Σε έναν τίτλο η πορεία, το μέσο, το όραμα. Το παρελθόν, το παρόν, το μέλλον. Αειφορία και εκπαίδευση, εκπαίδευση και αειφορία. Έννοιες που αλληλοσυμπληρώνονται, συνεργάζονται, συνυπάρχουν. Όποια και αν προπορεύεται προς όφελος και των δυο, καμία δεν προηγείται με μονομερή επιδίωξη.
Της Ζέττας Μακρή *
Η βιώσιμη ανάπτυξη ψάχνει να βρει τη θέση της στην εκπαίδευση ή η εκπαίδευση ψάχνει να βρει τον τρόπο να αγκαλιάσει τη βιώσιμη ανάπτυξη;
Η αειφορία δεν είναι μια πρόσφατη ανακάλυψη, όσο και αν οι σχετικές συντονισμένες και στοχευμένες δράσεις γνωρίζουν, ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερη προβολή και απήχηση.
Είναι η ανάπτυξη, που ικανοποιεί τις ανάγκες της κοινωνίας χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τις απαιτήσεις των επόμενων γενεών να ικανοποιήσουν και τις δικές τους ανάγκες.
Ευτυχώς, όπως σε όλα τα κρίσιμα για την ύπαρξή μας ζητήματα, ήρθε και η ώρα να επικεντρωθούμε σθεναρά και να επενδύσουμε συστηματικά στην αειφορική ανάπτυξη.
Για την επίτευξη και προώθηση της Αειφορίας, είναι αναγκαία και απαραίτητη η συμβολή της εκπαίδευσης, από τα πρώτα, κιόλας, σχολικά χρόνια, τυπικής, μη τυπικής και άτυπης, μέσω της ανάπτυξης παιδαγωγικής μεθοδολογίας, που διευκολύνει την ένταξη της εκπαίδευσης για την βιώσιμη ανάπτυξη στα σχολεία και τη σχετική επιμόρφωση εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων.
Γιατί είναι μια ουσιαστική επένδυση, η εκπαίδευση μαθητριών και μαθητών, παιδιών και εφήβων, εκπαιδευτικών, γονέων, οικογενειών, κοινωνίας στις αξίες της αειφορίας.
Γιατί είναι πρωτεύουσα στόχευση, η ενημέρωση, η εξοικείωση και η υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής, που θα μας βοηθήσει να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε μια συνειδητοποιημένη στάση σε ζητήματα της καθημερινότητάς μας.
Γιατί η αειφορική ανάπτυξη δεν προσεγγίζεται ολιστικά, αν δεν συνδεθεί με κοινωνικά, περιβαλλοντικά, πολιτιστικά και οικονομικά θέματα, με στόχο να προετοιμάσει τους σημερινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες του κόσμου να ζουν βιώσιμα.
Ακουμπάμε με ευαισθησία και σύνεση την έννοια και το περιεχόμενο της Αειφορίας. Με την ίδια υπευθυνότητα, διορατικότητα και παιδαγωγική μέριμνα θεσπίσαμε τις θεματικές ενότητες των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων, όπου, μέσα από καινοτόμα προγράμματα, βιωματική και ανακαλυπτική διαδικασία, στρέφουμε την προσοχή μας στην καλλιέργεια ήπιων δεξιοτήτων, δεξιοτήτων ζωής και ψηφιακού γραμματισμού σε μαθήτριες και μαθητές.
Μέσα από τους σκοπούς της εκπαίδευσης αναδύονται και αναδεικνύονται αξίες, όπως η ενσυναίσθηση, η συνεργατικότητα, ο αλληλοσεβασμός, η εξάλειψη διακρίσεων και αποκλεισμών, η ισότητα των φύλων, η πολιτισμική ετερότητα και διαπολιτισμική κατανόηση, η ειρήνη και η ασφάλεια, η υγεία, η συλλογική ευθύνη, η προστασία του περιβάλλοντος, η ατομική και κοινωνική ελευθερία.
Επιδιώκουμε να καμαρώσουμε μαθήτριες και μαθητές, ανθρώπους ικανούς να κατανοήσουν την αλληλεξάρτηση όλης της ζωής στον πλανήτη και τις επιπτώσεις, που έχουν και θα έχουν οι ενέργειες και οι αποφάσεις τους, στους φυσικούς πόρους, στην παγκόσμια και τοπική οικονομία και κοινωνία, στο περιβάλλον.
Περιγράφουμε το θεωρητικό πλαίσιο και ενθαρρύνουμε την ενεργητική συμμετοχή και τη δημιουργική διάδραση μέσα στο σχολικό περιβάλλον, για μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Από κει και πέρα, όλα αποκτούν τη σωστή τους διάσταση, όταν η δέσμευση είναι συνειδητή, όταν ανάγονται σε υπόθεση προσωπική.
Προσωπική υπόθεση είναι και η έννοια της Αειφορίας.
Προσωπική υπόθεση η απόφαση για ενεργοποίηση συνειδήσεων και κινητοποίηση δυνάμεων, που περιγράφουν με ζωηρά χρώματα το «αεί» της Αειφορίας.
Αυτό το «για πάντα» που θέλω να φέρω μέσα μου, γύρω μου, για μένα, για τους άλλους, για το περιβάλλον, για την κοινωνία.
Αυτό το «για πάντα» που θα δώσει νόημα στις πράξεις μου, σκοπό στην καθημερινότητά μου, αξία στις σκέψεις μου, συνέχεια στα έργα μου, μέλλον στον κόσμο μου.
Αυτό το «για πάντα» που θέλω να διδάξω στα παιδιά μου.
Αυτό το «για πάντα» που θέλω να τα συντροφεύει, να τα προστατεύει, να τα δικαιώνει και να τα αφυπνίζει.
Αυτό το «για πάντα» που πρέπει να μάθουν ότι χρειάζεται κόπος, συνέπεια, ήθος, γνώση, πίστη και δύναμη, για να το τροφοδοτούν, να το ενδυναμώνουν, να το διασφαλίζουν.
Αυτό το «για πάντα» είναι το νόημα, που δίνουμε στην καθημερινή επαφή με τα παιδιά, είναι η συνέχεια μιας σχέσης ζωής, που ξεκινά από το σχολείο, πορεύεται μέσα στην κοινωνία και οδεύει προς το μέλλον.
Η κατάλληλη εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες, η ευαισθητοποίηση, το έμπρακτο ενδιαφέρον και η συνειδητή συμμετοχή στο παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι είναι τα προαπαιτούμενα για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης.
Η εκπαίδευση για την Aειφορία είναι η δυνατότητα, η ευκαιρία, η προοπτική που θα φέρει η αλλαγή της οπτικής γωνίας για τη ζωή.
Μόνο τότε θα μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι το όραμα για αειφορική ανάπτυξη δεν είναι ουτοπικό.
* Η κα Ζέττα Μακρή είναι Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων.
