Στη Γερμανία και πιο συγκεκριμένα στην Κολωνία, τελέστηκε η πρώτη θεία λειτουργία με μάσκες, μετά τη χαλάρωση των μέτρων κοινωνικής απόστασης. Χρειάζεται όμως η τήρηση του τελετουργικού σε περιόδους πανδημίας; Η συμβουλή του γνωστότερου εν ζωή Γερμανού φιλοσόφου.
Οι εκκλησίες στη Γερμανία φαίνεται να μην βιάζονται να ξαναρχίσουν τις θείες λειτουργίες με την παρουσία του πληρώματος. Σε πολλές περιοχές θα ήταν δυνατή η θεία λειτουργία μετά την αναγκαστική διακοπή εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Όμως πολλές ενορίες φαίνονται διστακτικές. Στην επισκοπή του Ρότενμπουργκ στη Στουτγάρδη η πρώτη θεία λειτουργία τελέστηκε χθες. Στην επισκοπή του Άουγκσμπουργκ και του Βίρτσμπουργκ τουλάχιστον μέχρι τις 21 Μαϊου δεν θα τελείται το μυστήριο της θείας κοινωνίας. Εν τω μεταξύ κάποιοι χριστιανοί έχουν αρχίσει να διερωτώνται μήπως πράγματι δεν είναι τόσο σημαντική η θεία κοινωνία και μήπως θα μπορούσε κανείς απλά να μην κοινωνεί στο μέλλον.
Τα πράγματα ωστόσο είναι σαφή. Στη δεύτερη σύνοδο του Βατικανού (1962-65) η Καθολική Εκκλησία χαρακτήρισε τη θεία ευχαριστία «ως πηγή και υπέρτατο σημείο της χριστιανικής ζωής». Σε κάθε θεία λειτουργία, το τελευταίο δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του είναι μια σημαντική υπενθύμιση. Η θεία κοινωνία αντιπροσωπεύει το σώμα και το αίμα του Χριστού.
Αν είναι όμως πράγματι έτσι, τότε πώς μπορεί να ερμηνεύσει κανείς τα λεγόμενα του επισκόπου Χιλντεσχάιμ Χάινερ Βίλμερ, ο οποίος μιλώντας στο Γερμανικό Ραδιόφωνο δήλωσε ότι «από ορισμένους πιστούς η θεία ευχαριστία είναι υπερτιμημένη», ενώ σχετικά με την απαγόρευση των θείων λειτουργιών αυτή την περίοδο τόνισε πως «δεν αισθάνομαι να περιορίζεται η θρησκευτική μου ελευθερία». Ακόμη, σύμφωνα με το εξειδικευμένο περιοδικό Herder Korrespondenz, η προσωπική λατρεία και οι θείες λειτουργίες μέσω τηλεδιασκέψεων αρκούν για τους πιστούς.
Σημαντική η τήρηση του τελετουργικού
Το ότι ενδεχομένως όμως να θίγεται η πεμπτουσία της χριστιανοσύνης έρχεται να υπενθυμίσει ένας άνθρωπος, από τον οποίο δεν θα το περίμενε κανείς. Ο Γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας, ένας κατ’ εξοχήν κοσμικός στοχαστής που επί δεκαετίες ανθίσταται σε οποιοδήποτε θρησκευτικό πρωτείο, προειδοποιεί για τους κινδύνους από μια πιθανή κατάργηση των μυστηρίων.
Στο τελευταίο του έργο, το οποίο εκδόθηκε πριν από έξι μήνες, ο διάσημος φιλόσοφος που δίδαξε στο πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης και τώρα στα ενενήντα του ζει στο Στάρνμπεργκ της Βαυαρίας, γράφει πως «το τελετουργικό της θείας λειτουργίας παίζει για την επιβίωση της θρησκείας έναν σημαντικό, εάν όχι καταλυτικό ρόλο». Η θρησκευτική διδασκαλία έχει πιθανότητα να επιβιώσει «μόνο όταν ασκείται από την κοινότητα στο τελετουργικό της θείας λειτουργίας, όταν δηλαδή γίνεται κτήμα με την υπαρξιακή έννοια».
Ο λόγος χρειάζεται το υπερβατό
Σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία το τελετουργικό της θείας ευχαριστίας είναι μια σύνδεση του Θεού με τον άνθρωπο. Ο Χάμπερμας διατυπώνει την ανησυχία πως αν χαθεί αυτό το τελετουργικό θα μπορούσε να χαθεί μια αναντικατάστατη πηγή αλληλεγγύης για την κοινωνία. Στις τελευταίες φράσεις του έργου του, έκτασης 1752 σελίδων με τον τίτλο «Μια ακόμα ιστορία της φιλοσοφίας», γράφει: «Δικαιολογημένα η κοσμική μοντέρνα εποχή απαρνήθηκε την υπερβατικότητα, ο λόγος όμως θα μαράζωνε ο ίδιος, αν εξαφανιζόταν κάθε σκέψη ολικής υπέρβασης του κατά κόσμον όντος.»
Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό κατά τη γνώμη του η θρησκευτική εμπειρία να μπορεί και στο μέλλον να στηρίζεται σ’ αυτή την τελετουργική «πρακτική συνειδητοποίησης μιας ισχυρής υπερβατικότητας.»
