*Της Αντιγόνης Βαφείδου
Όπως λένε και οι ψυχαναλυτές, πέρα από την συνειδητή συμπεριφορά μας κάποια στιγμή έρχεται ένα ερέθισμα που ξυπνά το «τραύμα» μας. Είναι εκείνη η στιγμή όπου ξεδιπλώνεται μεγαλόπρεπα ο χαρακτήρας μας χωρίς λούστρο και τα ηνία παίρνει η απωθημένη ασυνείδητη συμπεριφορά… Και τί είναι η εθνοψυχολογία; ακριβώς το ίδιο πράγμα.
H δελεαστική κερκίδα
Τα τραύματα της ιστορίας μας αποκτούν δύναμη επάνω μας και ενώ προέρχονται από το παρελθόν, καθορίζουν αποφασιστικά το μέλλον. Μάλιστα για εμάς τους Έλληνες αρκεί ένα σύνθημα, ένα σκηνικό πόλωσης με κοινοβουλευτικό φόντο και είμαστε έτοιμοι να πάμε εμπρός προς τα πίσω! Είναι και αυτή η δελεαστική κερκίδα που προσφέρουν τα social media. Από μέσο ελεύθερης έκφρασης της κοινής γνώμης, έχουν μετατραπεί κυρίως σ’ ένα ψηφιακό Κολοσσαίο, όπου όσο πιο ακραίο, προκλητικό, δηλητηριώδες και γεμάτο φανατισμό είναι ένα hashtag, τόσο πιο γρήγορα και παθιασμένα εξαπλώνεται. Και όσο πιο γρήγορα και παθιασμένα εξαπλώνεται, τόσο πιο πολύ «τρεντάρει» και δίνει το σφυγμό. Ποιόν σφυγμό; το σφυγμό της ίδιας της πολιτικής ζωής, της πολιτικής αντιπαράθεσης και της πολιτικής διαπαιδαγώγησης μέσα στην οποία εκκολάπτεται πολιτικά η νέα γενιά.
H στρεβλωμένη αντίληψη
Μετά από ένα χρόνο πανδημίας, εξουθενωμένοι ψυχολογικά και οικονομικά φαίνεται ότι είμαστε ακόμη μια κοινωνία που νοσεί από παλινδρόμηση στο εμφυλιακό τραύμα και σε εμμονές άγονης αντιπαράθεσης. Και το χειρότερο. Κάποιο πηγαίνουν και ρίχνουν αλάτι στις πληγές μας, για να έρθουν μετά τρέχοντας να τείνουν χείρα βοηθείας.
Η αναγωγή της απεργίας πείνας του Κουφοντίνα σε ζήτημα «Κράτους Δικαίου», η απόδοση ευθυνών δήθεν συγκάλυψης σε μια ολόκληρη κυβέρνηση για τις κατηγορίες Λιγνάδη, η νομοθετική πρωτοβουλία για ασφάλεια και προστασία εντός των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων που μεταφράζεται σε «φίμωση της έκφρασης» κλ.π είναι κάποια από τα δείγματα της στρεβλωμένης αντίληψης περί των πραγματικών και σύγχρονων προβλημάτων που δοκιμάζουν την κοινωνία στο «εδώ και τώρα» του 2021. Είναι o θυμός, η μοναδική συναισθηματική μας σύγκληση, που εργαλειοποιείται κατά της ίδιας της κοινωνικής συνοχής. Είναι η νοσογόνος προδιάθεση για το καρκίνωμα της ανεξέλεγκτης πόλωσης…
O δικαιωματισμός και απόλυτος παραλογισμός
Αν κοιτάξουμε γύρω μας δηλ. τι θα δούμε να συμβαίνει; O απόλυτος παραλογισμός: Στους κόλπους του δικαστικού σώματος είδαμε ευθεία πολιτική τοποθέτηση για την απεργία πείνας του πολυισοβίτη κρατούμενου. Ως προς τις εκκρεμείς ποινικές υποθέσεις που βρίσκονται στην προδικασία είδαμε σε τηλεοπτικούς σταθμούς να στήνονται τηλεδικαστήρια. Στις εν μέσω πανδημίας απανωτές πορείες και συγκεντρώσεις παρά την σχετική απαγόρευση, απουσίαζε η αστυνομική παρέμβαση, ώστε να μην έχει (προφανώς) η αντιπολίτευση τη χρυσή ευκαιρία που ψάχνει κάθε φορά για να μιλήσει για «λαβωμένο δικαιωματισμό». Μήπως όμως έτσι όπως πάμε, θα μείνει ο δικαιωματισμός χωρίς υποκείμενα; Μήπως όταν θα έρθουμε κατάματα αντιμέτωποι με την ουσία των κοινωνικών δυσλειτουργιών δεν θα μπορούμε πλέον να αντιδράσουμε, καθώς θα είναι αργά;
Ποιος είναι αυτός που παίζει με το θυμικό της κοινής γνώμης;
Όποιος δεν έχει πραγματικά επιχειρήματα και πρόταση για λύσεις. Όποιος θέλει την κοινωνική αποσύνθεση για να έχει άκριτα ρόλο. Όποιος καιροσκοπικά ονειρεύεται την εξουσία για την εξουσία και όχι την εξουσία για την ανάληψη της αντίστοιχης ευθύνης. Όποιος θέλει υποβαθμισμένο το πανεπιστημιακό περιβάλλον, διαλυμένη τη μεσαία τάξη και τα νέα παιδιά έξω από την Ελλάδα. Γιατί λοιπόν, αυτός ο όποιος δεν εισφέρει κάτι για τον προβληματισμό ως προς τα κλειστά δικαστήρια και την μη απονομή δικαιοσύνης επί σχεδόν ένα ολόκληρο έτος; για τα κλειστά σχολεία; για τον υπό πτώχευση μικρομεσαίο;
Το άλλο αφήγημα
Γιατί αν αυτός ο όποιος θέλει να βάλει ταφόπλακα στο αφήγημα του ελληνικού διχασμού, μπορεί. Έχει κι άλλο αφήγημα να επιλέξει. Μπορεί να κεφαλαιοποιήσει από τα λάθη του παρελθόντος, να αφήσει τα κλισέ συνθήματα και αρχίσει να οικοδομεί πάνω στη θετική εμπειρία του πολιτικού χρόνου. Και όπως λέει και ο Στέλιος Ράμφος: «Χωρίς τη θετική εμπειρία του χρόνου τα βιώματα του ανθρώπου υφίστανται ασυνεχή και η αυτοσυνειδησία του καθίσταται ανέφικτη.»
Ο φανατισμός και ο ασύδοτα δηλητηριώδης πολιτικός λόγος εκφυλίζουν την ίδια την Δημοκρατία. Παίζουν με την νοθευμένη έννοια της ελεύθερης έκφρασης και παραπλανούν. Είναι οι αιτίες που έχουν ως «σύμπτωμα» τα προαναφερόμενα hashtags. Σαφώς και δεν είναι η κοινή γνώμη που τα παράγει. Αν τα μεταφράσουμε μάλιστα σωστά, πρόκειται για κραυγή κοινής αγωνίας. Αγωνίας για τη θεραπεία από τα τραύματά της…
*Η Αντιγόνη Βαφείδου είναι δικηγόρος Αθηνών, υπ. Διδάκτωρ Νομικής ΔΠΘ, με πρώτο μεταπτυχιακό τίτλο (MSc) από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών και δεύτερο μεταπτυχιακό τίτλο (LL.M-U.C.L) στο Πανεπιστημιακό Κολλέγιο του Λονδίνου. Έχει επίσης εξειδικευθεί σε ζητήματα Ανθρώπινου Δυναμικού στο London School of Economics και έχει εργαστεί στις Βρυξέλλες ως ειδικός σύμβουλος σε διαβουλεύσεις ευρωπαϊκών Οδηγιών και Κανονισμών. Αρθρογραφεί για ζητήματα πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας.
