Η ψήφος του Ευρωβουλευτή Στέλιου Κυμπουρόπουλου σε ψήφισμα για την προστασία του παιδιού από τη στιγμή της σύλληψης και οι αντιδράσεις που προκάλεσε προκαλούν στη διατύπωση κάποιων σκέψεων γύρω από τον δημόσιο διάλογο:
• Οι απαντήσεις στον ευρωβουλευτή δεν ήταν επί της ουσίας: κυριάρχησε ένα αίσθημα αγανάκτησης και μόνο για το γεγονός ότι τόλμησε να διατυπώσει τέτοια άποψη. Η αίσθηση του αδιανόητου. Το κόμμα του έσπευσε να τον αποδοκιμάσει, στα δε κοινωνικά δίκτυα επικράτησε ένα αμόκ. Δεν ήταν η πρώτη φορά: πριν από ένα χρόνο η ανάρτηση στους διαφημιστικούς χώρους του μετρό μιας αφίσας του κινήματος «Αφήστε με να ζήσω» προκάλεσε σεισμό και ο αρμόδιος υπουργός διέταξε να κατέβει αμέσως η αφίσα. Κοινό χαρακτηριστικό και στις δύο περιπτώσεις: δεν γινόταν λόγος για απαγόρευση των αμβλώσεων. Δινόταν έμφαση στην αξία της αγέννητης ζωής. Στην περίπτωση μάλιστα της αφίσας το μήνυμα ήταν απολύτως σαφές. «Διάλεξε τη ζωή». Δε ζητούσε νομοθετική ρύθμιση. Απευθυνόταν στη μητέρα ή γενικότερα στους γονείς και τους καλούσε σε μια υπεύθυνη επιλογή. Αλλά ούτε αυτή η προτροπή έπρεπε να ακουστεί.
Του π. Βασιλείου Χαβάτζα*
Ούτε αυτή όμως ήταν η πρώτη φορά. Λίγους μήνες πριν η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ανακοίνωσε ότι καθιερώνει «την Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα, ως ημέρα αφιερωμένη στην προστασία της ζωής του αγέννητου παιδιού». Αυτό μόνο. Οι αντιδράσεις ήταν ανάλογες. Σκοταδισμός, μεσαίωνας κλπ. Κοινοβουλευτικό κόμμα αποφάνθηκε ότι η συζήτηση για τις αμβλώσεις έχει τελειώσει και ότι η καθιέρωση της ημέρας αυτής προσβάλλει τις γυναίκες.
• Βασικό επιχείρημα που ακούστηκε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι «το θέμα έχει λυθεί με νόμο» και άρα δεν επιτρέπεται συζήτηση. Πέραν του γεγονότος ότι εν προκειμένω δεν ετέθη καν θέμα αλλαγής του νόμου, ποια λογική εμποδίζει να προτείνει κάποιος ακόμα και αυτό; Όλα τα θέματα είναι λυμένα με νόμο κατά έναν τρόπο Α και στο δημόσιο διάλογο ζητείται κάποια αλλαγή και ρύθμιση με έναν διαφορετικό τρόπο Β. Διαφορετικά θα πρέπει να απαγορευθεί η θέσπιση νέων νόμων.
• Για να απαξιωθεί η ψήφος του Κυμπουρόπουλου, ειπώθηκε κατά κόρον ότι συντάχθηκε με τους συναδέλφους του της ακροδεξιάς. Ποιος θα μπει στον κόπο να το ψάξει; Έτσι θα είναι. Έλα όμως που δεν είναι έτσι. Οι περισσότεροι ευρωβουλευτές που το υπερψήφισαν ανήκουν στην ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, στην οποία ανήκουν τα κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης (από την Ελλάδα η ΝΔ). Κατά δεύτερο λόγο από την ομάδα των Συντηρητικών (εκεί ανήκαν μέχρι το Brexit οι Βρετανοί Συντηρητικοί) και βέβαια κι από άλλες ομάδες: και από την ακροδεξιά, αλλά κάποιοι και από την ομάδα των Σοσιαλιστών Δημοκρατών (στην οποία από την Ελλάδα συμμετέχει το ΚΙΝΑΛ).
• Η πεμπτουσία της κυρίαρχης άποψης, η οποία διακηρύσσει ότι δεν ανέχεται καμία αμφισβήτηση, είναι η αυτοδιάθεση της γυναίκας και η απόφασή της για το σώμα της. Η άποψη αυτή παραβλέπει την βιολογική πραγματικότητα: όποια άποψη κι αν υποστηρίξει κανείς για τις αμβλώσεις, αναγκαστικά θα δεχθεί ότι κάποια στιγμή στο σώμα της γυναίκας ξεκινάει μια άλλη ζωή. Πάνω σε αυτή τη ζωή, όχι μόνο με βάση την ηθική, αλλά και με βάση το νόμο, δεν έχει απόλυτη εξουσία. Αυτό είναι το μυστήριο της ζωής, μπροστά στο οποίο όσο εγωκεντρικός κι αν είναι ο άνθρωπος, υποχρεωτικά θα πρέπει να υποχωρήσει. Αυτό, παρά τα λεγόμενα, αποδέχονται και όλες οι σύγχρονες νομοθεσίες. Αυτό δέχεται και ο ελληνικός νόμος του 1986 για την «τεχνητή διακοπή της κύησης»: η πράξη είναι καταρχήν παράνομη, αλλά αίρεται ο άδικος χαρακτήρας της πράξης κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Άρα το «my body, my choice», έρχεται σε αντίθεση εν προκειμένω με βασική αρχή του δικαίου, την προστασία της αξίας της ανθρώπινης ζωής.
• Συναφής με την προηγούμενη είναι και η άποψη ότι ο Κυμπουρόπουλος δεν μπορεί να έχει άποψη, διότι γνώμη για το θέμα μπορούν να διατυπώνουν μόνο οι γυναίκες. Πέρα από την προφανή σκοπιμότητα (αν είχε πει την αντίθετη άποψη, δεν θα το έλεγαν αυτό), αυτό αποκαλύπτει σε τι είδους κοινωνία οδηγεί αυτός ο τόσο εγωκεντρικός τρόπος σκέψης.
• Μέσα στην επιχειρηματολογία που χρησιμοποιείται θα βρει κανείς την προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η περιπτωσιολογία για την δικαιολόγηση μιας εκτεταμένης συμπεριφοράς: «κι αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού;». Η συζήτηση αυτή είναι εξαιρετικά δύσκολη, με ηθικές παραμέτρους μεγάλης ευαισθησίας. Όμως πιστεύει κανείς στα αλήθεια ότι το πλήθος των αμβλώσεων οφείλεται σε βιασμό ή έστω σε ακραία κοινωνική πίεση σε ευαίσθητες ηλικίες και όχι στο γεγονός ότι εκλαμβάνεται ως η εύκολη λύση;
• Δεν έλειψε βέβαια και η προσπάθεια αποπροσανατολισμού του τύπου «πώς θα μεγαλώσει με τα κοινωνικά προβλήματα που υπάρχουν» κλπ. Τώρα αν αυτό αποτελεί απάντηση στην αγωνία για τη διακοπή μιας εν εξελίξει ζωής, αυτό μπορεί να το κρίνει ο καθένας αν βάλει στη θέση αυτής της ζωής τον εαυτό του.
• Ο ευρωβουλευτής έθεσε στο δημόσιο διάλογο και την δική του περίπτωση. Αναρωτήθηκε αν η προγεννητική διάγνωση της πάθησής του θα του επέτρεπε να γεννηθεί και να ζήσει. Οι απαντήσεις στα κοινωνικά δίκτυα ήταν εντυπωσιακές: «είσαι δικαιολογημένος, αλλά μην το χρησιμοποιείς», ήταν η πιο ευγενική. Με λίγα λόγια σε συμπονούμε, αλλά καλύτερα να μην υπήρχες. Αυτό θέτει το μεγάλο θέμα της ευγονικής και τις επικίνδυνες ατραπούς στις οποίες μπορεί να μας οδηγήσει. Οι περισσότεροι ξεκάθαρα λένε ότι μια τέτοια ζωή δεν πρέπει να βγει στην επιφάνεια. Τώρα το ερώτημα είναι: τελικά ο Κυμπουρόπουλος είναι που συντάχθηκε με την ακροδεξιά ή η επικρατούσα «προοδευτική» αντίληψη θυμίζει την πιο μαύρη και θανατηφόρα ακροδεξιά του περασμένου αιώνα;
Το θέμα της προστασίας της αγέννητης ζωής έχει βαθιά ηθική διάσταση. Μπορεί η επιθετικότητα που εκδηλώνεται κάθε φορά που κάποιος εκφράζει άποψη να είναι αποτέλεσμα απωθημένων ενοχών. Ας ακουστεί κάθε άποψη κι ας αναμετρηθεί ο καθένας με τις ευθύνες του.
*Ο π. Βασίλειος Χαβάτζας είναι Εφημέριος του Αγίου Ευθυμίου Κυψέλης και Διευθυντής Γενικού Φιλοπτώχου Αρχιεπισκοπής Αθηνών
