Οι πολίτες της Λευκορωσίας προσέρχονται σήμερα στις κάλπες, με τον εν ενεργεία πρόεδρο Αλεξάντερ Λουκασένκο να επιδιώκει την επανεκλογή του αντιμέτωπος με μια πρώην καθηγήτρια αγγλικών που αναδύθηκε από την αφάνεια και εγείρει τη μεγαλύτερη πρόκληση εδώ και χρόνια για τον ηγέτη τον οποίο κάποτε η Ουάσινγκτον είχε χαρακτηρίσει τον «τελευταίο δικτάτορα» της Ευρώπης.
Ο 65χρονος Λουκασένκο θεωρείται περίπου βέβαιο ότι θα εξασφαλίσει έκτη συναπτή θητεία, αλλά ίσως βρεθεί αντιμέτωπος με νέο κύμα διαδηλώσεων, εν μέσω οργισμένων αντιδράσεων για τον τρόπο που έχει διαχειριστεί την πανδημία του κορωνοϊού και την οικονομία, καθώς και τα πεπραγμένα του όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η εκστρατεία καταστολής της αντιπολίτευσης θα μπορούσε να πλήξει τις προσπάθειες του Λουκασένκο να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τη Δύση, ενώ κλιμακώνεται η ένταση στις σχέσεις με τον παραδοσιακό σύμμαχο της Λευκορωσίας, τη Ρωσία, με τη Μόσχα να επιδιώκει μια στενότερη οικονομική και πολιτική ένωση με το Μινσκ.
Ο Λουκασένκο, άλλοτε διευθυντής αγροτικού παραγωγικού συνεταιρισμού στην πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση (κολχόζ), βρίσκεται στην εξουσία από το 1994. Αντιμετωπίζει μια ανθυποψήφια που έχει αποτελέσει έκπληξη, τη Σβετλάνα Τιχανόφσκαϊα, 37χρονη καθηγήτρια αγγλικών, η οποία αντικατέστησε τον σύζυγό της Σεργκέι, αντικυβερνητικό μπλόγκερ, στην κούρσα για την προεδρία μετά τη σύλληψή του τον Μάιο.
Οι συγκεντρώσεις της προσέλκυσαν τα μεγαλύτερα πλήθη μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι πάνω από 1.300 άνθρωποι έχουν τεθεί υπό κράτηση στην εκστρατεία καταστολής που λαμβάνει ολοένα μεγαλύτερες διαστάσεις.
Ξένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι τα τελευταία 25 χρόνια δεν έχουν διεξαχθεί ελεύθερες και δίκαιες εκλογές στη Λευκορωσία. Παρά το γεγονός ότι η εκλογική επιτροπή απαγόρευσε στην αντιπολίτευση να κάνει εναλλακτική καταμέτρηση των ψήφων, η Τιχανόφσκαϊα κάλεσε τους υποστηρικτές της να παρακολουθούν τη διαδικασία στα εκλογικά τμήματα. «Είμαστε η πλειοψηφία και δεν χρειαζόμαστε αίμα στους δρόμους», είπε χθες. «Ας υπερασπιστούμε το δικαίωμά μας να επιλέξουμε μαζί». Η Τιχανόφσκαϊα έχει δεσμευθεί ότι εάν κερδίσει θα απελευθερώσει όλους τους πολιτικούς κρατούμενους.
Παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως τον εγγυητή της σταθερότητας, ο Λουκασένκο υποστηρίζει ότι οι διαδηλωτές της αντιπολίτευσης βρίσκονται σε συνεννόηση με ξένες δυνάμεις, μεταξύ των οποίων 33 ρώσοι μισθοφόροι που συνελήφθησαν τον Ιούλιο και κατηγορούνται ότι απεργάζονταν «τρομοκρατικές ενέργειες». Σύμφωνα με αναλυτές, η σύλληψή τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για την κλιμάκωση της καταστολής μετά την ψηφοφορία.
«Ο Λουκασένκο εκ των προτέρων ξεκαθάρισε ότι σχεδιάζει να διατηρήσει την εξουσία με κάθε τίμημα. Το ερώτημα παραμένει ποιο θα είναι αυτό το τίμημα», σχολίασε ο πολιτικός αναλυτής Αλεξάντερ Κλασκόφσκι.
Η Γαλλία, η Γερμανία και η Πολωνία – η τελευταία συνορεύει με τη Λευκορωσία – εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση ενόψει των εκλογών, εκφράζοντας τη «μεγάλη ανησυχία» τους. «Στηρίζουμε σθεναρά το δικαίωμα των πολιτών της Λευκορωσίας να ασκούν θεμελιώδεις ελευθερίες τους, όπως τα εκλογικά τους δικαιώματα», ανέφερε η ανακοίνωση των τριών κρατών-μελών της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επικρίνει τη σύλληψη των βασικών αντιπάλων του Λουκασένκο, υποστηρίζοντας ότι οι κατηγορίες σε βάρος τους φαίνονται κατασκευασμένες.
Δύο από τους κυριότερους αντιπάλους του Λουκασένκο – συμπεριλαμβανομένου του συζύγου της Τιχανόφσκαϊα – φυλακίστηκαν πριν από τις εκλογές. Ένας τρίτος πιθανός υποψήφιος διέφυγε στη γειτονική Ρωσία όταν έμαθε ότι επρόκειτο να συλληφθεί.
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), που παραδοσιακά στέλνει παρατηρητές στις εκλογές της Λευκορωσίας, δεν έλαβε εγκαίρως την πρόσκληση για την ψηφοφορία της Κυριακής και έτσι δεν θα επιβλέψει τη διαδικασία.
