Το Ισραήλ και η Ελλάδα είναι δυο μεσογειακές χώρες όπου η οικονομική επιτυχία είναι συνώνυμη με την εξαγωγική δραστηριότητα λόγω το ότι οι εσωτερικές τους αγορές είναι μικρές. Ωστόσο, το Ισραήλ έχει καταφέρει, εν μέσω αρκετών πολέμων, να διαθέτει 10 εισηγμένες εταιρίες στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και 79 ακόμα στο NASDAQ, με την πλειοψηφία να είναι εταιρίες τεχνολογίας. Πώς τα κατάφεραν τόσο καλά οι Ισραηλινοί και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτούς;
Γράφει ο Μάκης Λεβής*
Τα τελευταία 10 χρόνια ζω και εργάζομαι στο Ισραήλ. Θυμάμαι λίγους μήνες αφού εγκαταστάθηκα στο Τελ Αβίβ όλοι μιλούσαν για μια ισραηλινή εταιρεία, τη Waze, έναν πλοηγό οδήγησης όπου σου έδινε σε πραγματικό χρόνο την κίνηση στους δρόμους, υπολόγιζε το χρόνο που θα φτάσει κάποιος στον προορισμό του, ανέφερε σε πραγματικό χρόνο ατυχήματα. Οι φίλοι μου με παρότρυναν να κατεβάσω την εφαρμογή στο κινητό μου παρόλο που δεν είχα αυτοκίνητο, γιατί η φιλοσοφία στο κράτος είναι όλοι στηρίζουμε φιλόδοξες προσπάθειες. Μετά από 2,5 χρόνια, το 2013, και ενώ στη βουλή συζητούσαν τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, ανακοινώθηκε η εξαγορά της εταιρείας από τη Google για το μυθικό τότε ποσό του 1,2 δις δολαρίων. Θυμάμαι ότι υπήρχε μια ευφορία στη χώρα. Όλοι μιλούσαν για την τεράστια αυτή επιτυχία των παιδιών, φίλων μας, που κατάφεραν κάτι τόσο σημαντικό.
Η βουλή διέκοψε τη συζήτηση, γιατί λόγω της εξαγοράς θα έρχονταν στα ταμεία του κράτους περί τα 200 εκατομμύρια δολάρια (περίπου 700 εκατομμύρια σέκελ) και όπως είναι φυσιολογικό, αυτή η εισροή θα επηρέαζε αρκετά τον προϋπολογισμό προς το καλύτερο.
Αυτό που διαπίστωσα γρήγορα είναι ότι είναι πολύ μικρές οι πιθανότητες επιτυχίας ενός startup σε μια χώρα που δεν υπάρχει το κατάλληλο οικοσύστημα. Η δημιουργία startup απαιτεί από τους τρεις ιδρυτές, αυτός είναι ο ιδανικός αριθμός, να δημιουργήσουν το προϊόν, να ασχοληθούν με το marketing, τις πωλήσεις, να προσλάβουν ανθρώπινο δυναμικό, να βρουν χρηματοδότηση και τόσα άλλα.
Στο Ισραήλ υπάρχει ολόκληρος «μηχανισμός» ανθρώπων που στηρίζουν όποιους θέλουν να ξεκινήσουν κάτι. Όλοι είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν, γιατί η κάθε επιτυχία βοηθά στο κοινό καλό. Όσες περισσότερες εταιρίες καταφέρουν να δημιουργήσουν κάτι που καινοτόμο που θα θέλουν κάποιοι να αγοράσουν, θα φέρει στη χώρα κεφάλαιο που θα βοηθήσει τους πάντες. Με τον όρο κεφάλαιο δεν εννοώ μόνο τα χρήματα. Όπως αναφέρει και ο Brad Feld υπάρχουν διάφορα είδη κεφαλαίου εκτός από τα χρήματα. Υπάρχει το διανοητικό κεφάλαιο, το ανθρώπινο κεφάλαιο, το κεφάλαιο διαδικτύωσης, και το κοινωνικό κεφάλαιο. Ας αναλύσουμε, εκ των έσω, το πως λειτουργεί το οικοσύστημα αυτό στο Ισραήλ.
Ενώ οι εταιρίες ανταγωνίζονται σφοδρά η μια την άλλη, ταυτόχρονα, βοηθούν η μία την άλλη μέσω εκδηλώσεων όπως συνέδρια, hackathons, εβδομαδιαίες συναντήσεις. Αυτές οι συναντήσεις είναι ίσως το πιο σημαντικό στοιχείο του οικοσυστήματος. Όλοι όσοι είναι στο χώρο της τεχνολογίας παρευρίσκονται σε τέτοιες συναντήσεις, είτε για να μάθουν, είτε για να βοηθήσουν, είτε και να βρουν κόσμο για να δουλέψει για αυτούς.
Οι συναντήσεις αυτές είναι θεματικές, π.χ. πώς να παρουσιάσεις την ιδέα σου σε επενδυτές, όπου ιδρυτές που κατάφεραν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση μεταφέρουν στο ακροατήριο γνώση, μοιράζονται εμπειρίες, δίνουν πληροφορίες σε όλους όσους παρακολουθούν την εκάστοτε συνάντηση. Υπάρχουν και ομάδες με εξειδικευμένο περιεχόμενο όπως συναντήσεις ατόμων που εργάζονται ως Product Managers όπου εκεί λύνουν απορίες, αναλύουν βέλτιστες πρακτικές και άλλα.
Αυτός ο μηχανισμός βοηθά όσους σκέφτονται να ξεκινήσουν τη δική τους startup να νιώθουν ασφάλεια γιατί γνωρίζουν ότι δεν θα είναι μόνοι τους. Υπάρχει ένα οικοσύστημα από ανθρώπους που βοηθούν όποιον αποφασίσει να επιχειρήσει.
Οι συναντήσεις αυτές είναι άτυπες, χαλαρές, δεν διαρκούν πάνω από μιάμιση ώρα, και πάντα στο τέλος όλοι έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν σε μικρότερες ομάδες, να γνωρίσουν κόσμο, να πάρουν εξατομικευμένες συμβουλές αλλά και εσωτερική πληροφόρηση. Στο Τελ Αβίβ προ-πανδημίας υπήρχαν γύρω στις 20 διαφορετικές θεματικές συναντήσεις που αφορούν τις νεοφυείς επιχειρήσεις καθημερινά.
Πολλοί πιστεύουν ότι το να αντιγράψεις το θαύμα της Silicon Valley ή να γίνεις το επόμενο Startup Nation είναι θέμα χρηματοδότησης, τεχνολογίας, ανώτατης εκπαίδευσης, κυβερνητικής στρατηγικής ή επενδυτών. Όλα αυτά χρειάζονται φυσικά αλλά δεν είναι από μόνα τους ικανά για να δημιουργήσουν ένα «θαύμα» σαν αυτό στο Σαν Φρανσίσκο ή στο Ισραήλ.
Αυτό που πραγματικά χρειάζεται είναι αλλαγή mindset (νοοτροπίας). Το Ισραήλ είχε την τύχη και την ευλογία να διαθέτει τον Yossi Vardi, ή Yossi όπως του αρέσει να τον αποκαλούν, που με κόπο και προσωπική εργασία κατάφερε να αναπτύξει το σωστό mindset (νοοτροπία) στους νέους ιδρυτές startups. Όσοι επιτυγχάνουν να πουλήσουν το startup τους, βοηθούν, καθοδηγούν, και δικτυώνουν αυτούς στους οποίους επένδυσαν. Και αυτό γίνεται συνεχώς.
Θα πρότεινα παράλληλα με τα μεγάλα έργα που ετοιμάζει η κυβέρνηση, όπως τη δημιουργία ενός Τεχνολογικού Πάρκου 4ης γενιάς στη Θεσσαλονίκη και της Πολιτείας Καινοτομίας, στις παλιές αποθήκες της ΧΡΩΠΕΙ, να ξεκινήσει η συζήτηση και ο σχεδιασμός που αφορά την αλλαγή νοοτροπίας.
Στην Ελλάδα μπορούμε να γίνουμε πολλά παραπάνω από Startup Nation, γιατί έχουμε καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά σε σχέση με τους Ισραηλινούς.
* Ο Μάκης Λεβής έφτιαξε την πρώτη του εταιρία το 2007 με αντικείμενο το cloud computing. Το 2013 πουλάει την εταιρία και συνεχίζει να δημιουργεί startups με το πιο αξιόλογο το myTQ που βρέθηκε ανάμεσα στους finalists του Ελληνικού βραβείου επιχειρηματικότητας το 2015. Με μια ομάδα αξιόλογων συνεργατών από το Ισραήλ και την Ελλάδα ηγείται του Σχολείου Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας (https://sein.gr) με έδρα το Ισραήλ.
