Μια εβδομάδα μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, μία ψύχραιμη αποτίμηση θα μπορούσε να είναι ότι η Κυβέρνηση πέρασε κάτω από τον πήχη που η ίδια είχε θέσει με τις δηλώσεις τόσο του ίδιου του Πρωθυπουργού, όσο κυρίως του Υπουργού Εξωτερικών. Ενώ υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στις παράνομες εξορύξεις στην Κύπρο, με εντολή προς τον ύπατο Εκπρόσωπο Τζοζέπ Μπορέλ για διεύρυνση του καταλόγου των ατόμων στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις με τι συμπερίληψη επιπλέων προσώπων, το αποτέλεσμα όσον αφορά την Ελλάδα είναι λιγότερο σαφές. Ουσιαστικά οι Ευρωπαίοι ηγέτες επαναλαμβάνουν τα συμπεράσματα του Οκτωβρίου, παραπέμποντας τις όποιες αποφάσεις για τον Μάρτιο, και αφού ο κ. Μπορέλ θα έχει ετοιμάσει μία έκθεση που θα αφορά όλο το φάσμα των Ευρωτουρκικών σχέσεων και έναν κατάλογο με πιθανά μέτρα.
Γράφει ο Νίκος Ανδρουλάκης*
Η μετάθεση των προσδοκιών της Ελληνικής κυβέρνησης για κυρώσεις στην Τουρκία σε μια ιδιαίτερα φορτωμένη Σύνοδο στο τέλος της χρονιάς, αποδείχθηκε ένα στρατηγικό λάθος. Τις εβδομάδες που προηγήθηκαν του Συμβουλίου, την περίοδο δηλαδή που γίνεται όλη η προετοιμασία των θεμάτων που θα συζητήσουν οι ηγέτες, το ζήτημα που απασχολούσε τους πάντες ήταν το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και το Ταμείο Ανάκαμψης που είχαν μπλοκάρει μετά το βέτο Πολωνίας και Ουγγαρίας, με τη διαπραγμάτευση για το Brexit να βρίσκεται σε οριακό σημείο. Ούτε η Γερμανική Προεδρία, ούτε οι υπόλοιποι μεγάλοι παίκτες θα ρίσκαραν να ανοίξουν άλλα δύσκολα θέματα που απαιτούν χρόνο και διαπραγματευτικό κεφάλαιο, όπως είναι αυτό της Τουρκίας.
Τα διαφορετικά συμφέροντα και οι προτεραιότητες ηγετών και κρατών-μελών υπήρχαν, υπάρχουν και πάντα θα υπάρχουν, δεν ωφελεί κανέναν η κατάχρηση αυτής της δικαιολογίας στην όποια διπλωματική αποτυχία. Είναι αποκλειστικά και μόνο στο χέρι της εκάστοτε κυβέρνησης να εμφανίζεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με μια συγκεκριμένη, ολοκληρωμένη στρατηγική. Δυστυχώς, αυτό ήταν κάτι που η χώρα μας άργησε να καταλάβει, σπαταλώντας πολύτιμο χρόνο και χάνοντας το μομέντουμ της 1ης Οκτωβρίου, όταν η Τουρκία ήταν το βασικό ζήτημα της ατζέντας και όχι μία ακόμη προσθήκη στην ημερήσια διάταξη. Η αδυναμία της Ελληνικής κυβέρνησης να θέσει εγκαίρως τα ζητήματα σε σωστές βάσεις στους εταίρους, έθρεψε κούφιες προσδοκίες. Οι επιστολές υπουργού Εξωτερικών, ζητώντας στους μεν αναστολή της Τελωνειακής Ένωσης και κάνοντας επίκληση στους δε της ρήτρας αμοιβαίας αλληλεγγύης, ήρθαν κατόπιν εορτής, θολώνοντας τελικά το μήνυμα για το τι ακριβώς θέλουμε.
Όλα αυτά, ενώ περικοπή των προενταξιακών κονδυλίων έχει ήδη γίνει πράξη από δική μου πρωτοβουλία ως εισηγητή της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων για τον προϋπολογισμό του 2021, με την Τουρκία να λαμβάνει από τα 3.6 δισ. ευρώ, μόλις 160 εκατ. που θα διατίθενται μόνο σε μη κρατικούς φορείς και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πραγματικά εφικτές κυρώσεις για την Τουρκία, όπως είναι το εμπάργκο όπλων που είχε μπει στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Οκτώβριο του 2019 μετά την εισβολή στη Σύρια, απουσίαζαν από τη φαρέτρα της Ελλάδας, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μετά από πρωτοβουλία μου, υπερψήφιζε παρόμοια πρόταση τον Σεπτέμβριο του 2020.
Έστω και τώρα, είναι αναγκαίο η κυβέρνηση να καταστρώσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο και να σταματήσει να λειτουργεί αποσπασματικά και με επικοινωνιακούς έως και μικροπολιτικούς όρους για τόσο σοβαρά θέματα. Η στρατηγική αυτή απαιτεί την δημιουργία συμμαχιών τόσο σε επίπεδο κυβερνήσεων αλλά και άλλων προσωπικοτήτων, που θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στο εσωτερικό χωρών που αντιδρούν στη λήψη ουσιαστικών μέτρων κατά της Τουρκίας. Παράλληλα, θα πρέπει να ξέρουμε τι μορφή θέλουμε να έχουν στο μέλλον οι Ευρωτουρκικές σχέσεις. Μία σχέση που θα μπορούσε να βασίζεται στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης, με την συμπερίληψη αυτοματοποιημένων κυρώσεων σε περίπτωση παραβιάσεων των διεθνών υποχρεώσεων της Τουρκίας ή μη σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου στο εσωτερικό της χώρας. Μία σχέση που θα περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών χωρίς να μπορούν ξανά να εργαλειοποιηθούν στο μέλλον και βεβαίως ένα σαφές χρονοδιάγραμμα διαπραγματεύσεων βάσει του Διεθνούς Δικαίου για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών, με παραπομπή εάν χρειαστεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Υπάρχουν χώρες που κάνουν ότι δεν βλέπουν τον ελέφαντα που βρίσκεται στο δωμάτιο, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Ισπανία σε μικρότερο βαθμό. Αξιοποιούν τις σπασμωδικές μας κινήσεις για να αποφύγουν να απαντήσουν με καθαρό τρόπο στις προκλήσεις του Ερντογάν. Με σύμμαχο την Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη αλλά και αρκετές κυβερνήσεις, μπορούμε να πετύχουμε ένα πλαίσιο Ευρωτουρκικών σχέσεων που θα καλύπτει σε απόλυτο βαθμό τα κυριαρχικά μας δικαιώματα.
*Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι ευρωβουλευτής του ΚΙΝΑΛ
