Η Κούβα δεν είναι μια τυχαία χώρα και οποιαδήποτε σημαντική εξέλιξη εκεί αποτελεί ένας γεγονός ιδιαίτερης γεωπολιτικής σημασίας. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο οι διαδηλώσεις εκεί, αποτελούν μια κρίσιμη εξέλιξη, η οποία δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη και αξίζει να αναλυθεί με ιδιαίτερη προσοχή.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Το ότι την περασμένη Κυριακή, χιλιάδες Κουβανοί κατέβηκαν τους δρόμους πολλών πόλεων της μικρής αλλά ιστορικής και σημαντικής γεωπολιτικής σημασίας χώρας, δεν είναι κάτι τυχαίο και πρόκειται να προκαλέσει σημαντικές εξελίξεις για τις οποίες ενδιαφέρονται και αναμένεται να εμπλακούν σε αυτές, όλες οι μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος.
Οι Κουβανοί κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την άθλια οικονομία και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, τις οποίες υπό το απολυταρχικό κομμουνιστικό καθεστώς που κατέλαβε την εξουσία, με την επανάσταση του Φιντέλ Κάστρο, βιώνουν εδώ και πάνω από έξη δεκαετίες. Ο Φιντέλ μπορεί να πέθανε, αλλά το απολυταρχικό καθεστώς που δημιούργησε, ζει και βασιλεύει.
Οι διαδηλώσεις αυτές πέρα από το γεγονός ότι είναι πρωτόγνωρες για την Κούβα, είναι κομβικής σημασίας για μια σειρά από λόγους. Είναι οι μεγαλύτερες που έχουν γίνει ποτέ από τότε που ανέλαβε το κομμουνιστικό καθεστώς. Δεν έγιναν μόνο στην πρωτεύουσα Αβάνα, αλλά ταυτόχρονα σε μια σειρά από μεγάλες πόλεις της χώρας, γεγονός που δείχνει ότι επρόκειτο για ένα συντονισμένο γεγονός, και ότι ο σχεδιασμός τους βρίσκονταν σε εξέλιξη εδώ και αρκετό διάστημα.
Η Κούβα και το κομμουνιστικό καθεστώς της βασίζονται σε ξένους προστάτες και η βαθιά οικονομική κρίση που έχει προκαλέσει η πανδημία του covid19, δημιουργεί για πρώτη φορά μετά από έξη δεκαετίες τριγμούς στη γεωπολιτική τοποθέτηση της χώρας. Οι εξελίξεις μετά τα γεγονότα των τελευταίων ημερών θα είναι σημαντικές και θα εξαρτηθούν κατά κύριο λόγο από την επιθυμία και τη δυνατότητα των μέχρι σήμερα προστατών του καθεστώτος να επέμβουν σε αυτές.
Ξεκινώντας από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Κούβα έχει υποστεί αργά αλλά σταθερά μια βαθιά οικονομική κατρακύλα, αλλά και μια μαζική φυγή Κουβανών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, δημιουργώντας σοβαρό πλήγμα στην εικόνα του καθεστώτος.
Οι κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και η κρίση του Covid19, και τα τρομερά οικονομικά και εσωτερικά προβλήματα που έχουν προκληθεί από αυτές τις κρίσεις στις χώρες που η Κούβα στηρίζονταν όσο αφορά ενεργειακούς πόρους Ρωσία και Βενεζουέλα, με αποτέλεσμα να διογκωθεί ακόμη περισσότερο η οικονομική και κοινωνική κρίση στη χώρα.
Παρά τη βαθιά κρίση του κομμουνιστικό – απολυταρχικό καθεστώς στην Αβάνα, κατάφερε να επιβιώσει μέχρι σήμερα, αλλά αυτή τη φορά τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα.
Ο σημερινός Πρόεδρος του καθεστώτος, Μιγκέλ Ντίαζ Κανέλ, προσπάθησε να προλάβει τις εξελίξεις παίρνοντας κάποια μέτρα και κάνοντας κάποιες κινήσεις που είχαν ως στόχο να μετριάσουν την λαϊκή αγανάκτηση. Παρόλα αυτά, αποδείχθηκαν τσιρότα που δεν έκλεισαν τη βαθιά πληγή. Όπως συμβαίνει με όλα τα απολυταρχικά καθεστώτα, προσπάθησε και προσπαθεί να μεταβιβάσει την ευθύνη για την πείνα και την οικονομική και κοινωνική εξαθλίωση του λαού της χώρας του σε παρεμβάσεις εξωτερικών παραγόντων στην προκειμένη περίπτωση, τον οικονομικό αποκλεισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα διεθνή μέτρα εναντίον του καθεστώτος.
Βέβαια η οικονομική δυσπραγία, η πείνα και η πολιτική αντίδραση δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για την Κούβα και το κομμουνιστικό καθεστώς της και στο παρελθόν κατάφερε να τα ξεπεράσει και να επιβιώσει. Μόνο που αυτή τη φορά τα συστατικά της κρίσης και της αντίδρασης σε αυτή είναι διαφορετικά από το παρελθόν και το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσο οι διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών, έχουν στο παρασκήνιο τη στήριξη της Ουάσιγκτον, η οποία είναι αυτή που θα έχει και το μεγαλύτερο κέρδος από μια κατάρρευση του καθεστώτος.
Ένα επίσης μεγάλο ζητούμενο είναι, το κατά πόσο η Ρωσία και η Κίνα, θα επέμβουν έτσι ώστε να βοηθήσουν το καθεστώς να ξεπεράσει τη δεινή κρίση την οποία διέρχεται η χώρα, διατηρώντας το μακροχρόνιο αγκάθι στο πλευρό των ΗΠΑ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι σε αντίθεση με το παρελθόν μια στήριξη από την πλευρά τους απαιτεί μεγάλο οικονομικό και πολιτικό κόστος, που στις υφιστάμενες διεθνείς συνθήκες είναι πολύ πιθανόν Μόσχα και Πεκίνο, να μην έχουν τη διάθεση να καταβάλουν.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ουάσιγκτον και η κυβέρνηση Μπάϊντεν θα πανηγυρίσει μια πτώση του κουμμουνιστικού καθεστώτος στην Κούβα. Σίγουρα η πολιτική πίεση από την Ουάσιγκτον προς το καθεστώς στην Αβάνα θα αυξηθεί και μια πτώση του θα είναι μια τεράστια επιτυχία και ένα μήνυμα σε Ρωσία και Κίνα ότι εάν θέλουν να διατηρήσουν το καθεστώς θα πρέπει να καταβάλλουν βαρύ οικονομικό τίμημα.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο τροχός των εξελίξεων στην Κούβα, λόγω της βαθιάς κρίσης που έχει προκαλέσει διεθνώς η πανδημία του covid19, έχει ξεκινήσει και όλα δείχνουν ότι δεν γυρίζει πίσω. Είναι η πρώτη φορά μετά από πάνω από εξήντα χρόνια που μια αλλαγή καθεστώτος στην Κούβα, το ρομαντικό προπύργιο των απανταχού “επαναστατών”, μοιάζει εξαιρετικά πιθανή και θα αποτελέσει μεγάλο πλήγμα στο μύθο της μαρξιστικής ιδεολογίας διεθνώς.
Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Αναλυτής Διεθνών Σχέσεων, Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, Μέλος του The International Institute for Strategic Studies, και επί σειρά ετών Ανταποκριτής στην Washington DC, διαπιστευμένος στο Λευκό Οίκο, το Στέητ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο.
