Το Κυπριακό αποτελεί ένα σταθερό ζήτημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σε όλη τη μεταπολεμική περίοδο, αλλά με νέες διαστάσεις μετά το 1974. Είναι ευτυχής εξέλιξη ότι τα ελληνικά κόμματα διατηρούν μία κοινή αντίληψη, η οποία συνάδει και με τις θέσεις της Κυπριακής ηγεσίας. Η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία αποτελεί την θεμελιώδη διεκδίκηση από την πλευρά Ελλάδος και Ελληνοκυπρίων. Η λύση αυτή καταγράφεται και στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Της Μαριέττας Γιαννάκου *
Ωστόσο, το Κυπριακό έχει πλέον λάβει μία διαφορετική τροπή. Η βούληση της Τουρκίας να απαιτήσει κυριαρχία στην Ανατολική Μεσόγειο, ιδιαιτέρως μέσω των θαλασσίων ζωνών τις οποίες διεκδικεί με κάθε αθέμιτο και αντι-διπλωματικό τρόπο, ρίχνει βαριά σκιά και στο Κυπριακό. Η Πενταμερής Συνάντηση στη Γενεύη υπό τον ΓΓ του ΟΗΕ κ. Guterres ήταν αποκαλυπτική των προθέσεων της Τουρκοκυπριακής πλευράς, η οποία έπειτα από τις τελευταίες εκλογές είναι από τις πλέον ετερόνομες και ελεγχόμενες ηγεσίες της κοινότητας αυτής.
Η διεκδίκηση της «κυριαρχικής ισότητας» από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων αποτελεί μία σαφή, όσο και επικίνδυνη, οπισθοδρόμηση σε σχέση με το παρελθόν. Εάν προκρινόταν, θα δημιουργούσε ένα de facto διχοτομημένο κρατικό μόρφωμα, και θα εξυπηρετούσε την Τουρκική πλευρά, η οποία θα κατοχύρωνε διεκδικήσεις στις θαλάσσιες ζώνες και τους ενεργειακούς πόρους όπου αυτοί εντοπιστούν.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό θα ήταν μία εξαιρετικά δυσμενής εξέλιξη για τα δεδομένα ενός ευρωπαϊκού κράτους, μέλους της ΕΕ, η οποία δεν έχει προηγούμενο. Θα ήταν δυσμενής για τους Ελληνοκυπρίους, αλλά ακόμη και για τους Τουρκοκυπρίους, οι οποίοι θα εξακολουθούσαν να μην απολαμβάνουν τα οφέλη του κράτους δικαίου και της Ευρώπης, αλλά θα παρέμεναν εκτεθειμένοι στις κυριαρχικές τάσεις ενός δεσποτικού καθεστώτος.
Ο ΓΓ των ΗΕ εξήγγειλε την επανάληψη των διαπραγματεύσεων κατά τους προσεχείς μήνες. Όσοι διαπνέονται από ρεαλισμό, δεν προσδοκούν μία διαφορετική στάση από την Τουρκοκυπριακή πλευρά. Το πρόβλημα με την Τουρκία είναι ότι αδυνατεί να προσαρμοστεί στα ευρωπαϊκά πρότυπα διπλωματίας μεταξύ δημοκρατικών κρατών, όπως αυτά έχουν επικρατήσει στη μεταπολεμική περίοδο. Παραμένει προσκολλημένη σε τακτικές απειλών και διεκδικήσεις κυριαρχίας του 19ου αιώνα. Αυτό γίνεται αντιληπτό από την στάση της να περιφρονεί το διεθνές δίκαιο, ή να το επικαλείται επιλεκτικά.
Η στάση της βεβαίως έχει κόστος. Οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ είναι προβληματικές, όπως το ίδιο ισχύει με ισχυρά κράτη της περιοχής, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Ακόμη και η Ρωσία συχνά επικρίνει επιλογές της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, όπως συνέβη με τις προθέσεις της στο ζήτημα της Κριμαίας.
Από τη δική μας πλευρά, γίνεται αντιληπτό ότι έχουν συσσωρευθεί πολλά ζητήματα στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις, από τα οποία δυνητικά προκύπτουν σοβαρά ζητήματα ασφαλείας. Η Ελλάδα ορθώς μεριμνά για την επιχειρησιακή ετοιμότητά της επεκτείνοντας και το εξοπλιστικό πρόγραμμά της. Ορθώς, επίσης, θέτει τα ζητήματα αυτά ως ευρω-τουρκικά. Η πρόθεση της Τουρκίας να κυριαρχήσει στην Ανατολική Μεσόγειο πλήττει τα ευρωπαϊκά συμφέροντα.
Πρέπει, λοιπόν, να παραμείνουμε στην τακτική του διαλόγου και της διαπραγμάτευσης, ακόμη και αν επί του παρόντος έχουμε απέναντί μας ένα αδιάλλακτο δεσποτικό καθεστώς. Τα ελληνο-τουρκικά ζητήματα υπερβαίνουν την ηγεσία Ερντογάν. Τα κράτη έχουν συνέχεια, και εμείς πρέπει να δείξουμε στην τουρκική κοινωνία ότι διατηρούμε ακλόνητες τις θέσεις μας, όπως τεκμηριώνονται από το διεθνές δίκαιο, ενώ με καλή πίστη επιδιώκουμε συνθήκες καλής γειτονίας.
Έχουμε δημιουργήσει πλέον με διακομματική υποστήριξη ισχυρές συμμαχίες με χώρες της περιοχής, όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στην ίδια κατεύθυνση πρέπει να παρακινήσουμε και την τουρκική πλευρά. Ακόμη και αν αυτό δεν συμβεί βραχυπρόθεσμα, η δική μας τακτική θα έχει αποφέρει σημαντικούς καρπούς για τη διεθνή παρουσία της χώρας μας, όπως αναγνωρίζεται από όλες τις πλευρές.
* Η κ. Μαριέττα Γιαννάκου είναι Βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ, Αντιπρόεδρος Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης ΝΑΤΟ
