Μετά από πάρα πολλά χρόνια απόλυτης κυριαρχίας του Ταγίπ Ερντογάν στο πολιτικό σκηνικό της Τουρκίας, η κλεψύδρα της παντοκρατορίας του κατά γενική ομολογία απολυταρχικού ηγέτη της γειτονικής χώρας αδειάζει με γοργούς ρυθμούς και είναι εξαιρετικά δύσκολο πλέον να αντιστραφεί αυτή η πορεία.
Ταυτόχρονα θα είναι λάθος να πιστέψει κανείς ότι ακόμη και τώρα που ο πειρατής του διεθνούς δικαίου, ηγέτης της Τουρκίας, βρίσκεται σε πορεία αποδόμησης δεν είναι επικίνδυνος και δεν μπορεί να προβεί σε ενέργειες οι οποίες μπορούν να βάλλουν φωτιά στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη *
Άλλωστε κάτι που δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς είναι ότι ο Σουλτάνος της Τουρκίας, είναι μια εξαιρετικά ικανή και πανούργα πολιτική προσωπικότητα.
Για πάρα πολλά χρόνια έχει καταφέρει να εξαφανίσει στο εσωτερικό της χώρας του κάθε ίχνος σοβαρής αντιπολίτευσης και στο εξωτερικό να δημιουργήσει σχέσεις ταυτόχρονου θαυμασμού και μίσους.
Σε αυτό βέβαια βοηθά και το γεγονός ότι ηγείται μιας μεγάλης χώρας, με στρατηγική θέση, που είναι δύσκολο για οποιαδήποτε δύναμη του διεθνούς συστήματος να αγνοήσει και να υποτιμήσει.
Παρόλα αυτά για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια ο Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπος με κάτι πρωτόγνωρο για το ίδιο τόσο στο εσωτερικό της χώρας του, όσο και διεθνώς.
Στο εσωτερικό είναι πλέον εμφανές ότι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης έχουν αρχίσει να βρίσκουν το βηματισμό τους και να σηκώνουν ανάστημα, με αποτέλεσμα να έχει αρχίσει να τρίζει επικίνδυνα η παντοκρατορία του.
Στη διεθνή σκηνή παρά τη στρατηγική σημασία και γεωγραφική θέση της Τουρκίας, η υπομονή κρατών και ηγεσιών απέναντι στα τερτίπια του και την αμετροέπεια του έχει αρχίσει να εξαντλείται με αργούς ρυθμούς και ήδη αυτός και το καθεστώς του γίνονται δέκτες των επιπτώσεων. Σε αυτό δεν βοηθά καθόλου και το διπλό παιχνίδι του ανάμεσα σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ρωσία.
Η Μόσχα έχει πλέον αναγάγει τη σχέση που ο ίδιος ο Ερντογάν επιδίωξε για να εκβιάσει τη Δύση και την Ουάσιγκτον, σε μοχλό εκμετάλλευσης που μόνο οφέλη μπορεί να αποφέρει για τη Ρωσία και δεν προσδίδει κανένα κέρδος για την πλευρά της Τουρκίας. Μοναδική εξαίρεση η κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου ενέργειας στο Ακουγίου, αν και αυτό μένει να αποδειχθεί το πόσο θετικό θα είναι στο τέλος για την Τουρκία.
Την ίδια στιγμή στη Δύση ελάχιστα είναι τα ψήγματα υπομονής που έχουν απομείνει απέναντι στα τερτίπια και τις καθημερινές πλέον επιθέσεις του Ερντογάν. Εάν μάλιστα η Τουρκία δεν ήταν μεγάλη χώρα, σε στρατηγική θέση στο χάρτη, είναι βέβαιο ότι οι επιπτώσεις από αυτή τη συμπεριφορά θα ήταν εξαιρετικά πιο δυσμενείς.
Επίσης, ο Ερντογάν και το καθεστώς του θα ήταν σε πολύ πιο δύσκολη θέση εάν δεν υπήρχε η παντελής στρατηγική ανυπαρξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η αμέριστη συμπαράσταση του Βερολίνου, σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με την επικείμενη αποχώρηση του μεγάλου προστάτη του Ερντογάν που ακούει στο όνομα Άνγκελα Μέρκελ από την Καγκελαρία της Γερμανίας και την αλλαγή κυβέρνησης με την συμμετοχή των Πρασίνων στο κυβερνητικό συνασπισμό, είναι πιθανό να έχουμε μια βελτίωση, αν και όχι δραματική, του Βερολίνου έναντι της Άγκυρας.
Πολλά επίσης, θα κριθούν και από την συνάντηση που είχε ο Ερντογάν με τον Αμερικανό Πρόεδρο, Τζo Μπάιντεν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του G-20, στη Ρώμη, την Κυριακή. Μια συνάντηση στην οποία, ο Ερντογάν απέδιδε εξαιρετική σημασία γνωρίζοντας ότι ίσως να είναι η τελευταία ευκαιρία του για να πάρει μια μικρή παράταση στην επερχόμενη πτώση του.
Όπως προκύπτει από τις πληροφορίες γύρω από τη συνάντηση ο Τούρκος Πρόεδρος, για μια ακόμη φορά παρέμεινε στον προθάλαμο και δεν κατάφερε να εισέλθει στο δωμάτιο. Αποτελεί σφαλιάρα το γεγονός ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος του ξεκαθάρισε ότι για να αγοράσει η Τουρκία μαχητικά αεροσκάφη F-16 και να αναβαθμίσει αυτά που ήδη κατέχει, θα πρέπει να περάσει την προβλεπόμενη διαδικασία και αυτό πολύ απλά σημαίνει, έγκριση από το Κογκρέσο.
Εκεί δυστυχώς το κλίμα για τον ίδιο και την κυβέρνησή του είναι εξαιρετικά αρνητικό, με τον γερουσιαστή και Πρόεδρο της πανίσχυρης Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, γερουσιαστή Ρόμπερτ Μενέντεζ, να ηγείται μιας εκστρατείας παραδειγματικής τιμωρίας του Ερντογάν και της κυβέρνησής του, με αφορμή την παραβατική του συμπεριφορά στην Ανατολική Μεσόγειο, την πολιτική του στην Κύπρο, τα ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία έθιξε και ο Πρόεδρος Μπάιντεν στη συνάντηση τους, και κυρίως την αγορά των πυραύλων S-400 από την Τουρκία.
Βέβαια, σε τέτοιου είδους συναντήσεις ποτέ δεν μπορεί κανείς να είναι απόλυτα σίγουρος για το τι ακριβώς διαμείφθηκε πίσω από τις κλειστές πόρτες. Ο καιρός και τα γεγονότα θα δείξουν. Σε κάθε περίπτωση όμως οι πρώτες εντυπώσεις από τη συνάντηση, δεν δείχνουν κέρδος για τον Ερντογάν.
Στο πρώτο άκουσμα όλο αυτό το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί δείχνει πολύ θετικό για τα ελληνικά συμφέροντα και τις επερχόμενες εξελίξεις. Παρόλα αυτά στις διεθνείς σχέσεις ποτέ τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και πάντα εγκυμονούν απρόοπτες εξελίξεις και κίνδυνοι.
Είναι σαφές ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα ιδιαίτερα θετικό παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα, διεθνώς και ειδικά στις ΗΠΑ, για τα εθνικά της συμφέροντα έναντι της Τουρκίας. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να επαναπαυτεί σε αυτή τη θετική συγκυρία.
Οι κινήσεις που γίνονται με τη σύναψη συμμαχιών με περιφερειακές δυνάμεις της ευρύτερης περιοχής μας, οι αμυντικές συμφωνίες με τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και η αναβάθμιση σε νευραλγικούς τομείς των ενόπλων δυνάμεων, όπως η προμήθεια των μαχητικών αεροσκαφών Rafale και των Φρεγατών για το Πολεμικό Ναυτικό, από την Γαλλία, είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά για να υπάρξει μια πλήρης θωράκιση της χώρας δεν φτάνουν και θα πρέπει να συνεχιστούν με αποφασιστικότητα και ταχύτατους ρυθμούς.
Στα πλαίσια αυτά θα πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα στην αναβάθμιση και του υπόλοιπου στόλου των μαχητικών αεροσκαφών F-16 που διαθέτει η χώρα μας, των Block 50 σε Block 52+ Advanced και των Block 30. Παίρνοντας αυτή την απόφαση και προχωρώντας στην αγορά και μαχητικών F-35, τώρα που το κλίμα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είναι εξαιρετικά θετικό προς αυτή την κατεύθυνση η Ελλάδα θα αναβαθμιστεί σε μια εκ των κορυφαίων δυτικών δυνάμεων στον αέρα και θα δημιουργήσει συνθήκες που θα διασφαλίζουν τη δυνατότητα της να αντιμετωπίσει την Τουρκία, όποιες και να είναι οι εξελίξεις στην μετά Ερντογάν εποχή στη γειτονική χώρα.
Το παράθυρο ευκαιρίας, με δεδομένο ότι η κλεψύδρα επιβίωσης του Ερντογάν αδειάζει με γοργούς ρυθμούς, είναι μικρό και μπορεί από τη μια ημέρα στην άλλη να κλείσει και οι συνθήκες αντιμετώπισης της Τουρκίας υπό μια νέα ηγεσία να αλλάξουν δραματικά.
Έχει έλθει η ώρα για άμεσες και τολμηρές αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας της χώρας. Όχι χθες, σήμερα.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο.
