Ένα θετικό στοιχείο που προέκυψε από την προκλητικότητα της Τουρκίας των τελευταίων ετών ήταν ότι μας αφύπνισε και αποφασίσαμε να προχωρήσουμε στην ενίσχυση των Ε.Δ. τόσο στο εξοπλιστικό μέρος (αγορά Rafale, Belharra, όσο και σε θέματα προσωπικού). Παράλληλα στο διπλωματικό πεδίο πολύ σημαντική ήταν η συμφωνία με τη Γαλλία στην οποία προβλέπεται ρήτρα στρατιωτικής συνδρομής σε περίπτωση πολεμικής απειλής κατά της ελληνικής εδαφικής κυριαρχίας
Του Λάμπρου Τζούμη *
Θα ήταν όμως σκόπιμο να επισημάνουμε ότι αυτό δεν προϋποθέτει ότι Γάλλοι στρατιώτες θα πολεμήσουν αντί για μας. Δεν επιτρέπεται να διατηρούμε την αυταπάτη εξασφάλισης της εθνικής μας κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας από οποιαδήποτε ξένη δύναμη. Υπάρχει όμως η δυνατότητα παροχής επιχειρησιακών δυνατοτήτων στο πλαίσιο του ηλεκτρονικού πολέμου, των πληροφοριακών επιχειρήσεων, κ.λπ, από τις γαλλικές Ε.Δ.
Να επισημάνουμε επίσης ότι η αριθμητική υπεροπλία δεν φέρνει πάντα το αναμενόμενο αποτέλεσμα και σε ότι αφορά το προσωπικό οι ελληνικές Ε.Δ. υπερτερούν έναντι της Τουρκίας στην ποιότητα και το ηθικό. Αυτό αποδεικνύεται από τους διαγωνισμούς στο ΝΑΤΟ που οι πιλότοι μας διακρίνονται κατ΄ επανάληψη στις πρώτες θέσεις.
Αναφορικά με θέματα ενίσχυσης της επιχειρησιακής ετοιμότητας και προβληματισμούς σχετικά με το υπόψη θέμα, ανά κλάδο Ε.Δ. να επισημάνουμε τα εξής :
Στρατός Ξηράς
Υπάρχει ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος υποστελεχώσης-επάνδρωσης, κυρίως των Σχηματισμών πρώτης γραμμής. Το πρόβλημα οφείλεται στη μη πρόσληψη μόνιμου προσωπικού επί σειρά ετών λόγω των απαγορευτικών περί «προσλήψεων στο Δημόσιο» μνημονιακών όρων, στη χαμηλή απόδοση των κλάσεων οπλιτών θητείας λόγω του δημογραφικού προβλήματος, στη μικρή διάρκεια θητείας, στις αναβολές-εξαιρέσεις στράτευσης και στην ικανοποίηση μεγάλου αριθμού κοινωνικών αιτημάτων που άλλες φορές είναι επιβεβλημένα και άλλες φορές γίνονται για εξυπηρέτηση μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων.
Σε ότι αφορά στην αύξηση της θητείας στο Σ.Ξ. και στην εφαρμογή «διζωνικού συστήματος» που αποφασίστηκε πρόσφατα δηλ. όσοι υπηρετούν στην παραμεθόριο θα κάνουν θητεία εννέα μηνών ενώ όσοι επιλέγουν θητεία σε αστικά κέντρα στην ενδοχώρα, θα έχουν θητεία δώδεκα μηνών : Το εν λόγω σύστημα δεν θα αποδώσει περισσότερο από πέντε με έξι χιλιάδες άτομα κατ΄ έτος και δεν αποτελεί πανάκεια για την επίλυση του προβλήματος της υποστελέχωσης και την επαύξηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας των Σχηματισμών του Σ.Ξ.
Σε ότι αφορά τις προσλήψεις μόνιμου προσωπικού που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη είναι θετικό μέτρο που θα αποδώσει σε βάθος πενταετίας, με δεδομένο ότι κάτι τέτοιο έχει να συμβεί από το 2009. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την απόλυση ενός αριθμού στελεχών από τις τάξεις των Ε.Δ. χωρίς να αναπληρώνονται και τη γήρανση του προσωπικού επιτείνει το πρόβλημα της στελέχωσης. Την παρούσα περίοδο ο μέσος όρος ηλικίας κατηγοριών μόνιμου προσωπικού όπως των Εθελοντών Μακράς Θητείας είναι περίπου 45 έτη, ενώ για τους Επαγγελματίες Οπλίτες είναι περίπου 36 έτη. Οι εν λόγω κατηγορίες προσελήφθησαν με σκοπό την κάλυψη κυρίως επιχειρησιακών αναγκών μαχητού. Συνεπώς απαιτείται ανανέωση και αναπλήρωση του μόνιμου προσωπικού. Η σκέψη να οδηγηθούμε σε αμιγώς επαγγελματικό στρατό έχει το θετικό στοιχείο ότι εξελιγμένα και σύγχρονα οπλικά συστήματα θα υπηρετούνται από προσωπικό με εξειδικευμένες γνώσεις, άρα καλύτερα αποτελέσματα. Από την άλλη στα αρνητικά να συνυπολογίσουμε ότι ένας βασικός πυλώνας της πολεμικής μας προπαρασκευής είναι η εφεδρεία. Αμιγώς επαγγελματικός στρατός σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει εκπαίδευση για οπλίτες θητείας, άρα δεν θα υφίσταται εφεδρεία. Στα αρνητικά να συνυπολογισθεί και το κόστος, καθόσον το να συντηρείς έναν αμιγώς επαγγελματικό στρατό είναι ιδιαίτερα δαπανηρό.
Στο εξοπλιστικό μέρος σε σχέση με την Τουρκία στο Σ.Ξ. απαιτείται να βρεθεί άμεσα τρόπος αντιμετώπισης των τουρκικών Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων (ΜΕΑ) που όπως έχουμε διαπιστώσει μας δημιουργούν προβλήματα με τις παραβιάσεις του Εθνικού Εναερίου Χώρου αλλά και με τις κατασκοπευτικές δραστηριότητες που διεξάγουν. Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί με την απόκτηση τεχνολογίας αντιμέτρων που μπορούν να προκαλέσουν παρεμβολές στα συστήματα πλοήγησης τους, από χώρες του εξωτερικού που διαθέτουν την υπόψη τεχνολογία και η Ελλάδα έχει αναπτύξει με αυτές στρατιωτική συνεργασία (π.χ. Ισραήλ, ΗΠΑ)
Χρειάζεται επίσης μια ανανέωση των Τεθωρακισμένων Οχημάτων Μεταφοράς Προσωπικού είναι τα γνωστά ΤΟΜΠ Μ113 και αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η προμήθεια 1200 ΤΟΜΠ Μ117 που θα παραλάβουμε από τις ΗΠΑ μέσω αμυντικής βοήθειας με ευνοϊκούς όρους..
Πολεμικό Ναυτικό
Η συμφωνία με τη Γαλλία για την απόκτηση των φρεγατών Belharra ενδεχομένως και απόκτηση κορβετών Gowind-2500 αποτελεί ίσως την καλύτερη επιλογή μεταξύ των υποψηφίων πλοίων επιφανείας και θα συντελέσει σημαντικά στην ενίσχυση του στόλου, προκειμένου να υπάρχει αποτελεσματική κάλυψη της περιοχής Ν.Α. Μεσογείου, ένα χώρο πολύ μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας, που επικεντρώνεται το ενδιαφέρον λόγω των ενεργειακών εξελίξεων.
Δεν έχει διευκρινιστεί το είδος των οπλικών συστημάτων που θα φέρουν οι φρεγάτες, αν δηλαδή θα διαθέτουν τα βλήματα Scalp Naval τα οποία μπορούν να πλήξουν στόχους ξηράς σε απόσταση έως χιλίων χιλιομέτρων και όπως είναι αντιληπτό διευρύνουν το εύρος δράσης του ελληνικού Π.Ν. Αλλά ακόμη και αν δεν αποδεσμευτούν τα υπόψη βλήματα ή δεν υπάρχει οικονομική δυνατότητα απόκτησης τους οι Belharra σύμφωνα με τα δημοσιεύματα θα φέρουν μια πλειάδα οπλικών συστημάτων με αυξημένες δυνατότητες αεράμυνας περιοχής και ανθυποβρυχιακού πολέμου. Χαρακτηριστικά αναφέρονται : To ραντάρ Sea Fire μπορεί να εγκλωβίσει εναέριους στόχους ακόμη και σε απόσταση 200 km και σε συνδυασμό με τους αντιαεροπορικούς πυραύλους Aster και βεληνεκές 120 km προσφέρουν σημαντικές αντιαεροπορικές αλλά και αντιβαλλιστικές δυνατότητες. Ο οπλισμός συμπληρώνεται με πυραύλους επιφανείας-επιφανείας Exocet βεληνεκούς 240 km από πυροβόλα των 76 χιλιοστών, αλλά και σύστημα αυτοπροστασίας πυραύλων RAM21, που ολοκληρώνει την αντιαεροπορική/αντιβληματική ασπίδα του πλοίου. Επιπλέον οι φρεγάτες διαθέτουν ισχυρότατες ανθυποβρυχιακές ικανότητες, με σύγχρονα sonar και τορπίλες που θα συνδυαστούν με τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα MH-60R που πρόσφατα αγόρασε η χώρα μας από τις ΗΠΑ και θα παραδοθούν στις αρχές του 2022.
Το ελληνικό πολεμικό ναυτικό έχει επίσης ένα πλεονέκτημα την παρούσα περίοδο έναντι της Τουρκίας και αυτό είναι τα υποβρύχια Τ 214 τα οποία διαθέτει. Είναι σύγχρονης τεχνολογίας, μπορούν να παραμείνουν κάτω από το νερό μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά από τα ραντάρ. Η Τουρκία ναυπηγεί σε συνεργασία με τους Γερμανούς έξι υποβρύχια αυτού του τύπου και το πρώτο σύμφωνα με το σχεδιασμό θα παραλάβει το 2022.
Η Ελλάδα έχει αιτηθεί στη Ε.Ε. να επιβληθεί εμπάργκο και να μην παραδοθούν τα εν λόγω υποβρύχια, καθόσον φαίνεται αδιανόητο γερμανικά όπλα να πωλούνται στην Τουρκία τα οποία θα χρησιμοποιηθούν εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου. Δεν αφορά όμως μόνο τη Γερμανία αλλά αρκετές ακόμα ευρωπαϊκές χώρες όπως την Ισπανία, την Ιταλία, κ.λπ, που πουλάνε οπλικά συστήματα και πυρομαχικά στην Τουρκία. Δεν μπορεί όμως να υπάρχει ιδιαίτερη αισιοδοξία για την επιβολή εμπάργκο με δεδομένο ότι υπάρχουν πολύ μεγάλα οικονομικά συμφέροντα ανάμεσα στις χώρες αυτές και την Τουρκία.
Πολεμική Αεροπορία
Με την απόκτηση των αεροσκαφών Rafale αλλά και τον εκσυγχρονισμό των 84 F-16 σε Viper ενισχύεται σημαντικά το οπλοστάσιο της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Το Rafale είναι ένα αεροσκάφος «πολλαπλού ρόλου» που έχει τη δυνατότητα να εκτελέσει αποστολές αναχαίτισης, βομβαρδισμού, συνοδείας, προσβολή ακριβείας χερσαίων και θαλάσσιων στόχων με μία ποικιλία όπλων αέρος-αέρος και αέρος-εδάφους. Διαθέτει ραντάρ, το οποίο είναι ικανό να ιχνηλατεί ταυτόχρονα πολλαπλούς στόχους στον αέρα και ένα προηγμένο σύστημα αυτοπροστασίας. Μπορεί να φέρει υποστρατηγικά βλήματα όπως τα Scalp αέρος – εδάφους με βεληνεκές εκατοντάδων χιλιομέτρων, τους πυραύλους exocet αέρος – επιφάνειας και τους πυραύλους Meteor που αυτή τη στιγμή θεωρούνται οι πλέον προηγμένοι του δυτικού οπλοστασίου σε ότι αφορά τις αποστολές αέρος – αέρος, καθώς επίσης και τα λοιπά όπλα αέρος-αέρος που φέρουν ήδη τα Mirage 2000-5.
Η αναβάθμιση των F-16 με την προσθήκη σ΄ αυτά του δικτύου link-16 δίνει τη δυνατότητα διασύνδεσης με τα υπόλοιπα σύγχρονα οπλικά μέσα Rafale, Belharra, κ.λπ και έχει τεράστια πλεονεκτήματα στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Παρουσιάζεται σε όλους σε πραγματικό χρόνο μια συνεχώς ενημερωμένη οπτική απεικόνιση, της ακριβούς θέσης όλων των Α/Φ, πλοίων φίλιων και εχθρικών, στο πεδίο της μάχης. Η εικόνα αυτή αποστέλλεται σε μαχητικά αεροσκάφη, μονάδες επιφανείας, μονάδες αεράμυνας καθώς και σε Κέντρα ελέγχου, επιδρώντας καταλυτικά στην ταχύτητα λήψης αποφάσεων
Τα Rafale σε συνδυασμό την αναβάθμιση των αεροσκαφών F-16 και τα Mirage που δεν διαθέτει επίσης η Τουρκία, προσφέρουν μοναδικά πλεονεκτήματα στην Πολεμική Αεροπορία.
Για το εξοπλιστικό πρόγραμμα που βρίσκεται σε εξέλιξη να επισημάνουμε ότι απαιτείται ένα εύλογο χρονικό διάστημα ακόμα και για ετοιμοπαράδοτα οπλικά συστήματα όπως είναι τα Rafale (εκπαιδεύσεις, αξιολογήσεις, κ.λπ), προκειμένου να ενταχθούν επιχειρησιακά στις Ε.Δ. Αυτό αποτελεί σημείο προβληματισμού καθόσον η Τουρκία πριν ολοκληρωθεί το υπόψη εξοπλιστικό πρόγραμμα και ανατραπεί η ισορροπία ισχύος υπέρ ημών ενδεχομένως θα επιχειρήσει να κλιμακώσει την ένταση και να μας οδηγήσει σε ένα θερμό επεισόδιο. Με τον τρόπο αυτό της δημιουργίας τετελεσμένων, και κάτω από την πίεση του διεθνούς παράγοντα για εξεύρεση ειρηνικής λύσης, η Άγκυρα θα επιδιώξει να μας σύρει σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων για μια συνολική διευθέτηση των διμερών διαφορών, σύμφωνα με τις επιδιώξεις της.
Σε ότι αφορά επιχειρησιακά θέματα ειδικού ενδιαφέροντος να αναφερθούν τα εξής:
Στην περιοχή του Έβρου ο Στρατός Ξηράς είναι ιδιαίτερα ενισχυμένος με σύγχρονο αρματικό υλικό όσο και σε αντιαρματικά όπλα και πυροβολικό. Οι τουρκικές Ε.Δ. σε περίπτωση επιθετικής ενέργειας έχουν να αντιμετωπίσουν το σοβαρό υδάτινο κώλυμα του Έβρου, που απαιτεί ειδική επιχείρηση για τη διέλευσή του.
Σε ότι αφορά τα νησιά η ενέργεια εναντίον κάποιου από αυτά δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και η επιχείρηση σε σημαντικό βαθμό μπορεί να κριθεί στα πρώτα στάδια της. Οι δυνάμεις που ενεργούν από τη φόρτωση στα μεταφορικά μέσα (πλοία, ελικόπτερα, κ.λπ) και μέχρι τη δημιουργία του αρχικού προγεφυρώματος είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και αποτελούν εύκολο στόχο, σε περίπτωση άμεσης επέμβασης του ναυτικού και της αεροπορίας, αλλά και της αντίδρασης των δυνάμεων του νησιού. Βασική επιδίωξη πρέπει να είναι η καταστροφή του εχθρού εντός της θάλασσας πριν αποβιβασθεί στην ακτή, ή πριν προσγειωθεί στο έδαφος.
Ο αείμνηστος Παναγιώτης Κονδύλης, στο βιβλίο του «Θεωρία του Πολέμου» επισημαίνει ότι από ελληνικής πλευράς, σε περίπτωση μιας γενικευμένης σύρραξης με την Τουρκία, υφίσταται ένα γεωπολιτικό μειονέκτημα για το οποίο απαιτείται να εξεταστεί o τρόπος αντιμετώπισής του. Η γεωγραφική ιδιαιτερότητα του ελληνικού χώρου με την ύπαρξη τριών θεάτρων επιχειρήσεων (Θράκη, Αιγαίο, Κύπρος), η μεγάλη διασπορά των νησιών-νησίδων-βραχονησίδων και η εγγύτητα που υφίσταται σ΄ αυτά με τις μικρασιατικές ακτές, αυξάνει σημαντικά τον τακτικό αιφνιδιασμό και γεννά την ανάγκη κατακερματισμού των Ελληνικών Ε.Δ., έτσι ώστε να επιτευχθεί η κατά το δυνατόν πληρέστερη κάλυψή του.
Επισημαίνει ότι βασική επιδίωξη σε περίπτωση αντιπαράθεσης της χώρας μας με την Τουρκία θα πρέπει να αποτελεί η κατάληψη εχθρικού εδάφους, ως απόκτηση καθοριστικής σημασίας διαπραγματευτικού πλεονεκτήματος και αναφέρει χαρακτηριστικά : :
1ον : Η ελληνική δυνατότητα είναι κυρίως στον Έβρο και την ανατολική Θράκη, όπου παρά την υψηλή συγκέντρωση στρατευμάτων και από τις δύο πλευρές, εάν καταφέρει να διασπάσει τις αντίπαλες δυνάμεις με ένα κυκλωτικό ελιγμό να τις αποκόψει από τις εφεδρείες και να αποκομίσει εδαφικά κέρδη προς διαπραγμάτευση.
2ον : Η ελληνική πλευρά δεν θα είχε σοβαρές πιθανότητες στρατιωτικής νίκης αν δεν βρει τη δύναμη και την αποφασιστικότητα να καταφέρει το πρώτο (μαζικό) πλήγμα, αιφνιδιάζοντας τον εχθρό. Το πρώτο πλήγμα το επιβάλλει σήμερα όχι κάποια «πολεμοχαρής» διάθεση, αλλά η λογική των σύγχρονων οπλικών συστημάτων.
* Ο Λάμπρος Τζούμης είναι Αντιστράτηγος Ε.Α.
