* Της Αντιγόνης Βαφείδου
Η μεγάλη πρόσκληση
Κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου έχει καθιερωθεί ο εορτασμός για την Παγκόσμια ημέρα Περιβάλλοντος. Αποτελεί την κύρια εκδήλωση του ΟΗΕ από το 1972 για την ενημέρωση του παγκόσμιου κοινού σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Και σήμερα κάθε άλλο παρά ποτέ, βρισκόμαστε μπροστά στη μεγαλύτερη πρόκληση αναφορικά με την οικολογική μας συνείδηση: ή θα προσαρμόσουμε την ανθρώπινη δραστηριότητα σε συμπεριφορά σεβασμού προς τη φύση και τους πόρους της, ή θα συνεχίσουμε με την ψευδαίσθηση της ανθρώπινης παντοδυναμίας που θα οδηγήσει σε ένα πεπερασμένο μέλλον για τις επόμενες γενιές.
«O Νόμος των Νόμων»
Ο Φρανς Τίμερμανς, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι ο Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος είναι «ο Νόμος των Νόμων» και πρέπει να προχωρήσει άμεσα, ώστε να προσφέρει τη βεβαιότητα που απαιτείται από επιχειρήσεις και πολίτες για τον μετασχηματισμό όλων των τομέων της οικονομίας. Η πεμπτουσία του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου θα είναι να αποτυπωθεί με νομικά δεσμευτικό τρόπο, ο κεντρικός στόχος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας: Η επιτυχής και βιώσιμη μετάβαση σε μια οικονομία κλιματικής ουδετερότητας έως το έτος 2050.
Η Χώρα μας ήδη από τον Δεκέμβριο του 2019 εκπόνησε και υιοθέτησε το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), όπου αναλύονται οι ενεργειακοί και κλιματικοί στόχοι που τίθενται σε εθνικό επίπεδο καθώς και οι προτεραιότητες πολιτικής και τα μέτρα για την υλοποίησή τους.
Τα οφέλη
Τα εκτιμώμενα οφέλη από τη μετάβαση σε μια οικονομία κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το έτος 2050, είναι μεταξύ άλλων:
∙ Η παραγωγική ανασυγκρότηση της εθνικής οικονομίας στην κατεύθυνση καθαρών και σύγχρονων τεχνολογιών που ενισχύουν την κυκλική οικονομία, η οποία θα αξιοποιήσει μια σειρά προηγμένων λύσεων και θα διαμορφώσει νέα επιχειρηματικά μοντέλα.
∙ Ο μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και η προώθηση μιας βιώσιμης βιοοικονομίας, με περαιτέρω αύξηση της παραγωγικότητας.
∙ Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας και της βιομηχανίας, μέσω της έρευνας και της καινοτομίας, με στόχο μια ψηφιοποιημένη, κυκλική οικονομία. Αυτό ακολούθως, εξασφαλίζει υψηλής ποιότητας θέσεις εργασίας και διατηρήσιμη ανάπτυξη στην Ευρώπη, δημιουργώντας παράλληλα συνέργειες με άλλες περιβαλλοντικές προκλήσεις.
Ο πρώτος Κλιματικός Νόμος της Ελλάδας
Όπως προαναγγέλθηκε και από το βήμα της Βουλής στις 18 Μαΐου από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σκρέκα, σύντομα ο πρώτος εθνικός κλιματικός νόμος θα είναι γεγονός. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα ενιαίο νομοθέτημα, υπό το πλαίσιο του οποίου η κοινωνία και η οικονομία θα διαδράσουν με ένα δυναμικό τρόπο, με στόχο το νέο παραγωγικό μοντέλο πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης. Η μετάβαση αυτή θα έχει πολλές και αξιοσημείωτες προκλήσεις: Απολιγνιτοποίηση, μετασχηματισμός μορφών απασχόλησης, υπεράκτια αιολικά πάρκα, ηλεκτροκίνηση, ενεργειακή αναβάθμιση δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, «πράσινα» νησιά, δασικοί χάρτες, αναδασώσεις κλ.π. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι, τα κονδύλια που θα διατεθούν για την ενεργειακή και περιβαλλοντική πολιτική της Χώρας προς αυτήν την κατεύθυνση, ανέρχονται στο 37% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, δηλ. περί τα 6 δις. Tο πρότζεκτ «Astypalaia 4.0» είναι μόλις ένα δείγμα-αλλά πολύ σημαντικό δείγμα-από την προοπτική και τις απτές δυνατότητες που υπάρχουν, ως προς τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας.
Η ευκαιρία και το στοίχημα: οικονομική ανάπτυξη και περιβαλλοντική συνείδηση
Πρόκειται λοιπόν για μια μοναδική ευκαιρία μετάβασης της οικονομίας μας σε ένα κλιματικά ουδέτερο μοντέλο και ταυτόχρονα για ένα μεγάλο στοίχημα: να θυμηθούμε την έντονη σχέση οργανικής αλληλεξάρτησης φύσης και ανθρώπου και να τονώνουμε εφεξής την περιβαλλοντική μας συνείδηση ως πολίτες, διαρκώς και κλιμακούμενα. Και όχι με αποσπασματικές εκλάμψεις. Το άρθρο 24 του Συντάγματος αναφέρει ως προς την νομική προστασία του περιβάλλοντος ότι: «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός». Συνεπώς, το «περιβάλλον» θα πρέπει να προσλαμβάνεται ήδη από την προσχολική ηλικία ως αξία προς διαφύλαξη και ως συνθήκη αναγκαία της κοινωνικής επιβίωσης και συμβίωσης. Ως δικαίωμα της παρούσας αλλά και της κάθε μελλοντικής γενιάς και ταυτόχρονα ως ευθύνη και υποχρέωση διαφύλαξής του.
Επομένως, με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας και καινοτομίας η οικονομική ανάπτυξη και περιβαλλοντική συνείδηση μπορούν -και πρέπει- ως έννοιες να συμπορεύονται. Είναι λοιπόν κρίσιμο, για αυτά τα τόσο σημαντικά ζητήματα να επιτευχθούν και ευρείες, διακομματικές συναινέσεις. Όταν μιλάμε για την διαφύλαξη κεκτημένων των επόμενων γενεών και οικονομική τόνωση σε όλη την κοινωνική διαστρωμάτωση δεν πρέπει να βάζουμε «ναι μεν αλλά …» και αστερίσκους. Η ευκαιρία είναι τώρα…
*Η Αντιγόνη Βαφείδου είναι δικηγόρος Αθηνών, υπ. Διδάκτωρ Νομικής ΔΠΘ, με πρώτο μεταπτυχιακό τίτλο (M.Sc) από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών και δεύτερο μεταπτυχιακό τίτλο (LL.M-U.C.L) στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Έχει επίσης εξειδικευθεί σε ζητήματα Ανθρώπινου Δυναμικού στο London School of Economics και έχει εργασθεί στις Βρυξέλλες ως ειδικός σύμβουλος σε διαβουλεύσεις ευρωπαϊκών Οδηγιών και Κανονισμών. Αρθρογραφεί για ζητήματα πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας.
