Η Ελληνική Εθνική Μειονότητα είναι η μεγαλύτερη αριθμητικά και η σημαντικότερη μειονότητα στην Αλβανία. Είναι γηγενής και αναγνωρισμένη από την Αλβανία ως εθνική μειονότητα. Πρωταρχικό μας μέλημα σε σχέση με την Αλβανία είναι ο πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας και η υλοποίηση των συναφών δεσμεύσεων και υποχρεώσεων της αλβανικής πλευράς κάτι που συνιστά απόλυτο κριτήριο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής της πορείας. Η πλήρης κατοχύρωση της ελεύθερης άσκησης του αυτοπροσδιορισμού, ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη δυνατότητα άσκησης των μειονοτικών δικαιωμάτων της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στην Αλβανία, ο σεβασμός των περιουσιακών δικαιωμάτων της, η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης στην ελληνική γλώσσα καθώς και η εξασφάλιση της δυνατότητας χρήσης της ελληνικής γλώσσας στη δημόσια ζωή βρίσκονται στον πυρήνα των ζητημάτων που θέτουμε προς την αλβανική πλευρά.
Άρθρο του Μανώλη Κ. Κεφαλογιάννη*
Η Αλβανία υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 24 Απριλίου 2009. Πέντε χρόνια μετά το 2014 χορηγήθηκε στην Αλβανία καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας υπό την επιφύλαξη της ολοκλήρωσης ορισμένων μέτρων σε συγκεκριμένους τομείς. Στις 24 Μαρτίου 2020 οι υπουργοί Ευρωπαϊκών Υποθέσεων έδωσαν την πολιτική τους συμφωνία για την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης με την Αλβανία και ενέκριναν τα συμπεράσματα επίσημα με γραπτή διαδικασία. Ενώ στις 26 Μαρτίου το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσυπέγραψε τα συμπεράσματα αυτά.
Η επίλυση του περιουσιακού προβλήματος στην Αλβανία είναι μία βασική προϋπόθεση στην ενταξιακή πορεία της Αλβανίας. Μία σημαντική πτυχή του περιουσιακού αυτού προβλήματος αποτελεί η μη εγγραφή των ακίνητων περιουσιών σε ορισμένες περιοχές της χώρας, ιδίως δε στην ιδιαίτερης τουριστικής αξίας περιοχή της Χειμάρας λόγω των προσκομμάτων που θέτουν οι αλβανικές αρχές. Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ του Μαρτίου του 2020 που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής του ιδίου μηνός η πρόοδος στη διαδικασία εγγραφής περιουσιών αναφέρεται ως ένας από τους όρους που θα πρέπει να εκπληρωθεί στο διαπραγματευτικό πλαίσιο που θα υιοθετηθεί από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι νόμοι, όμως που έχει ψηφίσει η αλβανική κυβέρνηση ήδη από το 2015 και το αλβανικό σχέδιο δράσης για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά για την πρόθεσή της να επιτευχθεί πρόοδος στη διαδικασία καταγραφής των περιουσιακών στοιχείων. Με πρόσχημα το δημόσιο συμφέρον και την προσέλκυση επενδυτών θίγεται το θεμελιώδες δικαίωμα στην ιδιοκτησία και προκαλούνται νομικές ανασφάλειες καθώς παρέχονται υπερεξουσίες σε υπηρεσίες του αλβανικού δημοσίου που υποκαθιστούν ακόμη και τη Δικαιοσύνη με κίνδυνο να χαθούν πολλές ιδιωτικές περιουσίες, κάτι που οδήγησε σε επικριτική Γνωμοδότηση της Επιτροπής της Βενετίας για τις αλβανικές πρακτικές. Μεταξύ των περιουσιών αυτών βρίσκονται και αρκετές των μελών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας που με τις συγκεκριμένες ενέργειες της αλβανικής κυβέρνησης οδηγούνται στην απομάκρυνσή τους από τις πατρογονικές τους εστίες και στη στέρηση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας. Η υιοθέτηση νέου νόμου από την Αλβανική Βουλή που τέθηκε σε ισχύ το Μάιο του 2020 αποτελεί μία «χαμένη ευκαιρία» για την επίλυση του περιουσιακού καθώς εφαρμόζονται από πλευρά των αλβανικών αποσπασματικά οι συστάσεις της Επιτροπής της Βενετίας και τα βασικά προβλήματα του περιουσιακού παραμένουν.
-Καθιερώνεται συστηματική επανεξέταση της νομιμότητας των τίτλων ιδιοκτησίας που έχουν χορηγηθεί εδώ και δεκαετίες από το αλβανικό κράτος κατά παράβαση κάθε έννοιας κράτους δικαίου.
-Η εξέταση της νομιμότητας πραγματοποιείται από μία διοικητική αρχή, όπως είναι η Υπηρεσία Κτηματολογίου, και όχι από τα αρμόδια δικαστήρια όπως συμβαίνει σε κάθε δημοκρατικό και ευνομούμενο κράτος.
-Οι «υπερεξουσίες» της Υπηρεσίας Κτηματολογίου περιλαμβάνουν ακόμη και την αναπροσαρμογή του εμβαδού των ιδιωτικών εκτάσεων με βάση κτηματολογικούς χάρτες που η ίδια η Υπηρεσία καταρτίζει με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
-Η ρύθμιση πολλών ουσιωδών ζητημάτων μεταξύ των οποίων και η πρόβλεψη μηχανισμού αποζημίωσης και πτυχών εγγραφής των περιουσιών δεν πραγματοποιείται από τον ίδιο το νόμο αλλά παραπέμπεται σε μεταγενέστερες κυβερνητικές αποφάσεις.
Σε συνδυασμό δε με τη νομοθεσία για τους στρατηγικούς επενδυτές, το «υπερταμείο» και τις απαλλοτριώσεις αναμένεται να αποτελέσει το όχημα για τη «νόμιμη» υφαρπαγή περιουσιών σε όλη την αλβανική επικράτεια και ιδίως σε δημοφιλείς προς τουριστική αξιοποίηση περιοχές όπως η περιοχή της Χειμάρας όπου το αλβανικό κράτος προβάλλει διαχρονικώς προσκόμματα στην πρώτη εγγραφή περιουσιών στα μέλη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.
Χρέος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι να διασφαλίσει την εκπλήρωση εκ μέρους της Αλβανίας των υποχρεώσεών της όσον αφορά το περιουσιακό και να προστατεύσει το θεμελιώδες δικαίωμα στην ιδιοκτησία των μελών της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας.
*Ο Μανώλης Κ. Κεφαλογιάννης είναι πρόεδρος της Επιτροπής ΕΕ-Αλβανίας για τη σύνδεση και σταθεροποίηση
