Στις πρόσφατες αμυντικές συμφωνίες που υπέγραψε η Ελλάδα και το πως θα διαμορφώσουν την ελληνική εξωτερική πολιτική μελλοντικά αναφέρεται στη συνέντευξή τους στο ThePresident ο πρέσβης επί τιμή Αλέξανδρος Μαλλιάς, τονίζοντας πως η χώρα μας πρέπει να διαμορφώνει διμερείς, τριμερείς και πολυγωνικές συνέργειες ασφαλείας πάνω σε κοινό παρονομαστή συμφερόντων κυρίως αλλά και των αξιών.
Αναφορικά με τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις ο κ. Μαλλιάς αναφέρει πως η κυβέρνηση Μπάιντεν αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο του βασικού πυλώνα σταθερότητας και προάσπισης των λεγομένων ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών στην ευρύτερη περιοχή, ενώ τονίζει πως είναι αντιληπτό ότι οι σχέσεις Ελλάδας και ΗΠΑ διανύουν μία εξαιρετική περίοδο.
Ερωτηθείς για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα και το αίτημα του Πρωθυπουργού στον Βρετανό ομόλογό του ο κ. Μαλλιάς αναφέρει πως είναι για μια στοχευμένη προσπάθεια η οποία στηρίζεται στην λογική και λιγότερο στο συναίσθημα, ενώ θετικό είναι ότι ήδη έχουμε μια συγχορδία σημαντικών αρθρογράφων σε κορυφαίες βρετανικές εφημερίδες.
Αναφερόμενος στη Συμφωνία των Πρεσπών ο πρέσβης επί τιμή τονίζει πως αν δεν θέλουμε να γενικευθεί το κακό, με την δημιουργία σειράς κακών προηγούμενων, καλόν είναι να μην επιτρέπουμε σήμερα την καταστρατήγηση της Συμφωνίας κατά την εκπροσώπηση της χώρας σε διεθνείς συναντήσεις με τα χαρακτηριστικά MKD και MK.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Μαλλιά στην Ειρήνη Μυλωνά:
Ερ: Η Ελλάδα έχει συνάψει αμυντικές συμφωνίες οι οποίες την αναβαθμίζουν στη διεθνή σκακιέρα. Πως εκτιμάτε, κύριε πρέσβη, ότι θα διαμορφώσουν οι ελληνικές διπλωματικές σχέσεις στο μέλλον;
Απ: Ζούμε στην εποχή της αποτελεσματικότητας και της έλλειψης πολιτικής βούλησης των διεθνών και περιφερειακών οργανισμών συλλογικής ασφάλειας μεταξύ των οποίων του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ. Το ίδιο ισχύει και για την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία όχι μόνο στερείται κοινής και ενιαίας εξωτερικής πολιτικής αλλά συχνά – για να μην πω κατά κανόνα – η κοινή Ευρωπαϊκή θέση αποδυναμώνεται όταν δεν υπονομεύεται από δράσεις των κρατών-μελών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αποκλεισμός της Ελλάδος από την Γερμανία τον Ιανουάριο του 2020 κατά την διάσκεψη του Βερολίνου για την Λιβύη. Δύο μήνες μετά την υπογραφή των δύο Τουρκο-λιβυκών Συμφωνιών. Αξιολογήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως άκυρες και ανυπόστατες. Η συγκεκριμένη στάση της Γερμανίας υπέρ της Τουρκίας είχε στην πράξη μεγαλύτερη εμβέλεια και σημασία από την κοινή Απόφαση της Ένωσης, την οποία έτσι υπονόμευσε.
Επιπλέον, το ΝΑΤΟ δεν καλύπτει την Ελλάδα από την επιθετική και αναθεωρητική Τουρκία. Όχι μόνο δεν μας καλύπτει, αλλά κυριολεκτικά αδιαφόρησε.
Άρα είμαστε και εμείς υποχρεωμένοι να διαμορφώνουμε διμερείς, τριμερείς και πολυγωνικές συνέργειες ασφαλείας πάνω σε κοινό παρονομαστή συμφερόντων κυρίως αλλά και των αξιών. Παρά την εικόνα διαφοροποίησης που πολιτικοί μας ηγέτες – το είδαμε κατά την κύρωση της Ελληνο-Γαλλικής Συμφωνίας – επιλέγουν να δίδουν κυρίως από βήματος της Βουλής, υπάρχει συνέχεια στην πολιτική των διαδοχικών κυβερνήσεων μας σε σχέση με την Γαλλία και με τις ΗΠΑ.
Ερ: Παρατηρούμε μια κινητοποίηση από την πλευρά της Τουρκίας με προσπάθειες αναθέρμανσης στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ αλλά και μέσω συμφωνιών όπως αυτή με την Ισπανία. Πώς πιστεύετε πως θα κινηθεί η Τουρκία στην ευρύτερη περιοχή; Τι ρόλο παίζει η εσωτερική κατάσταση της χώρας;
Κατά την θητεία μου ως πρέσβη της Ελλάδος στην Ουάσινγκτον υπεστήριζα ότι το Κογκρέσο είναι η προστιθέμενη αξία της Ελλάδος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σήμερα έχουμε μία Administration η οποία αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο του βασικού πυλώνα σταθερότητας και προάσπισης των λεγομένων ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών στην ευρύτερη περιοχή. Αν μελετήσουμε προσεκτικά το κείμενο της προσφάτως υπογραφείσας Συμφωνίας όσο και τα υπογεγραμμένη από του ΥΠΕΞ Μπλίνκεν και Δένδια Διακήρυξη γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι Ελλάδα και ΗΠΑ την εποχή αυτή ζούμε μία εξαιρετική περίοδο.
Ταυτόχρονα η αποδοχή, η στήριξη και η προώθηση των συμφερόντων μας στο Κογκρέσο δρα πολλαπλασιαστικά. Η Ελλάδα και η Κύπρος εδώ και αρκετά χρόνια έχουν μία ισχυρή ομάδα στήριξης στα νομοθετικά σώματα. Σήμερα η στήριξη αυτή είναι καταλυτική, κυρίως στην Γερουσία. Εν ολίγοις, αν υποθέσουμε ότι μία απόφαση ή ένα σχέδιο της εκτελεστικής εξουσίας ενοχλεί, υπάρχει πάντοτε σε δεύτερο επίπεδο – Κογκρέσο – η δυνατότητα αποτελεσματικής δράσης και θεραπείας. Υπάρχει μία δυναμική ομάδα ομογενών – Κυπρίων κυρίως θα το πω – που επιτυχώς και αποτελεσματικά δραστηριοποιούνται τόσο στην κατεύθυνση της Administration όσο και του Κογκρέσου.
Δεν μπορώ να προεξοφλήσω πως θα εξελιχθούν οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις. Πάντως, όπως σήμερα έχουν τα πράγματα, η Τουρκία του Προέδρου Ερντογάν δεν έχει περιθώρια τακτικών ελιγμών: Είτε θα αποδεχθεί τους αμερικανικού όρους του παιχνιδιού και θα επανέλθει στην τάξη αναζητώντας ένα φύλλο συκής, ειδικά σε σχέση με τους S-400. Είτε, θα αυτοπεριοριστεί σε μία διαχειριστική πολιτική «ελέγχου της ζημιάς» και συνεχούς διολίσθησης στις σχέσεις.
Το κρισιμότερο πάντως μέγεθος που θα επηρεάσει τις εξελίξεις και τις αποφάσεις της «τουρκικής δημοκρατίας του ενός», είναι η οικονομία και η λογική των αγορών. Γνωρίζει ο Πρόεδρος Ερντογάν ότι η επιστροφή στην ομαλότητα των σχέσεων της Τουρκίας με τις ΗΠΑ αποτελεί συνθήκη αναγκαία για την δύσκολη πορεία αποκατάστασης της πορείας ομαλότητας στην Τουρκική οικονομία. Αναγκαία μεν, πλην όμως όχι ικανή.
Ερ: Κύριε Πρέσβη πως αποτιμάτε το αίτημα του Πρωθυπουργού για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα; Πιστεύετε πως ανοίγει ένα παράθυρο για έναν πιο ουσιώδη διάλογο;
Απ: Πρόκειται για μια στοχευμένη προσπάθεια. Στηρίζεται στην λογική και λιγότερο στο συναίσθημα. Θετικό είναι ότι ήδη έχουμε μια συγχορδία σημαντικών αρθρογράφων σε κορυφαίες βρετανικές εφημερίδες. Υποστηρίζουν την επιστροφή των κλαπέντων γλυπτών. Ο Πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον ως λάτρης των κλασικών γραμμάτων γνωρίζει ότι το βρετανικό Μουσείο δεν μπορεί να λειτουργεί ως οιονεί κλεπταποδόχος. Γνωρίζουμε τις δυσκολίες του εγχειρήματος από την εποχή της Μελίνας, η οποία το είχε θέσει με πειστικότητα και με το πάθος που την χαρακτήριζε άλλωστε. Τώρα είμαστε σε μία νέα φάση.
Το BREXIT δεν σημαίνει απομάκρυνση της Βρετανίας από τις πηγές και τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Δεν βρισκόμαστε στον 18ο ούτε στον 19ο αιώνα.
Ο Παρθενώνας, παγκοσμίως το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο της Δημοκρατίας και του ανθρωποκεντρικού μας πολιτισμού, είναι ακρωτηριασμένος. Η αποκατάσταση της αρμονίας, της ισορροπίας και της ενότητας του Παρθενώνα δεν είναι μόνο ζήτημα ή υπόθεση της Ελλάδος. Αφορά, ή μάλλον θα έπρεπε να αφορά και την Βρετανία. Την πατρίδα του Σαίξπηρ. Είναι υπόλογη για τον ακρωτηριασμό.
Επιτρέψτε μου με την ευκαιρία να θέσω υπόψη μια σκέψη. Ελλάδα και Αίγυπτος είναι δύο χώρες των οποίων οι αρχαιότητες έχουν λεηλατηθεί. Διορθώστε με αν κάνω λάθος. Αντιλαμβανόμαστε όλοι πόσο σημαντική θα ήταν – παγκόσμιας σημασίας και εμβέλειας γεγονός – αν πραγματοποιούταν για παράδειγμα το 2023 έκθεση ελληνικών αρχαιοτήτων στο Κάιρο ή στην Αλεξάνδρεια και αιγυπτιακών αρχαιοτήτων στην Ελλάδα. Νομίζω πως θα άξιζε να το δούμε.
Ερ: Κύριε πρέσβη το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια έντονη πολιτική αστάθεια στα Σκόπια. Πιστεύετε ότι ενδεχόμενη κυβερνητική αλλαγή θα επηρεάσει τη Συμφωνία των Πρεσπών ειδικά με τη ρητορική που σήμερα εκφράζει το VMRO?
Απ: Ήδη επί κυβερνήσεως του κ. Ζόραν Ζάεφ έχουμε καταγράψει παρασπονδίες. Στο βιβλίο μου «Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία – Αυτοψία της Συμφωνίας των Πρεσπών», που κυκλοφόρησε το 2018 με πρόλογο του Ευάγγελου Βενιζέλου, σημείωνα την ανάγκη σύστασης ενός Παρατηρητηρίου Ελέγχου Εφαρμογής της. Δεν προκρίθηκε. Γεγονός είναι ότι του Υπουργείο Εξωτερικών γνωρίζει τις ατέλειες της Συμφωνίας και στενά παρακολουθεί τις εξελίξεις.
Στην υποθετική σήμερα περίπτωση μελλοντικής εκλογικής νίκης του ΒΜΡΟ, η εφαρμογή της θα είναι προβληματική. Δεν θα την «καταγγείλει», ούτε νομικά θα απαγκιστρωθεί.
Ούτως ή άλλως προσωπικά με ενοχλεί η διαπίστωση ότι ακόμη και σήμερα, οσάκις διαμαρτυρόμαστε στα Σκόπια για την χρήση των όρων «Μακεδόνες», «Μακεδονικός» η συνήθης απάντηση είναι ότι η πρακτική τους συνάδει με τα προβλεπόμενα από την Συμφωνία των Πρεσπών.
Ο Πρόεδρος του ΒΜΡΟ έχει δηλώσει – και μάλλον θα το πράξει – ότι εάν εκλεγεί πρωθυπουργός, δεν πρόκειται να χρησιμοποιεί τη επιβληθείσα από την Συμφωνία των Πρεσπών και με αναθεώρηση του συντάγματος, ονομασία Βόρεια Μακεδονία. Άρα;
Αν δεν θέλουμε να γενικευθεί το κακό, με την δημιουργία σειράς κακών προηγούμενων, καλόν είναι να μην επιτρέπουμε σήμερα την καταστρατήγηση της Συμφωνίας κατά την εκπροσώπηση της χώρας σε διεθνείς συναντήσεις κλπ, με τα χαρακτηριστικά MKD και MK. Χωρίς δηλαδή το όνομα της.
Καταληκτικά επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι δεν πρέπει να αποκλείουμε στο να δούμε μία μέρα αλβανό πρωθυπουργό στην Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονία.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή, πρ.πρέσβης Ελλάδος σε Ουάσινγκτον, Σκόπια και Τίρανα
