*Των Franak Viacorka και Melinda Haring
Σήμερα, χιλιάδες γυναίκες ντυμένες στα λευκά έχουν κατακλύσει την κεντρική λεωφόρο στο Μινσκ, την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, διαμαρτυρόμενες για την αστυνομική βία και τα αμφισβητούμενα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών της 9ης Αυγούστου. Οι γυναίκες αυτές αποτελούν την κινητήρια δύναμη των διαδηλώσεων σε ολόκληρη τη χώρα. Το νέο αυτό κίνημα γεννήθηκε αυθόρμητα και ονομάζεται «Οι Γυναίκες στα Λευκά». Όπως και η κουβανέζικη ομάδα αντιφρονούντων «Κυρίες με τα Λευκά» (Damas de Blanco), απαιτούν την απελευθέρωση κρατουμένων και τον τερματισμό της χρήσης υπερβολικής βίας που τραυμάτισε αυτήν τη χώρα των 9,5 εκατομμυρίων κατοίκων την περασμένη εβδομάδα.
Για πρώτη φορά από τότε που η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από τη Σοβιετική Ένωση το 1991, οι διαδηλωτές έχουν μια πραγματική ευκαιρία να καθαιρέσουν τον μακροχρόνια ισχυρό άνδρα, και αυτό οφείλεται στις γυναίκες. Δεν χρειάζεται να αναζητήσετε ιδιαίτερα τον φεμινιστικό παράγοντα στη Λευκορωσία – βρίσκεται στο επίκεντρο. Αυτό είναι ακόμη πιο αξιοσημείωτο γιατί η γραφειοκρατεία παραμένει βαθιά πατριαρχική υπόθεση, κάτι που ισχύει και για τα υψηλότερα αξιώματα.
Ο πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο οποίος κυβερνά αδιαλείπτως ως δικτάτορας τα τελευταία 26 χρόνια, είπε ότι οι γυναίκες δεν μπορούν να διοικήσουν τη Λευκορωσία. «Το σύνταγμά μας δεν είναι για τις γυναίκες», ανέφερε νωρίτερα εφέτος. «Η κοινωνία μας δεν έχει ωριμάσει αρκετά για να ψηφίσει μια γυναίκα. Αυτό συμβαίνει επειδή σύμφωνα με το Σύνταγμα ο πρόεδρος διαχειρίζεται πολλές εξουσίες.»
Οι γυναίκες, όμως, αποφάσισαν να του αποδείξουν πως κάνει λάθος. Ειρωνικώς, οι υπάλληλοι του αγαπημένου εργοστασίου του Λουκασένκο, το εργοστάσιο τρακτέρ στο Μινσκ, φώναζαν «Σβέτα», υποκοριστικό της Σβετλάνα. Επευφημούσαν την 37χρονη Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, που αντιμετώπισε τον Λουκασένκο στις εκλογές της 9ης Αυγούστου και η οποία ενδέχεται, μάλιστα, να έχει κερδίσει. Τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς οι συγκεντρώσεις της αντιπολίτευσης διογκώθηκαν συγκεντρώνοντας πρωτοφανή πλήθη, οι γυναίκες ηγήθηκαν νέων μορφών διαμαρτυρίας, οργανώθηκαν σε ένα κίνημα χωρίς ηγέτες, συγκέντρωσαν βοήθεια για οικογένειες και πολέμησαν μαζί με τους άνδρες στα οδοφράγματα. Τις τελευταίες ημέρες, σε μια δυνητικά αποφασιστική μάχη για την νομιμοφροσύνη των δυνάμεων ασφαλείας, μοιράζουν λουλούδια στους αστυνομικούς των ειδικών μονάδων.
Η αναποτελεσματική διαχείριση του Λουκασένκο της πανδημίας του κορωνοϊού αποτέλεσε την σπίθα δημιουργίας της νέας αντιπολίτευσης. Ενώ άλλες χώρες έθεσαν σε καραντίνα τις πόλεις και τα μεγάλα αστικά τους κέντρα, ο Λουκασένκο ενθάρρυνε απερίσκεπτα τους πολίτες να πίνουν βότκα και να οδηγούν τρακτέρ, διαβεβαιώνοντας το λαό του ότι όλα βαίνουν καλώς. Δεν ήταν όμως έτσι στην πραγματικότητα. Στη Λευκορωσία, οι περισσότεροι γιατροί είναι γυναίκες και τα ποσοστά θανάτων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Οι γιατροί ήταν ο πρώτος επαγγελματικός κλάδος που συμμετείχε στις διαδηλώσεις τον Αύγουστο.
Αφού ο Λουκασένκο φυλάκισε τον εξέχοντα αντίπαλό του πριν από τις εκλογές, το κράτος επέτρεψε στην Τιχανόφσκαγια να θέσει υποψηφιότητα για την αντιπολίτευση. Ο Λουκασένκο απερίσκεπτα απέρριψε τις πιθανότητες της. Η Τιχανόφσκαγια, σύζυγος ενός δημοφιλούς blogger που ήθελε να διεκδικήσει την προεδρία αλλά συνελήφθη, έχει πει επανειλημμένα ότι δεν επιθυμεί να γίνει ηγέτης της χώρας. Πρώην δασκάλα αγγλικών που προτιμά να έχει τα μαλλιά της σε αλογοουρά και μιλάει ανέμελα, έχει καταστήσει σαφές ότι θα διεξαγάγει αμέσως νέες εκλογές εάν τελικά κερδίσει.
Στις 9 Αυγούστου, η κυβέρνηση του Λουκασένκο τον ανακήρυξε νικητή με το 80 τοις εκατό των ψήφων παρά την εκλογική νοθεία την οποία έχουν καταδικάσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την επόμενη μέρα των εκλογών, καθώς η Τιχανόφσκαγια πήγε στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή για να υποβάλει επίσημη καταγγελία, κρατήθηκε για επτά ώρες και εξαναγκάστηκε να μαγνητοφωνήσει ένα ανατριχιαστικό βίντεο. Μιλώντας μονότονα, προέτρεψε τους πολίτες να αποδεχτούν τα αποτελέσματα. Η συμπεριφορά της καταδείκνυε ότι βρισκόταν υπό εξαναγκασμό.
Μερικές ώρες αργότερα, κατέφυγε στο Βίλνιους της Λιθουανίας, αποκαλύπτοντας ότι είχε εγκαταλείψει τη Λευκορωσία επειδή οι αρχές είχαν απειλήσει την οικογένειά της.
Ακόμα και χωρίς την Τιχανόφσκαγια, οι διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη Λευκορωσία δεν δείχνουν να αποδυναμώνονται. Αντίθετα, εντείνονται. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από παραδείγματα κυβερνητικών αξιωματούχων και μελών των δυνάμεων ασφαλείας που ενώνουν τις δυνάμεις τους με τους διαδηλωτές.
Τώρα, όλο και περισσότεροι στηρίζουν την αντιπολίτευση, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων του μετρό του Μινσκ και πολλών μεγάλων εργοστασίων. Αυτά τα πλήθη κυρίως ανδρών με ρούχα εργασίας στα οποία αναγράφονται τα ονόματα των μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων ενώνουν τις δυνάμεις τους με τις γυναίκες στους δρόμους, ωστόσο δεν θα διαδήλωναν αν οι γυναίκες δεν είχαν αναλάβει την πρωτοβουλία. Η παρουσία τους αυξάνει την πίεση για τον αυταρχικό Λουκασένκο, ο οποίος έχει, πλέον, φτάσει στο σημείο να απευθύνει έκκληση βοήθεια στον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς θα ξεκελιχθούν τα πράγματα στη Λευκορωσία. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η Τιχανόφσκαγια – και οι γυναίκες στο πλεύρο της – έχουν δώσει ισχυρά παραδείγματα τις τελευταίες εβδομάδες και έχουν ήδη αλλάξει τη Λευκορωσία προς το καλύτερο. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στα γεγονότα στο εγγύς μέλλον.
* Ο κ. Franak Viacorka είναι αναλυτής του Atlantic Council και η κ. Melinda Haring είναι αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Ευρασίας του Atlantic Council.
Πηγή: The Washington Post
