Η μάσκα που συμβολίζει τη «λύπη» και ένας ζωγραφισμένος κορονοϊός που συμβολίζει τον «θυμό» είναι μερικά από τα εκθέματα στο Μουσείο Συναισθημάτων του Νηπιαγωγείου του Πειραματικού Σχολείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΠΣΠΘ).
Η νηπιαγωγός του σχολείου Σταυρούλα Μαστοροδήμου εδώ και οκτώ χρόνια ζητά από τους μικρούς μαθητές και τις μαθήτριες να φέρουν μαζί τους στην τάξη, μέσα σε μια πάνινη ή χάρτινη σακούλα, αντικείμενα που τους κάνουν να χαίρονται, να λυπούνται, να θυμώνουν, να φοβούνται, να αηδιάζουν. Φέτος, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών, η ανάγκη γι’ αυτή τη δράση ήταν πιο επιτακτική από ποτέ.
Η δράση εντάσσεται στο πλαίσιο των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας. «Υπάρχει μια διαρκής παρότρυνση να κάνουμε προγράμματα για τα συναισθήματα στα παιδιά. Είναι πιο εύκολο για το παιδί να το κάνεις να μιλά προσωπικά, να μιλά συγκεκριμένα π.χ. με τι θυμώνει, μέσα από αντικείμενα», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Μαστοροδήμου.
Χώρο στα παιδιά να μιλήσουν για συναισθήματα
Μια εβδομάδα αφότου τα νηπιάκια του ΠΣΠΘ επέστρεψαν στην τάξη τους από την περίοδο της τηλεκπαίδευσης, πήραν έναν κλειστό, προσωπικό φάκελο από τη δασκάλα τους. «Το προσωπικό γράμμα τους κάνει να νιώθουν πολύ σημαντικοί», εξηγεί. Το γράμμα γράφει -μεταξύ άλλων- τα εξής: «Θα ήθελα, τη Δευτέρα, να επιστρέψεις στο σχολείο μέσα σε μία χάρτινη (πάνινη) σακούλα -μαζί με τη βοήθεια των γονιών σου -πέντε αντικείμενα. Ένα αντικείμενο που να σε κάνει να χαίρεσαι, ένα που να σε κάνει να λυπάσαι, ένα που να σε θυμώνει, ένα που να σε φοβίζει και ένα που να σε αηδιάζει. Μπορείς να τοποθετήσεις μέσα στη σακούλα ό,τι θέλεις με την προϋπόθεση να χωράει (εικόνες, αντικείμενα, παιχνίδια, φωτογραφίες, φωτoτυπίες). Προσοχή! Η επιλογή είναι δική σου υπόθεση και απόφαση (τα πράγματά σου θα σου επιστραφούν μετά από λίγες μέρες)».
Η διαδικασία επιλογής των αντικειμένων, επισημαίνει η νηπιαγωγός, «βοηθάει και τους γονείς, καθώς διαλέγουν μαζί με τα παιδιά τα αντικείμενα. Βάζουμε ουσιαστικά παιδιά και γονείς να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους. Εσκεμμένα δίνεται στο σπίτι για να γίνει αυτή η δουλειά με τους γονείς, οι οποίοι μπορεί να μην προλαβαίνουν ή να μη θέλουν να μιλήσουν για συναισθήματα». Κάποιοι γονείς επιδιώκουν να κατευθύνουν τα παιδιά στο τί να διαλέξουν, «παρόλο που η προτροπή είναι να επιλέξει μόνο του το παιδί», τονίζει η κ. Μαστοροδήμου.
Το γεγονός ότι -για παράδειγμα- λέει το παιδί ότι θυμώνει με τον αδερφό του ή δεν του αρέσει κάτι που συμβαίνει στην οικογένεια, μπορεί να φέρνει σε αμήχανη θέση τους γονείς, αλλά ο στόχος της δράσης είναι να μην «κρυφτούν» αυτά τα συναισθήματα. «Αντίθετα, θέλουμε να ειπωθούν αυτά τα συναισθήματα με λόγια ώστε να μην είναι εσωτερικευμένα. Όσο πιο πολύ μιλάμε γι’ αυτά, τόσο περισσότερο παίρνουν την πραγματική τους διάσταση και δε διογκώνονται μέσα μας», τονίζει η νηπαγωγός και προσθέτει ότι τα παιδιά εκφράζουν με ευκολία όλα τα συναισθήματα.
«Αρκεί να τους δοθεί χώρος και να μην υπάρχει κριτική. Ειδικά σήμερα, μετά την περίοδο του εγκλεισμού, τι άραγε μας ενδιαφέρει πιο πολύ από τον φόβο, τη λύπη, το θυμό, την αηδία και τη χαρά των παιδιών; Στα νήπια μιλάμε λοιπόν, για όλα αυτά ώστε αργότερα να είναι εύκολο να μιλήσουμε ανοιχτά για την ντροπή, την ενοχή, την περηφάνεια, την ευγνωμοσύνη και την ενσυναίσθηση», σημειώνει.
Συνεχής αλληλεπίδραση συναισθημάτων
Όταν τα αντικείμενα φτάσουν στην τάξη, ακολουθεί συζήτηση με όλα τα παιδιά και τη νηπιαγωγό. Ο καθένας μιλά για τα συναισθήματά του και τοποθετεί το κάθε αντικείμενο στις προθήκες που έχουν δημιουργήσει το κάθε συναίσθημα. «Υπάρχει μια συνεχής αλληλεπίδραση με τα συναισθήματα», σημειώνει η κ. Μαστοροδήμου.
Αφού τοποθετηθούν τα αντικείμενα στις προθήκες, τα παιδιά μετά παίρνουν απόσταση από αυτά, τα βλέπουν, τα συγκρίνουν. Κάποιο παιδί βλέποντας ότι ο συμμαθητής του έχει ζωγραφίσει το σκοτάδι που τον φοβίζει, συνειδητοποιεί ότι και αυτό φοβάται το σκοτάδι ή ότι και αυτή θυμώνει το μικρό της αδερφάκι.
Το Μουσείο Συναισθημάτων μένει εγκατεστημένο στη σχολική αίθουσα για ένα μήνα και σε όλο αυτό το διάστημα τα παιδιά συζητάνε συχνά για τα αντικείμενα και το πως νιώθουν για αυτά.
«Εκτός από την αλληλεπίδραση των συναισθημάτων, το Μουσείο έχει και πολλή πλάκα, γι’ αυτό και κάθε χρόνο είναι η αγαπημένη δραστηριότητα παιδιών και γονιών», επισημαίνει η νηπιαγωγός. Οι πιο διασκεδαστικές προθήκες είναι εκείνες της «αηδίας». Έχουν μέσα από σπανακόρυζα και φασολάκια, μέχρι πάνες των μικρών αδερφών!
Ο βασικός στόχος της δραστηριότητας είναι, όπως υπογραμμίζει η κ. Μαστοροδήμου, «να καταλάβουν τα παιδιά ότι δεν υπάρχουν καλά και κακά συναισθήματα. Υπάρχουν συναισθήματα και ειδικά σε αυτή την εποχή οφείλουμε στα σχολεία να μιλάμε γι’ αυτά ή καλύτερα να αφήνουμε τους μαθητές μας να μιλάνε και εμείς να ακούμε». Εξάλλου, φέτος, λόγω πανδημίας στις προθήκες της «λύπης» βρήκαν τη θέση τους οι μάσκες και του «θυμού» ζωγραφιές του κορονοϊού. «Είναι πράγματι υπέροχο να ρωτάς τους μαθητές σου τι θα κάνεις τώρα, με τι θα ασχοληθείς και να σου λένε: “Θα χαζέψω στο Μουσείο”. Και είναι αστείο όταν ακούς: “Αηδιάζω με την πίτσα με τα καραμελωμένα κρεμμύδια και τις αντζούγιες, θυμώνω όταν δεν μπορώ να φάω σοκολάτα”, αλλά συμπάσχεις όταν σου λένε: “θυμώνω με τον κορονοϊό, φοβάμαι την μοναξιά, χαίρομαι που με αγαπούν”», καταλήγει η νηπιαγωγός.
