Κοινή υπουργική απόφαση με την οποία καθορίζονται οι όροι για την υλοποίηση του προγράμματος φιλοξενίας αιτούντων άσυλο «ESTIA II» δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η απόφαση των υπουργείων Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Μετανάστευσης και Ασύλου προβλέπει τον καθορισμό του κόστους στέγασης ανά άτομο ημερησίως, τις επιλέξιμες δαπάνες του προγράμματος καθώς και τους δυνητικούς δικαιούχους που μπορούν να συμμετέχουν, δηλαδή εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, νομικά πρόσωπα ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου, διεθνείς οργανισμοί και μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Όπως επισημαίνεται, την ευθύνη υλοποίησης του προγράμματος φέρει η Διεύθυνση Προστασίας Αιτούντων ‘Ασυλο του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, ενώ υπεύθυνη αρχή για την αξιολόγηση, ένταξη και διαχείριση των προτάσεων είναι η Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού και Διαχείρισης Προγραμμάτων Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας. Μέχρι σήμερα την ευθύνη του προγράμματος είχε η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, συνεχίζει να έχει αυτό το ρόλο μέχρι να ολοκληρωθεί η μετάβαση της αρμοδιότητας στο υπουργείο, ως το τέλος του έτους.
Ο προϋπολογισμός του ESTIA II ανέρχεται σε 20.852.887,81 ευρώ τα οποία καλύπτονται από τον Μηχανισμό Έκτακτης Στήριξης του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης. Το πρόγραμμα, όπως ίσχυε και μέχρι σήμερα, δεν αφορά μόνο στην παροχή στέγασης στους αιτούντες άσυλο, αλλά και σε υποστηρικτικές υπηρεσίες με τη συνδρομή νομικών, κοινωνικών λειτουργών, διερμηνέων και διοικητικού προσωπικού.
Ως ημερομηνία έναρξης της επιλεξιμότητας των δαπανών ορίζεται η 1η Ιουνίου 2020 και ως ημερομηνία λήξης η 31η Δεκεμβρίου 2020.
Στην κοινή υπουργική απόφαση καθορίζεται το κόστος των δαπανών ανά ημέρα και ανά θέση και το οποίο διαμορφώνεται ανάλογα με την κατηγορία των μονάδων στέγασης (διαμερίσματα, κτίρια ως 20 θέσεων και κτίρια άνω των 20 θέσεων) και την περιοχή που αυτές βρίσκονται. Για παράδειγμα για νέα διαμερίσματα που βρίσκονται στην Αττική το κόστος ανά θέση και ανά ημέρα για φορείς με επιλέξιμο ΦΠΑ διαμορφώνεται σε 7,66 ευρώ, για κτίριο 20 θέσεων σε 12,73 ευρώ και για κτίριο 24 θέσεων σε 14,60 ευρώ. Η υψηλότερη τιμή ορίζεται στα Ιόνια νησιά, όπου για διαμέρισμα διαμορφώνεται σε 8,69 ευρώ, για κτίριο 20 θέσεων σε 13,75 ευρώ και για κτίριο 24 θέσεων σε 15,64 ευρώ.
Διαφορετικές είναι οι τιμές για υφιστάμενα διαμερίσματα και κτίρια. Για παράδειγμα το κόστος για φορείς με επιλέξιμο ΦΠΑ στην Αττική διαμορφώνεται σε 6,19 ευρώ για διαμερίσματα, 11,26 ευρώ για κτίρια 20 θέσεων και 13,14 ευρώ για κτίρια 24 θέσεων.
Το παραπάνω κόστος περιλαμβάνει όχι μόνο τη διαμονή αλλά και όλες τις υποστηρικτικές υπηρεσίες που παρέχονται, καθώς και τις δαπάνες συντήρησης και λειτουργίας των μονάδων (κτιριακές διαρρυθμίσεις, υλικοτεχνικός εξοπλισμός, λογαριασμοί ΔΕΚΟ). Χωριστά λογίζονται μόνο τα κόστη έκτακτων δαπανών, οι οποίες ωστόσο είναι επιλέξιμες εφόσον ληφθεί έγκριση της αρμόδιας Αρχής Υποδοχής. Οι έκτακτες δαπάνες αφορούν στην αντιμετώπιση επείγουσας ανάγκης ευάλωτου ωφελούμενου, όπως εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια, αναπηρικά βοηθήματα ή δικαστικά έξοδα.
Αντιδράσεις από Ύπατη Αρμοστεία και ΜΚΟ
Ωστόσο, η έκδοση της ΚΥΑ έχει προκαλέσει την αντίδραση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, οι οποίες κάνουν λόγο για μεγάλη μείωση του κόστους φιλοξενίας, που θα έχει επίπτωση στο πρόγραμμα. Πηγές της Ύπατης Αρμοστείας εκφράζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την ανησυχία τους «για τη σημαντική μείωση της χρηματοδότησης του νέου προγράμματος στέγασης ESTIA II», κάτι που όπως εξηγούν «μπορεί να έχει αντίκτυπο τόσο στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και στην ικανότητα των εταίρων να ανταποκριθούν στις προδιαγεγραμμένες απαιτήσεις». Η Ύπατη Αρμοστεία υπενθυμίζει ότι το πρόγραμμα ESTIA έχει βοηθήσει σχεδόν 70.000 αιτούντες άσυλο να ζήσουν σε αξιοπρεπείς συνθήκες τα τελευταία πέντε χρόνια και κάνει λόγο για ένα «πρότυπο μοντέλο, που έχει αυξήσει σημαντικά την ικανότητα υποδοχής της Ελλάδας, με τρόπο επωφελή και για τους πρόσφυγες και για τις τοπικές κοινωνίες». «Είναι ένα πολύπλοκο και απαιτητικό πρόγραμμα, το οποίο έχει καταφέρει μια ισορροπία μεταξύ της οικονομικής απόδοσης και της ποιότητας, προσφέροντας όχι μόνο ενοικιαζόμενα καταλύματα σε αστικό περιβάλλον αλλά και ένα πακέτο υπηρεσιών υποστήριξης στους πιο ευάλωτους αιτούντες άσυλο», επισημαίνουν οι ίδιες πηγές και συμπληρώνουν: «Αναγνωρίζουμε ότι οι πόροι δεν είναι άπειροι, αλλά είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα, η αποτελεσματικότητα και η ποιότητα του προγράμματος στο μέλλον, επίσης μέσω επαρκούς χρηματοδότησης και πόρων».
Η γενική διευθύντρια της οργάνωσης SolidarityNow, Αντιγόνη Λυμπεράκη αναφέρει ότι η μείωση που επιχειρείται στο ESTIA II ανέρχεται περίπου σε 30% σε σχέση με ό,τι ίσχυε σήμερα. Ωστόσο, διευκρινίζει ότι το μπάτζετ ανά θέση και άρα η μείωση που επέρχεται είναι διαφορετικά από οργάνωση σε οργάνωση. «Όταν έχουν περάσει τόσοι μήνες με φήμες ότι οι ΜΚΟ τα παίρνουν ή δεν ξέρουν να διαχειριστούν τα χρήματα, είναι λογικό να βγαίνει μια τέτοια απόφαση», λέει χαρακτηριστικά η κ. Λυμπεράκη και προσθέτει: «Υπάρχει μια ιδεολογική καμπάνια δυσφήμισης του έργου των οργανώσεων, δεδομένου ότι δεν υπάρχει μηχανισμός πιστοποίησής τους». Η κ. Λυμπεράκη εξηγεί ότι «δεν είναι σημαντικό μόνο το πόσο κοστίζει ένα πρόγραμμα αλλά και τι αποφέρει. Είναι η διαφορά ανάμεσα στη δαπάνη και την επένδυση. Η μίζερη κοινωνική πολιτική παράγει μεγαλύτερο κόστος για την κοινωνία και δημιουργεί αντιθέσεις και άρα δημιουργεί μια κοινωνία στην οποία για να ζήσεις πρέπει να ξοδεύεις σε αστυνομία και καταστολή. Όσο καλύτερα συμβιώσουμε με αυτούς τους ανθρώπους τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ευημερία για όλους».
Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, υπεύθυνος συνηγορίας της ίδιας οργάνωσης, παρατηρεί ότι «όταν κάνεις μια πιο ακριβή επένδυση η επιστροφή είναι μεγαλύτερη. Το ESTIA όπως λειτουργούσε είχε αποτέλεσμα και η εικόνα του ήταν πάρα πολύ θετική», ωστόσο προσθέτει ότι «μέχρι σήμερα δεν υπήρξαν μελέτες για την απόδοση του προγράμματος, δεν ξέρουμε δηλαδή το πολλαπλασιαστικό του όφελος σε τοπικό και εθνικό επίπεδο».
Τόσο η κ. Λυμπεράκη όσο και ο κ. Παπαγιαννάκης εκτιμούν, πάντως, ότι το τελευταίο διάστημα έχει δημιουργηθεί αρνητικό κλίμα κατά των προσφύγων στην κοινωνία και η δυσκολία εύρεσης διαμερισμάτων και κτιρίων που θα ενοικιαστούν σε πρόσφυγες είναι όλο και μεγαλύτερη.
Πρόσκληση ενδιαφέροντος
Την έκδοση της ΚΥΑ ακολούθησε σήμερα και η σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος προς φορείς και οργανώσεις για την υποβολή αιτημάτων χρηματοδότησης από το ESTIA II, την οποία υπογράφει ο γενικός γραμματέας Μεταναστευτικής Πολιτικής. Οι προτάσεις πρέπει να υποβληθούν ως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στους όρους εφαρμογής του προγράμματος αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι καλείται ο δικαιούχος να υποβάλλει στοιχεία για την έξοδο των αναγνωρισμένων προσφύγων από τα διαμερίσματα, που χρηματοδοτούνται, ενώ προβλέπεται ότι σε περίπτωση μη αποχώρησης του φιλοξενούμενου από τη θέση στέγασης η επιλεξιμότητα της δυναμικότητας συνεχίζεται ως και 30 ημέρες μετά την ημερομηνία υποχρεωτικής αποχώρησής του και σε περίπτωση παραμονής του σε θέση στέγασης μετά το παραπάνω χρονικό διάστημα, η θέση στέγασης θεωρείται ότι δεν είναι διαθέσιμη στο σύστημα φιλοξενίας και διακόπτεται η χρηματοδότησή της.
