Στις 13 Οκτωβρίου 1904 έπεφτε νεκρός από τουρκικό βόλι ο Ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού Παύλος Μελάς στο χωριό Στάτιστα της τότε τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας. Πρόκειται για το σημερινό χωριό Μελάς του Νομού Καστοριάς. Ο θάνατός του αφύπνισε την κυβέρνηση των Αθηνών και τον απανταχού Ελληνισμό. Έτσι κορυφώθηκε η ένοπλη φάση του Μακεδονικού Αγώνα, δηλαδή της προσπάθειας του Ελληνισμού να αντιμετωπίσει την διεκδίκηση του Βουλγαρικού εθνικισμού επί της Μακεδονίας. Από αυτόν τον αγώνα και από όσα προηγήθηκαν αξίζει να εξαγάγουμε σήμερα ορισμένα επίκαιρα διδάγματα
Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας*
Η πατρίδα μας στις παραμονές αυτής της πανεθνικής προσπάθειας είχε περάσει μία μείζονα οικονομική κρίση με απαρχή την πτώχευση του 1893 επί Χαριλάου Τρικούπη. Το 1897 ακολούθησε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος, ο οποίος υπήρξε ατυχής στο στρατιωτικό πεδίο. Το 1898 επιβλήθηκε στην Ελλάδα ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (ΔΟΕ, γνωστός και ως Διεθνής Οικονομική Επιτροπή). Οι εκπρόσωποι των ξένων δανειστών μας, Άγγλοι, Γερμανοί, Γάλλοι, Αυστριακοί, Ιταλοί και Ρώσοι, έπαιρναν κατευθείαν από την πηγή τα έσοδα των κρατικών μονοπωλίων (αλάτι, τσιγαρόχαρτο, παιγνιόχαρτα, σπίρτα κ.α) καθώς και τα έσοδα του Τελωνείου Πειραιώς. Παρά την οικονομική και ψυχολογική κρίση οι Έλληνες της εποχής εκείνης απέφυγαν την εθνική κατάθλιψη και γρήγορα ανόρθωσαν το ηθικό τους. Μέσα σε λίγα χρόνια μπόρεσαν να οργανώσουν με επιτυχία τον διμέτωπο Μακεδονικό Αγώνα κατά των Οθωμανών Τούρκων, που ήλεγχαν τη Μακεδονία, και κατά των Βουλγάρων, οι οποίοι απειλούσαν τον ελληνικό πληθυσμό. Οι Βούλγαροι εθνικιστές του ΒΜΡΟ πίεζαν με τη βία των όπλων τον Μακεδονικό Ελληνισμό για να ενταχθεί στη Βουλγαρική εκκλησιαστική Εξαρχία και να εγκαταλείψει το Πατριαρχείο.
Οι παράγοντες της νίκης στον Μακεδονικό Αγώνα συντονίσθηκαν και συνεργάσθηκαν πολύ καλά. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέλεξε και απέστειλε νέους και μαχητικούς Μητροπολίτες με πατριωτισμό και τόλμη. Οι διπλωμάτες μας, όπως ο Ίων Δραγούμης και ο Λάμπρος Κορομηλάς, κατέστρωσαν το ευφυές στρατηγικό σχέδιο. Οι εθελοντές αξιωματικοί ήλθαν από την ελεύθερη Ελλάδα και μετέδωσαν την εμπειρία τους στους ήδη εξεγερμένους Μακεδόνες. Άλλοι εθελοντές έσπευσαν με χαρά, κυρίως Κρητικοί και Μανιάτες. Τα σωματεία, τα Μακεδονικά Κομιτάτα και οι Φιλεκπαιδευτικές Εταιρείες από την Αθήνα, τη Λάρισα, την Κωνσταντινούπολη, έστελναν βιβλία ιστορικού και θρησκευτικού περιεχομένου. Δάσκαλοι και δασκάλες, παρά το νεαρό της ηλικίας τους, έφευγαν από την ησυχία της Αθήνας και πήγαιναν να διδάξουν στα ελληνόπουλα της Μακεδονίας Χριστό και Ελλάδα. Πολλοί και πολλές βρήκαν φρικτό θάνατο. Οι απλοί παπάδες της Μακεδονίας αντιστάθηκαν κατά των Βουλγάρων Εξαρχικών και δεκάδες από αυτούς θυσιάσθηκαν.
Οι εντόπιοι Μακεδόνες αγωνίσθηκαν με κάθε τρόπο και όχι μόνον οι ελληνόφωνοι, αλλά και οι σλαβόφωνοι-δίγλωσσοι και οι βλαχόφωνοι. Το 1903 οι κάτοικοι του Μοναστηρίου –σήμερα Μπίτολα των Σκοπίων- απέστειλαν στον Γάλλο Υπουργό Εξωτερικών Ντελκασέ ψήφισμα με το οποίο δήλωναν ότι «ομιλούμεν σλαβιστί, βλαχιστί, αλβανιστί, αλλ’ ουχ ήττον είμεθα Έλληνες». Η ελληνική συνείδηση των σλαβοφώνων ας γίνει μάθημα για όσους σήμερα επιχειρούν να δημιουργήσουν τεχνητές μειονότητες με βάση το ελληνοσλαβικό ιδίωμα ολιγαρίθμων Ελλήνων Μακεδόνων.
Η σύγκρουση του 1903- 1908 διεξήχθη μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων με διαιτητές και ενίοτε παρεμβαίνοντες τους Τούρκους. Σε καμμία Οθωμανική απογραφή δεν αναφέρεται «μακεδονικό έθνος». Στις αναφορές των Προξένων από τη Θεσσαλονίκη προς τις κυβερνήσεις τους για την εξέγερση του Ίλιντεν του 1903 πάλι δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε «μακεδονικό έθνος». Η δήθεν μακεδονική γλώσσα και η τεχνητή μακεδονική εθνότητα και ταυτότητα είναι κατασκευάσματα του Τίτο. Από το 1944 και μετά στην κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία ένα ολοκληρωτικό καθεστώς χρησιμοποίησε την καταπίεση, τις φυλακίσεις και τη διαστρέβλωση της Ιστορίας για να επιβάλει στον πολυεθνικό πληθυσμό της περιοχής Σκοπίων την ιδεολογία του Μακεδονισμού. Δυστυχώς η επιζήμια για τον Ελληνισμό Συμφωνία των Πρεσπών αναγνωρίζει τα κατασκευάσματα του δικτάτορα Τίτο.
Ας προστατεύσουμε την Ιστορία μας. Ας μην επιτρέπουμε στη Βουλγαρία και στα Σκόπια να διεκδικούν την καταγωγή των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου, των Ελλήνων Θεσσαλονικέων ιεραποστόλων του 9ου μ.Χ. αιώνος. Ας αναδείξουμε διεθνώς τις ιστορικές μαρτυρίες, οι οποίες τεκμηριώνουν τη διαχρονική ελληνικότητα της Μακεδονίας. Και ας διδάξουμε στα παιδιά μας τη θυσία του Παύλου Μελά, του Καπετάν Άγρα και των πολλών γνωστών και αγνώστων Μακεδονομάχων. Τα «Μυστικά του Βάλτου» της Πηνελόπης Δέλτα δεν πρέπει να λείπουν από καμμία παιδική και σχολική βιβλιοθήκη.
*Ο κ. Κωνσταντίνος Χολέβας είναι Πολιτικός Επιστήμων.
