Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ένα γεγονός ιστορικών διαστάσεων, ένα σημαντικός σταθμός στην εβδομηντάχρονη πορεία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, με υπολογίσιμες απώλειες και για τις δύο πλευρές.
Η Ένωση δεν έχασε ένα ακόμη κράτος-μέλος. Στερήθηκε το 13% του πληθυσμού της και το 16% του ΑΕΠ της, μια πολιτική, οικονομική, στρατιωτική και πυρηνική υπερδύναμη, έναν πυλώνα του ΝΑΤΟ, ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, την παλαιότερη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Από την άλλη πλευρά, η Μεγάλη Βρετανία έχασε την άμεση πρόσβαση στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, των 500 εκατομμυρίων ανθρώπων και των δεκάδων τρισεκατομμυρίων ΑΕΠ.
Παρά το πλήγμα, όμως, η Ευρώπη προχώρησε μπροστά, και μάλιστα ακόμη πιο δυνατή. Η επομένη του Brexit βρήκε τους 27 σαφώς πιο ενωμένους, να κρατούν αρραγές μέτωπο απέναντι στο Ηνωμένο Βασίλειο σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Αλλά και πολύ πιο αποφασισμένους να εμβαθύνουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση λόγω της πανδημίας. Μπροστά στην κρίση του κορωνοϊού, τα κράτη-μέλη όχι μόνο δεν απομακρύνθηκαν από την Ένωση, αλλά συσπειρώθηκαν γύρω της, για να την αντιμετωπίσουν όλοι μαζί. Πήραν γενναίες -αν και καθόλου αυτονόητες- αποφάσεις να την αλλάξουν από μέσα, στέλνοντας μήνυμα στους ευρωσκεπτικιστές.
του Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη*
Ειδικότερα, η Ευρώπη πέρυσι συντονίστηκε πρωτοφανώς στην προμήθεια υγειονομικού υλικού και στις πολιτικές διαχείρισης της πανδημίας, χρηματοδότησε κεντρικά την επιστημονική έρευνα και ανέλαβε να υλοποιήσει ένα τιτάνιο σχέδιο ταυτόχρονου πανευρωπαϊκού εμβολιασμού. Θωράκισε ακόμη τις εθνικές οικονομίες με το Ταμείο Ανάκαμψης- που διαπραγματευτήκαμε σκληρά το καλοκαίρι- σπάζοντας εδραιωμένα οικονομικά ταμπού. Και την ίδια στιγμή που η Βρετανία αποχωρούσε ομαλά χάρη στην επίτευξη της ιστορικής Εμπορικης Συμφωνίας, η Ένωση άνοιγε την πόρτα της στα Δυτικά Βαλκάνια, ξεκινώντας τη διαδικασία ένταξης για Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία.
Πλέον νέες προκλήσεις προβάλλουν: η κλιματική αλλαγή, η ολοκλήρωση των εμβολιασμών, η επανεκκίνηση των οικονομιών με εργαλεία όπως το πιστοποιητικό εμβολιασμού, που ο Έλληνας Πρωθυπουργός πρότεινε πρώτος.
Για να τις αντιμετωπίσει, η Ευρώπη διατρανώνει ότι δε θα πάψει να συνεργάζεται με το Ηνωμένο Βασίλειο. Τους ενώνει η ιστορία, η γεωγραφία, η οικονομία και αυτά δεν ακυρώνονται λόγω του Brexit. Η Ευρώπη θέλει μια ισχυρή και αξιόπιστη σχέση με τους Βρετανούς και το απέδειξε, ξεπερνώντας γρήγορα την πρόσφατη αστοχία της πρότασης για τελωνειακούς περιορισμούς στα σύνορα Ιρλανδίας- Μ. Βρετανίας. Επ’ουδενί δεν πρέπει να μπούμε σε μία φάση ανταγωνισμού- εμβολιαστικού, υγειονομικού ή οικονομικού. Γιατί η Ευρώπη είναι προπάντων δύναμη συνεργασίας. Δεν αντιμάχεται, πολύ περισσότερο έναν πρώην εταίρο και σημαντικό γείτονα.
Την ίδια ακριβώς θέση έχει και η Ελλάδα, παραδοσιακή σύμμαχος και σημαντική εταίρος του. Θέλουμε ανοιχτούς διαύλους και, γι’ αυτό, κατ’ αρχάς, προετοιμαστήκαμε πολυεπίπεδα για το Brexit. Ως επικεφαλής της αρμόδιας Διϋπουργικής Επιτροπής, έχω προσωπική αντίληψη για το πόσες πρόνοιες λήφθηκαν, προκειμένου να ρυθμιστεί έγκαιρα και επιμελώς καθετί σε επίπεδο νομοθετικό, διοικητικό, πληροφόρησης.
Πολιτικά δε, επιδιώκουμε μια στρατηγική εταιρική σχέση με το Ηνωμένο Βασίλειο. Μια ενισχυμένη συνεργασία σε θέματα εμπορικά, οικονομικά, επενδυτικά, αλλά και σε τομείς τουρισμού, ναυτιλίας, έρευνας και καινοτομίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, καθώς πολλές εταιρίες εγκαταλείπουν τη Βρετανία και διοχετεύουν τα κεφάλαιά τους στην ΕΕ.
Παρακολουθώντας μάλιστα αυτές τις εξελίξεις, στο Υπουργείο Εξωτερικών δημιουργούμε ήδη τις προϋποθέσεις, για να προσελκύσουμε στη χώρα μας “ψηφιακούς νομάδες” (digital nomads) ή επιχειρηματίες των χρηματαγορών με ένα δελεαστικό πακέτο διευκολύνσεων (ψηφιακή βίζα, φορολογία, υποδομές), που θα τονώσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Ταυτόχρονα, βλέποντας στο Ηνωμένο Βασίλειο μια χώρα με την οποία μοιραζόμαστε κοινές αξίες και πίστη στο Διεθνές Δίκαιο, επιδιώκουμε τον καλύτερο συντονισμό μας απέναντι στις κοινές προκλήσεις ασφάλειας, τρομοκρατίας, ελέγχου των μεταναστευτικών ροών, αλλά και διαφύλαξης της περιφερειακής σταθερότητας.
Το Brexit είναι πλέον μια πραγματικότητα. Η Ελλάδα είτε θα παρακολουθήσει παθητικά τη σχέση Ηνωμένου Βασιλείου-Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε θα τη συνδιαμορφώσει. Μετά από 40 ολόκληρα χρόνια στην ευρωπαϊκή οικογένεια, είμαι βέβαιος ότι έχει τη θεσμική ωριμότητα και εμπειρία να κάνει το δεύτερο. Να αναλάβει ενεργητικό ρόλο σε ευρωπαϊκό και διμερές επίπεδο και να εκπέμψει μήνυμα σταθερότητας, συνεργασίας και δημιουργίας.
Το 2021 είναι μια χρονιά συμβολισμών, αλλά και μια χρονιά πρωτοβουλιών. Ας τις αναλάβουμε!
*Ο Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης είναι Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών αρμόδιος για Ευρωπαϊκά Θέματα
