρατεί και εκεί πρέπει να βασιστεί η ανάσχεση της κατρακύλας που έχει πάρει η Δύση και η φιλελεύθερη δημοκρατία, λόγω της αδυναμία των ηγεσιών και των θεσμών να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της εποχής και στην αντιμετώπιση των σοβαρών κρίσεων.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο.
